Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Ταταούλων

Ιστορικά στοιχεία σχετικά με την ανοικοδόμηση του Ναού δεν υπάρχουν, ωστόσο από αναφορές περιηγητών συνεπάγεται, ότι πρέπει να υπήρχε απο τα τέλη του 16ου αιώνα. Πιθανότατα ο Ναός αρχικά ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Αθανάσιο. Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος σημειώνει ότι, όταν άρχισαν οι Χριστιανοί εργάτες στους ταρσανάδες να μετοικούν βορειότερα, στην περιοχή των Ταταύλων, ένας Ναός του Αγίου Δημητρίου που υπήρχε στην περιοχή του ναυστάθμου και των ναυπηγείων στον Κεράτιο κόλπο μετατράπηκε σε τζαμί, και η εικόνα του Αγίου Δημητρίου όσο και διάφορα εκκλησιαστικά σκεύη μεταφέρθηκαν στο Ναό του Αγίου Αθανασίου που προϋπήρχε στα Ταταύλα, ο οποίος μετονομάστηκε αργότερα σε Άγιο Δημήτριο.

Ο Χριστόδουλος Μελισσηνός ωστόσο θεωρεί λανθασμένη την πληροφορία του Σκαρλάτου Βυζάντιου σχετικά με τη μετατροπή του Ναού του Αγίου Δημητρίου στα ναυπηγεία σε τζαμί και σημειώνει, ότι προφανώς ο Ναός εγκαταλείφθηκε σταδιακά μετά τη μετοίκηση των κατοίκων βορειότερα.

Πληροφορίες του Γέρλαχ αναφέρουν την επίσκεψή του στο Ναό το 1576, όπου θαύμασε το πλήθος των πιστών κατά την ημέρα της πανήγυρης του. Ο Ναός ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 1726, όπως φαίνεται σε μαρμάρινη εντοιχισμένη επιγραφή στη νότια πλευρά του.

«…ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΧΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΝ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ

ΕΝ ΕΤΕΙ 1726 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 27»

Για την κατασκευή και χρύσωση του μεγάλου εικονοστασίου, του άμβωνα και του θρόνου, αναφέρονται σε κώδικες, οτι δαπανήθηκαν χρηματικά κονδύλια, σε ασλάνια (γρόσια), περί τα έτη 1751-1754. Η επέκταση του Ναού, με δεύτερο κλίτος ολοκληρώθηκε το 1798, όπου το ίδιο έτος αναφέρονται οτι υπήρχαν 303 στασίδια. Μετά τη γενική επισκευή του Ναού το 1851, προστίθεται το Παρεκκλήσι της Σηλυβριανής Θεοτόκου. Το 1906 επιστεγάζεται ο Ναός από πέντε και έξι σειρές κεραμιδιών. Σύμφωνα και πάλι σε κώδικες αναφέρεται, ότι η περίφραξη του Ναού, έγινε το 1720, για την οποία δαπανήθηκαν χρηματικά κονδύλια ύψους 254.880 άσπρων (120 άσπρα ισοδυναμούσαν με 1 γρόσι).

Κατά τον Επίσκοπον Παμφίλου Μελισσηνό, ένα σπουδαίο προνόμοιο των Ταταυλιανών, ήταν να κρούεται στις οδούς ένα ξύλινο σήμαντρο με το οποίο γινόταν το κάλεσμα των πιστών στον Ναό του Αγίου Δημητρίου, πριν τον Όρθρο και τον Εσπερινό της Κυριακής καθώς και στις επίσημες εορτές.
Το πρώτο κωδωνοστάσιο κατασκευάστηκε το 1857, για το οποίο δαπανήθηκαν 14.000 γρόσια. Κώδικες επίσης αναφέρουν, ότι το 1838 ήχησε για πρώτη φορά ο κώδων του Ναού του Αγίου Δημητρίου, και δαπανήθηκαν 60 γρόσια για την αγορά της καμπάνας. Το κωδωνοστάσιο ανεγέρθη εκ νέου το 1955, μετά την ανακαίνιση του Αγ. Δημητρίου, ο οποίος είχε υποστεί μεγάλες ζημιές κατά τα γεγονότα της 6^ης και 7^ης Σεπτεμβρίου.
Στον περίβολο του Ναού υπάρχει και το Παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους το οποίο τιμόνταν εν ονόματι του Αγίου Αθανασίου. Η αυλόγυρας του Ναού χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1865 και ως Νεκροταφειακός χώρος.

Ο Άγιος Δημήτριος των Ταταούλων έχει κάτοψη πεντάκλιτης βασιλικής. Η σκεπή της είναι ξύλινης κατασκευής και είναι σκεπασμένη με κεράμοση. Το κεντρικό της κλίτος εσωτερικά σκεπάζεται με θολωτή οροφή κατασκευασμένη από ξύλινες πήχες μπαγδατί και επιχρισμένη με ασβεστοκονίαμα. Τα υπόλοιπα κλίτη που βρίσκονται ανά δύο στην Βόρια και Νότια πλευρά χωρίζονται μεταξύ τους με κιονοσειρές που φέρουν την οροφή.
Ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά και καλλιτεχνικά αντικείμενα του Ναού είναι το μεγαλοπρεπές ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο του, το οποίο αποτελείται από τρία τέμπλα παλαιά. Εκτός από το εικονοστάσιο που είναι έργο του 18^ου αιώνα σημαντικά ιστορικά και καλλιτεχνικά αντικείμενα είναι ο ξυλόγλυπτος και επίχρυσος άμβωνας και δεσποτικός θρόνος που διακοσμείται με δύο μαρμάρινα λιοντάρια στην βάση του.

Ο Ναός διαθέτει και Γυναικωνίτη ο οποίος βρίσκεται επάνω από τον Νάρθηκα και έχει πρόσβαση με μία εσωτερική κλίμακα.

Στα γεγονότα του 1955, ο Ναός υπέστη μεγάλες ζημιές, και ο Νάρθηκας για κάποιο χρονικό διάστημα μετατράπηκε σε Παρεκκλήσι προς εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών της Ενορίας και των πιστών.

Σήμερα ο Άγιος Δημήτριος θεωρείται ο κεντρικός Ναός της Αρχιερατικής Περιφέρειας Ταταούλων, διαθέτει μόνιμο Εφημέριο και Διάκονο, και λειτουργείται καθημερινά.

Πηγή: tatavla.org/gr