Η ηθική αλλοτρίωση της σωτηρίας
18 Δεκεμβρίου 2012
«Η μετάθεση της εκκλησιαστικής ευσέβειας στο επίπεδο της ατομικής ηθικής και ο χωρισμός της από την αλήθεια της Εκκλησίας έχει ως αναπόφευκτη συνέπεια και την άμβλυνση της διαφοράς ανάμεσα στην αλήθεια της σωτηρίας και στην ψευδαίσθηση της σωτηρίας: στην Εκκλησία και στην αίρεση.
Η έννοια της αίρεσης ή του σχίσματος χάνει κάθε πραγματικό περιεχόμενο, περιορίζεται σε αφηρημένες θεωρητικές διαφορετικές, που μόνο οι «ειδικοί» τις κατέχουν και τις συζητούν σε συνέδρια και διασκέψεις, ανταλλάσοντας διαξιφισμούς ομολογιακών άρθρων και διατυπώσεων χωρίς κανέναν αντίκρυσμα στη ζωή των ανθρώπων.
Όλο και περισσότερο ο πιετισμός εξομοιώνει στο επίπεδο της ατομικής-κοινωνικά χρήσιμης και αποτελεσματικής-ηθικής την πνευματικότητα και την ευσέβεια των διαφοροποιημένων εκκλησιών και ομολογιών, ανεξάρτητα και από θεμελιώδεις ακόμα δογματικές διαφορές.
Η ευσέβεια ενός Ρωμαιοκαθολικού, ενός Διαμαρτυρόμενου, συχνά και ενός «εκσυγχρονισμένου» Ορθοδόξου, δεν παρουσιάζουν μεταξύ τους ουσιαστικές διαφορές, δεν φανερώνει πια η πρακτική ευσέβεια τη βίωση της σωστής ή της αλλοτριωμένης αλήθειας. Το δόγμα δεν φαίνεται να είναι «όρος»-όριο για την έκφραση και περιφρούρηση της εμπειρίας της Εκκλησίας· η χριστιανική ευσέβεια εμφανίζεται άσχετη με τη βίωση της αλήθειας του Τριαδικού Θεού, της Σάρκωσης του Λόγου, των Ενεργειών του Αγίου Πνεύματος, που δίνουν υπόσταση στη ζωή των μελών της Εκκλησίας.
Ο τύπος της χριστιανικής ευσέβειας εξομοιώνεται όλο και περισσότερο στις διαφοροποιημένες εκκλησίες και ομολογίες με τον τύπο μιας «τελειότερης» από κάθε άλλη χρησιμοθηρικής Ηθικής, με ένα ήθος ατομικό που προηγείται του γεγονότος της Εκκλησίας. Διαφοροποιείται η ευσέβεια μόνο από τις παραλλαγές των θρησκευτικών συνηθειών, των θρησκευτικών «υποχρεώσεων». Ακόμα και η λειτουργική πράξη είναι επιφαινόμενο-συμπλήρωμα, βοήθημα ή καρπός-της ατομικής ευσέβειας, κατανοείται σαν ευκαιρία «οικοδομής» ή σαν θρησκευτική υποχρέωση. Η Ευχαριστία, η θεμελιώδης ενσάρκωση του γεγονότος της σωτηρίας, αλλοιώνεται από το πιετιστικό πνεύμα: εκλαμβάνεται σαν στενά «θρησκευτικό» καθήκον, υποχρέωση συμπροσευχής, ίσως και ακρόασης ενός κηρύγματος που συνήθως εξαντλείται στον καθορισμό της ατομικής συμπεριφοράς. Δεν είναι η Ευχαριστία το γεγονός που συνιστά και φανερώνει την Εκκλησία, την αλλαγή του τρόπου της υπάρξεως, την πραγμάτωση του ήθους του «καινού ανθρώπου».
Η ελευθερία του ήθους,Χρήστος Γιανναράς
