Κυπριακές παραδόσεις για τον Άγιο Γεώργιο και άλλους θαυματουργούς αγίους

10 Δεκεμβρίου 2012

Ο Άγιος Γεώργιος ο Δρακοντοκτόνος

Στην Κύπρο όπου πολλές παραδόσεις του λαού της έχουν απομείνει- μακρινή επιβίωση από την ελληνοχριστιανική παλαιότητα- τις νιώθουμε σα να σκεπάζονται από ένα πέπλο μυστηριακής γοητίας, θεοί και δόμονες, άγιοι, άγγελοι και παγανά συνωθούνται, μέσα στη λαϊκή φαντασία, σ΄ένα πολύμορφο σύμπλεγμα και ζουν όλα μαζί κοντά στον άνθρωπο, διαφεντεύοντας τη σκέψη του και τη θρησκευτική του συναισθηματικότητα. Οι βοσκοί των βουνών και τα βοσκαρούδια, λ.χ., όταν προσφέρουν τα μαλλιά του άρρωστου κοπαδιού των στον Άγιο Αμπέλη- τον ποιμενικό προστάτη τους που βρίσκεται στις σπηλιές της Πάφου και που θυμίζει τον αρχαίο Πάνα που κατοικούσε στα σπήλαια- πιστεύουν πως τον έχουν πάντα πιστό συμπαραστάτη και φίλο.

Σ΄ένα χωριό της Κερύνιας, λογόμενο Παλαίσοφο, υπάρχει μια πηγή με τ’ όνομα

«Δράκοντας». Οι κάτοικοι του χωριού πιστεύουν πως ο Άγιος Γεώργιος ο στρατηλάτης- που θυμίζει τον αρχαίο θεό Περσέα όταν σκότωσε στην Αιθιοπία το κήτος κ΄έσωσε από τον θάνατο την Ανδρομέδα- εκεί, κοντά σ΄αυτή την πηγή, σκότωσε με το σουβλερό κοντάρι του τον δράκοντα, γιατί οι γύρω βράχοι της πηγής φαντάζουν κατακόκκινοι, σαν αιματοβαμμένοι. Είναι ακόμα και ο Άί- Γιώργης ο Σποριάρης- που παραλληλίζεται με τον αρχαίο Τριπτόλεμο, τον προστάτη και δάσκαλο της καλλιέργειας του σιταριού, που τον τιμούσαν πολύ οι αρχαίοι Έλληνες. Οι αγρότες της Κύπρου, ιδιαίτερα, τον γιορτάζουν κάθε 3 του Νοέμβρη στο χωριό Λύση της Αμμοχώστου. Στον Άϊ- Γιώργη αποδίνουν οι Κύπριοι και την ιδιότητα του καλού προξενητή, γι΄αυτό και τα κορίτσια του νησιού τον παρακαλούν να τους βρει έναν καλό γαμπρό. Κ΄έτσι παρομοιάζεται ο τροπαιοφόρος άγιος με τον αρχαίο έφηβο Υμέναιο που προστάτευε τον γάμο και την έννομη συμβίωση της γυναίκας με τον άντρα. Είναι και ο αυστηρός και δίκαιος Άϊ- Γιώργης που, όπως η αρχαία θεά της Δικαιοσύνης, η Θέμις, δικάζει και τιμωρεί τους κακούς ανθρώπους αποδίνοντας το δίκαιο στους καλούς. Και ακόμα, το Άϊ- Γιωρκού(δ)ι, ο προστάτης των κλεφτών που τον λατρεύουν σε ορισμένα κλεφτοχώρια οι ζωοκλέφτες, του ανάβουνε κεριά και τον παρακαλούν να ξεχάσουν οι τσομπάνηδες αφύλαχτα τα μαντριά για να μπουν ελεύθερα να κλέψουν γιδοπρόβατα και άλλα χτηνά.

Ο Άγιος Τρύφωνας

Όπως η Δήμητρα, ο Πρίαπος και ο Φαλλήν, θεοί της γονιμότητας, προστάτευαν στην αρχαία εποχή κ΄ευλογούσαν τα δημητριακά, τα περιβόλια με τους καρπούς και τα λιβάδια, έστι και στην Κύπρο προστάτης αυτών των αγαθών είναι ο Άγιος Τρύφωνας που τον γιορτάζουνε στην Γιόλουν, Χούλουν και άλλα χωριά όπου οι κάτοικοι, για να προφυλάξουν τα σπαρτά τους από τις διάφορες ασθένειες, τα ραντίζουν με χώμα από το παρεκκλήσι του αγίου. Το ίδιο γίνεται και με τον Άγιο Κωνσταντίνο της Τσάδας, που λατρεύεται από τους χωριανούς σαν προστάτης της αγροτικής ζωής. Όμως ο Άγιος Νικόλαος, που έχει διαδεχθεί σαν κυρίαρχος της θάλασσας τον αρχαίο Ποσειδώνα σε όλη την Ελλάδα, θεωρείται σε ορισμένα χωριά της Κύπρου, όπως στη Γαληνή, στο Συριανοχώρι κ.ά., σαν υέτιος άγιος που φέρνει βροχή στη γη και την ποτίζει για να ευδοκιμήσουν οι σπορές. Είναι ακόμη και άλλοι άγιοι θαυματουργοί, σαν τον Άγιο Επιφάνιο της Λετύμπου που γιατρεύει τη «μαλάρια», σαν τον Άγιο Ρήγινο της Τρεμιθούσας, τον Άγιο Ευστάθιο στο Κολόσσι, τον Άγιο Ιωνά και Κενδέα στο χωριό Άχνα, μέσα σε μια σπηλιά.

Μονή Αγίων Αναργύρων Μηλιού, Πάφος. Σήμερα μετατράπηκε σε Spa Resort

Σαν κορυφαίοι όμως γιατροί πάντα στέκουν οι Άγιοι Ανάργυροι, στο χωριό Μηλιού στην Πάφο, όπου υπάρχει ομώνυμο μοναστήρι με ιαματικές πηγές. Η λαϊκή παράδοση λέει πως μια μέρα οι δύο άγιοι τσακώθηκαν και πως άρχισαν να πετροβολιούνται με αυγά. Γι΄αυτό και τα ιαματικά λουτρά αυτής της περιοχής, που θεωρούνται θαυματουργά, βγάζουν μια πολύ δυσάρεστη οσμή που θυμίζει κλούβια αυγά.

«νημάτωμα» εκκλησίας στην Κύπρο

Στη σειρά των άπειρων όσων άλλων θρησκευτικών παραδόσεων που συνατούμε στην Κύπρο ανήκει και το «νημάτωμα» των εκκλησιών, που απόμεινε από τους αρχαίους Χύτρους. Εκεί, όταν οι κάτοικοι της πανάρχαιας αυτής πολιτείας εγιόρταζαν τα Διονύσια, περιτύλιγαν με σχοινιά τους ναούς των για να εμποδίσουν τους βέβηλους να πατήσουν στα ιερά τους. Οι σημερινοί Κύπριοι περιτυλίγουνε κι αυτοί με μεγάλες ποσότητες από νήματα τις εκκλησίες των όταν θέλουν να διώξουν τις επιδημίες, τις ακρίδες ή άλλα δεινά που απειλούν τον τόπο τους.

Όλα τα παραπάνω παραδείγματα γύρω από τα θρησκευτικά έθιμα και τις παραδόσεις των κατοίκων της Μεγαλονήσου, χωρίς βάβαια το σε απεριόριστο βαθμό θέμα να εξαντλείται, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ζωντανό δείγμα που- καθώς λέει ο διαπρεπής κύπριος λαογράφος Γ. Παπαχαραλάμπους- «αποδεικνύει την ταυτότητα αρχαίων και συγχρόνων αντιλήψεων σε μιαν από τις σπουδαιότερες εκδηλώσεις του ψυχικού βίου του Κυπριακού Λαού όπου η αρχαία Ελλάδα ζη μέσα στην ψυχή του με όλη την ποίησή της και την ασύγκριτη ομορφιά».