Ο Ρήγας Βελεστινλής και οι ιδέες του στον ψηφιακό κόσμο

Η εμβληματική φυσιογνωμία του Ρήγα Βελεστινλή και η διαχρονία των ιδεών του βρέθηκαν στο επίκεντρο ημερίδας, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη το πρωινό, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Αφορμή για το γεγονός αποτέλεσε η παρουσίαση του αναστηλωτικού έργου στον Πύργο Νέμποϊσα Βελιγραδίου, του «ατρόμητου» πύργου όπως λέχθηκε στα ελληνικά, όπου μαρτύρησε ο Ρήγας και οι σύντροφοί του.Έγκριτοι επιστήμονες από την Ελλάδα και τη Σερβία, ανάμεσά τους ο Ακαδημαϊκός της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών κ. Gojko Subotic και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων κ. Νίκος Ζίας, αναφέρθηκαν στο πλαίσιο της συνεργασίας, καρπός της οποίας ήταν η ανάδειξη του μνημείου και του Ρήγα σε ήρωα όλων των λαών της Βαλκανικής.
Ο πρέσβης της Σερβίας κ. Dragan Županjevac ανέφερε πως η σημασία του μνημείου αναδεικνύεται και μέσα από τη συνέργια των δύο κρατών, που δείχνει το δρόμο στα έθνη της Ευρώπης. Χαρακτηριστικά σημείωσε με έμφαση στα ελληνικά: Έλληνες και Σέρβοι μαζί στα εύκολα και στα δύσκολα.
Ο Πύργος Νεμπόισα αποτελεί το μοναδικό καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό κτίριο μέσα στο Φρούριο του Βελιγραδίου. Χτίστηκε γύρω στο 1460 και αντιπροσώπευε ένα σημαντικό επίτευγμα για την αρχιτεκτονική της εποχής, με σκοπό να υπερασπιστεί την πόλη από τους Τούρκους. Με μία ευρύτερη έννοια αντιπροσώπευε τμήμα του αμυντικού συστήματος – «το προπύργιο της Χριστιανοσύνης» που είχε για δεκαετίες με επιτυχία σταματήσει τις Τουρκικές εισβολές στην Κεντρική Ευρώπη. Λίγους αιώνες αργότερα, όταν έχασε την στρατιωτική του σημασία μετατράπηκε σε φυλακή.
Σήμερα, στον 1ο όροφο του αναστηλωμένου μνημείου, με τη βοήθεια πολυμεσικών εφαρμογών παρουσιάζονται η προσωπικότητα, οι ιδέες και το έργο του Ρήγα Βελεστινλή, ο οποίος αποτέλεσε κομβική προσωπικότητα στην πορεία προς την ελευθερία των Ελλήνων και των άλλων βαλκανικών λαών. Με εντολή της Υψηλής Πύλης, ο Ρήγας μαζί με επτά συντρόφους του, φυλακίστηκε στον Πύργο Νεμπόισα όπου και μαρτύρησε με στραγγαλισμό στις 13 Ιουνίου 1798.
Σ` αυτό το τμήμα το πύργου ανιχνεύονται τα «αφετηριακά» του ερεθίσματα: η κατάσταση στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, όπου γεννήθηκε, και τα χαρακτηριστικά του φαναριώτικου κόσμου στην Κωνσταντινούπολη και τη Βλαχία, μέσα στον οποίο ανδρώθηκε. Περιγράφονται η πολιτική σκέψη του Ρήγα και το όραμά του, ενώ έμφαση δίνεται στο ιδεολογικο-πολιτικό πλαίσιο της εποχής, στις ιδέες του Γαλλικού και Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, αλλά και στη δυναμική του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, από όπου αντλεί την έμπνευσή του. Η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει και το πλούσιο συγγραφικό έργο του ήρωα (λογοτεχνία, εκλαϊκευμένη επιστήμη, γεωγραφία και χαρτογραφία, θέατρο).
Συνοπτικά, η έκθεση για τον Βελεστινλή αποτελείται από τα εξής εκθέματα: με βίντεο-προβολή, γίνεται εισαγωγή στο θέμα «Ρήγας Βελεστινλής» και ταυτόχρονα σύνδεση με το μνημείο και την ιστορία του που παρουσιάζεται στο ισόγειο, το Βελιγράδι και το άγαλμα του ήρωα σε κεντρικό δρόμο που φέρει το όνομά του. Σε διζωνικό χρονολόγιο παρουσιάζεται η ζωή του Ρήγα και τα κύρια ιστορικά γεγονότα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (1669-1821), ενώ σε τρεις διαδραστικούς πληροφοριακούς σταθμούς εμφανίζονται οι θεματικές «Από το Βελεστίνο στη Βλαχιά», «το Όραμα του Ρήγα» και «Πνευματική κληρονομιά». Επίσης, γίνεται βιντεοπροβολή της «Χάρτας», καθώς και άλλων πληροφοριών σχετικά με το όραμά του, ενώ σε «ολογραμμική» – τρισδιάστατη απεικόνιση εμφανίζεται η μορφή του.
Ειδική ιστοσελίδα στα σερβικά, τα αγγλικά και τα ελληνικά πληροφορεί κάθε ενδιαφερόμενο για το έργο, την ιστορία και τη σημερινή λειτουργία του Πύργου, ενώ πληροφοριακό έντυπο προσφέρει συνοπτικές αλλά χρήσιμες πληροφορίες και στις τρεις γλώσσες.
Το σύνολο του έργου χρηματοδότησαν από ελληνικής πλευράς το υπουργείο Εξωτερικών (πρόγραμμα «Hellenic Aid»), το ΥΠΠΟΤ και η Βουλή και από σερβικής πλευράς ο δήμος Βελιγραδίου και η Δημοτική Επιχείρηση «Φρούριο Βελιγραδίου».Τα εγκαίνια του έργου έγιναν το 2011 από τους προέδρους της Ελληνικής και Σερβικής Δημοκρατίας και έκτοτε ο Πύργος Νεμπόισα έχει καταστεί το πρώτο σε επισκεψιμότητα μνημείο του Βελιγραδίου. Παράλληλα αποτέλεσε το επίκεντρο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ του Δούναβη (DunavFest), το οποίο οργανώθηκε για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 2011 και προγραμματίζεται να εξελιχθεί σε σταθερή ετήσια εκδήλωση.