Ο Στάρετς Ανατόλιος της Όπτινα (1855 – 30 Ιουλίου 1922)

Γίνεται μεγαλόσχημος

1. Όποιος έχει ακούσει, τι χάρη έχουν από τον Κύριο εκείνοι που Του αφιερώνουν ολοκληρωτικά τον εαυτό τους, ποθεί να λάβει το μεγάλο σχήμα.

Και ο στάρετς Ανατόλιος το ήθελε πολύ, όπως είδαμε. Αλλά δεν τολμούσε από ταπείνωση να το ζητήσει. Αλλά εκείνο, που δεν ετόλμησε ο ίδιος να ειπεί, το είπε ο ηγούμενος της Όπτινα αρχιμανδρίτης Ισαάκιος Β’ από μόνος του.

Ο π. Ανατόλιος είχε αρρωστήσει βαριά. Τόσο, που κανένας δεν έλπιζε ότι θα επιζούσε. Και τότε ο ηγούμενος διέταξε να γίνει, χωρίς καθυστέρηση, η κουρά του σε μεγαλόσχημο. Και έγινε, ενώ ο π. Ανατόλιος βρισκόταν σε κατάσταση που δεν μπορούσε να σταθή όρθιος.

2. Λίγο μετά την κουρά, παρακάλεσε την αδελφή Αμβροσία, που είχε κατεβεί από το Σαμορντίνο στην Όπτινα να τον παρακολουθεί, να του διαβάσει κάτι. Και εκείνη του διάβασε από κάποιο φυλλάδιο, μια ιστορία:

«Έπαθε βλάβη ένα καράβι και βούλιαξε. Και ο κάθε επιβάτης έκανε ο,τι μπορούσε να σωθή. Άλλος σε μια βάρκα. Άλλος σε μια σανίδα. Άλλος κολυμπούσε στο νερό… Άλλος… Άλλος… Ο καπετάνιος καθόταν στο τιμόνι και έκανε προσευχή. Παρακαλούσε τον Κύριο να βοηθήσει τους επιβάτες του καραβιού του να σωθούν. Κρατούσε το τιμόνι, για να κρατάει το καράβι, μέχρι που να φύγουν όλοι να σωθούν. Και παρακαλούσε τον Κύριο για τους άλλους. Και ξαφνικά, ειδε και άνοιξαν οι ουρανοί. Και είδε τον Σωτήρα Χριστό, να τον περιμένει με ανοιχτή την αγκαλιά Του».

Το ίδιο έκανε και ο π. Ανατόλιος. Μέχρι την τελευταία του πνοή.

 

Η κοίμησή του

1. Δύο εβδομάδες πριν το τέλος του, ο στάρετς Ανατόλιος μετά την Θεία Λειτουργία επέρασε από το μνήμα του γέροντά του, του στάρετς Αμβροσίου∙ εστάθη στον τόπο, που τελικά τον έθαψαν, και σιγοψιθύρισε μονολογώντας:

— Εδώ μπορεί να μπή ένας ακόμη! Ίσια-ίσια ένας τάφος ακόμη χωράει εδώ! Ναί. Ναί.

Ίσια-Ίσια, ένας!..

2. Στις 3 Ιουλίου, ημέρα της ονομαστικής του εορτής, του έψαλαν πολυχρονισμό: «εις πολλά έτη»!.. Και εκείνος άκουε! Και κάποια στιγμή, παρεμβαίνοντας διέκοψε τον πολυχρονισμό· λέγοντας:

— Φτάνει πιά! Φτάνει πιά!..

3. Η πνευματική του θυγατέρα Όλγα Τσιερεπάνοβα τον προσκάλεσε να πάει στις 11 του μήνα, στην ονομαστική της εορτή. Και αυτός παρά την αδυναμία του, για να μη την λυπήσει, δεν απόφυγε να κάμει το δρομολόγιο. Και μετά επήγε σε μια άλλη εορτάζουσα, στην ηγουμένη Όλγα! Και στην Όπτινα ξαναγύρισε, στις 15 Ιουλίου. Στο διάστημα όμως αυτό η κατάστασή του χειροτέρεψε.

Ο διακονητής του π. Ευσίγνιος έκαμε την διαπίστωση.

— Με το που μπήκε στο κελλί του, άρχισε ο εμετός! Και έμεινε άρρωστος μέχρι τις 29 του Ιουλίου. Και έχομε την εξής κατάσταση!.. Η θερμοκρασία του ανεβοκατεβαίνει. Πότε 39 βαθμούς Κελσίου με δέκατα. Και πότε 35 με δέκατα!.. Στις 28 όλη την ημέρα έτρεχε πέρα-δώθε. Εξομολόγησε τριάντα ανθρώπους. Και προέπεμπε τους αναχωρούντες, σαν να μην είχε τίποτε. Και το βράδυ ξανάρχισε ο εμετός!.. Έτρεξα στην πόλη για γιατρό. Στις 29 δεν σηκώθηκε. Μερικά γράμματα, τα υπόγραψε ξαπλωμένος· στο κρεβάτι.

Ο ιατρός επέρασε στις 9:00 το πρωί· και στις 8:00 το βράδυ. Του έβαλε δύο φορές ορρό. Και όταν τον ερωτήσαμε για την υγίεια του γέροντα, μας ειπε ξερά:

— Δεν έχει τίποτε το ιδιαίτερο. Η συνηθισμένη του αρρώστια!..

4. Στις 29 Ιουλίου 1922 το βράδυ ήλθε στο μοναστήρι μια αποστολή για «έκτακτα μέτρα». Οι κομμισάριοι υπέβαλαν τον γέροντα σε ανάκριση. Και ήθελαν να τον πάρουν αμέσως!… Όμως ο στάρετς Ανατόλιος ήταν εντελώς ήρεμος και ειρηνικός. Και τους υπόβαλε ένα μόνο μικρό αίτημα: να αναβάλουν την σύλληψή του μία μόνο ημέρα!.. Για να μπορέσει να ετοιμασθή για το «μεγάλο ταξείδι». Οι άνδρες της Τσε-Κα συμφώνησαν, αφού φρόντισαν να τρίξουν τα δόντια τους στον διακονητή του, να το καταλάβει ότι την άλλη ημέρα πρωί-πρωί θα έπρεπε όλα να είναι έτοιμα!..

5. Την τελευταία νύχτα ο στάρετς Ανατόλιος την επέρασε μόνος του· στο κελλί του. Δεν κοιμήθηκε καθόλου.

Οι διακονητές του δεν τόλμησαν να τον ενοχλήσουν. Το πρωί ο γέροντας ήταν εντελώς εξαντλημένος. Όταν πολύ πρωί ο π. Ευσίγνιος εμπήκε στο κελλί του, τον ευρήκε γονατιστό δίπλα στο κρεβάτι του.

— Τι κάνεις, γέροντα;

Του απάντησε, ότι δεν αισθάνομαι καλά· αλλά δεν του επέτρεψε να φωνάξει ιατρό∙ γιατί δεν ήθελε να ενοχλήσει κανέναν. Εκείνος τον βοήθησε να ξαπλώσει στο κρεβάτι του. Και επήρε ευλογία να φωνάξει τον οικονόμο της Μονής π. Παντελεήμονα, που ήταν ένας πολύ πεπειραμένος νοσηλευτής.

Ο γέροντας για λίγα λεπτά δεν είπε τίποτε. Μετά είπε απλά.

— Πήγαινε!

Ήταν η τελευταία του λέξη.

Όταν ο π. Ευσίγνιος γύρισε, ευρήκε τον γέροντα Ανατόλιο καθισμένο στην καρέκλα του με το κεφάλι γερμένο στο στήθος του. Όπως έκανε κάθε φορά που επεκαλείτο τον γλυκύτατο Ιησού και το άγιο Όνομά Του. Έτσι παρέδωκε το πνεύμα του.

6. Ο όσιος Ανατόλιος ετελειώθη στις 30 Ιουλίου 1922, στις 5 και 40 το πρωί.

Ενωρίς σχετικά ήλθε και το αστυνομικό απόσπασμα. Κατέβηκαν από το αυτοκίνητο και ερώτησαν.

— Έτοιμος ο γέροντας;

Απάντησε ο π. Βαρνάβας:

— Ναί. Έτοιμος!

Και αμέσως άνοιξε την πόρτα του κελλιού του και τους τον έδειξε: Στη μέση του κελλιού του ήταν το φέρετρο με το σώμα του γέροντα ετοιμασμένο για τον ενταφιασμό.

7. Έτσι, θαυμαστά και θαυματουργικά εκάλεσε ο Κύριος τον πιστό δούλο Του, που φρόντιζε να τηρεί όλα Του τα θελήματα, όλες τις εντολές Του. Τον αξίωσε να προετοιμασθή με εκτενή προσευχή. Και τον έβαλε στην «οδό πάσης σαρκός», χωρίς να αφήσει τους εχθρούς να βεβηλώσουν το εκλεκτό εκείνο σκεύος.

Η ταφή του

1. Η εξόδιος ακολουθία για τον π. Ανατόλιο ετελέσθη στον ιερό Ναό της Παναγίας του Καζάν.

Ήταν ο μόνος ναός στην Όπτινα, που επιτρεπόταν ακόμη τότε, να τελούνται σ’ αυτόν ιερές ακολουθίες.

Τα πνευματικά του τέκνα-ιερωμένοι τελούσαν, το ένα μετά το άλλο, «τρισάγια» για την ψυχή του και διάβαζαν το ψαλτήρι και το ευαγγέλιο. Την ίδια ώρα, έξω από τον ναό των Εισοδίων, άλλοι δίπλα στους τάφους των αγίων γερόντων Αμβροσίου και Ιωσήφ, στο μέρος που ο ίδιος είχε υποδείξει, ετοίμαζαν τον τόπο του ενταφιασμού του. Και σκάβοντας τι θαύμα, άνοιξαν κατά λάθος τον τάφο του στάρετς Μακάριου. Και είδαν ότι το σώμα του διετηρείτο ακόμη άφθαρτο. Και αυτό το θεϊκό σημείο, έδωσε θάρρος και ελπίδα. Σε στιγμές δύσκολες. Λίγο πριν από το ολοκληρωτικό «κλείσιμο» της Όπτινα.

Ο Θεός ζεί. Και δοξάζει τους αγίους Του.

2. Ο γέροντας Ανατόλιος αξιώθηκε να ταφή δίπλα στον γέροντά του, δίπλα στον όσιο Αμβρόσιο. Και ο τάφος του πολλές ημέρες, μοσχοβολούσε μία ευωδία ουράνια.

Το μνημείο του κατεσκευάσθη με ευπρέπεια∙ από άσπρο μάρμαρο. Και στην πλάκα έγραψαν τα λόγια: «Εν τούτω γνώσονται πάντες ότι εμοί μαθηταί έστε∙ εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις» (Ίω. 13,35)∙ και «Ο μένων εν τη αγάπη, εν τω Θεώ μένει∙ και ο Θεός εν αυτώ» (Α’ Ίω. 4,16).

3. Μετά ένα έτος, στις 6 Αυγούστου 1923, την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Κυρίου, ετελέσθη στον ναό της Παναγίας του Καζάν η τελευταία Θεία Λειτουργία. Αμέσως μετά η εκκλησία σφραγίστηκε. Και επί 70 χρόνια δεν ετελέσθη εκεί καμμία ιεροτελεστία.

 

 

Πηγή: Μητροπολίτου Νικοπόλεως Μελετίου, «Στάρετς Ανατόλιος της Όπτινα», έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως, Πρέβεζα 2005