Περί Εξομολογήσεως και πνευματικής καθοδηγήσεως

Γέρων Γερμανός Σταυροβουνίωτης (1906-1982)

1.                   Η Εκκλησία έχει δύο τρόπους καθοδηγήσεως των ψυχών: Την ακρίβεια και την οικονομία. Τα ζητήματα, πού επιδέχονται οικονομία, ο Πνευματικός πρέπει να τα χειρίζεται με προσοχή, προσευχή και διάκριση, ώστε να προκύπτη ωφέλεια και όχι βλάβη. Στα ζητήματα όμως, πού δεν είναι επιδεκτικά οικονομίας, να είναι αυστηρότατος, για να μή κατακριθή εν ημέρα Κρίσεως ως θεομάχος.

2.                   Ο Πνευματικός κατά το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως έχει τη δυνατότητα να κάνη οικονομία και συγκατάβαση μέσα στα όρια των Ιερών Κανόνων, δηλαδή μέχρι εκείνου του σημείου, πού δεν θα βλάψη τον εξομολογούμενο. Διότι η οικονομία δεν γίνεται, για να επαναπαυθή και να παραμείνη ο εξομολογούμενος στις πτώσεις του, αλλά για να παρακινηθή να τις ξεπεράση.

3.                   Υπάρχουν ζητήματα στην Εξομολόγηση, για τα οποία ο Πνευματικός πρέπει να χρησιμοποιήση και το μέτρο της συγκαταβάσεως και οικονομίας, προκειμένου να φέρη τον εξομολογούμενο στην οδό της σωτηρίας. Υπάρχουν όμως και άλλα ζητήματα, στα οποία δεν μπορεί κατ’ ουδένα λόγο να γίνη οικονομία. Για παράδειγμα δεν χωρεί συγκατάβαση, αν ο εξομολογούμενος εμμένει στη μνησικακία, ζητά εκδίκηση, δεν συγχωρεί αυτόν, πού του έφταιξε, είτε δίκαια, είτε άδικα. Δεν μπορεί ακόμη να γίνη συγκατάβαση σ’ αυτόν, πού επιμένει αμετανόητα σε αιρετικά φρονήματα ή και δεν πείθεται να αποχωρήση από αντιχριστιανικές μυστικές θρησκείες, όπως είναι π.χ. η Μασσωνία. Είναι επίσης τελείως ανεπίδεκτα οικονομίας τα κωλύματα Ιερωσύνης. Δεν επιτρέπεται δηλαδή σε καμμιά περίπτωση να δοθή συμμαρτυρία, για να προσέλθη στις τάξεις της Ιερωσύνης κάποιος, πού έπεσε σε βαριά σαρκικά αμαρτήματα, όπως είναι οι πριν από το γάμο του σεξουαλικές σχέσεις, έστω και με αυτήν ακόμη την αρραβωνιαστικιά του, αλλά και κάθε άλλη έξω από τον γάμο του σεξουαλική σχέση, όπως είναι η πορνεία, η μοιχεία, η αρσενοκοιτία. Οι Πνευματικοί, πού συγκαταβαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις και δίνουν συμμαρτυρία, φέρουν τεράστια εύθύνη ενώπιον του Θεού. Αλίμονο και σ’ εκείνους, πού κρύβουν τέτοια αμαρτήματα από τον Πνευματικό, για να υποκλέψουν συμμαρτυρία, και να γίνουν αναξίως ιερείς!

4.                   Ο στόχος του Πνευματικού, όταν εξομολογή, είναι το να κερδηθή ο αμαρτωλός!

5.                   Πολλοί εγκαταλείπουν τον Πνευματικό τους και προστρέχουν σε άλλο, ο οποίος, όπως λέγουν, τους «αναπαύει» καλύτερα. Χρειάζεται όμως πολλή προσοχή στο θέμα αυτό, διότι όπως δυστυχώς υπάρχει «καλή ανάπαυση», υπάρχει και «κακή ανάπαυση». Αν κάποιος Πνευματικός εξασθενίζη στη συνείδηση του εξομολογουμένου τη σοβαρότητα κάποιων πτώσεών του ή του επιτρέπει να κοινωνή των Αχράντων Μυστηρίων, παρ’ ότι πέφτει σε σοβαρά αμαρτήματα, τέτοιου είδους «ανάπαυση» καταποντίζει, όχι μόνο τον εξομολογούμενο, αλλά και τον Πνευματικό.

6.                   Τα επιτίμια είναι φάρμακα, πού τα επιβάλλει ο Πνευματικός, για να κλείση το τραύμα, και να θεραπευθή η ασθένεια του εξομολογουμένου. Τα επιτίμια προλαμβάνουν την επανάληψη της αμαρτίας. Αν δεν μπή το κατάλληλο επιτίμιο σε κάποια σοβαρή πτώση, είναι πολύ εύκολο αυτή να ξανασυμβή.

7.                   Οι Ιεροί Κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων είναι έξίσου θεόπνευστοι, όπως άκριβώς θεόπνευστα είναι και τα Δόγματα, τα οποία διευκρίνησαν και διετύπωσαν οι ίδιες εκείνες Άγιες Οικουμενικές Σύνοδοι. Γι’  αύτόν ακριβώς τον λόγο ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης χαρακτήρισε το «Πηδάλιον» με τα εξής υπέροχα λόγια: «Αυτή η βίβλος είναι η μετά τας Αγίας Γραφάς Αγία Γραφή, η μετά την Παλαιάν και Καινήν Διαθήκην Διαθήκη. Τα μετά τα πρώτα και θεόπνευστα λόγια δεύτερα και θεόπνευστα λόγια. Αύτη εστί τα Αιώνια Όρια, α έθεντο οι Πατέρες ημών, και Νόμοι οι υπάρχοντες εις τον αιώνα και υπέρ πάντας τους εξωτερικούς και βασιλικούς νόμους υπερέχοντες…».

8.                   Εκείνος, πού πραγματικά μετανοεί για την αμαρτία του και έχει γνήσια ταπείνωση, δέχεται αγόγγυστα το επιτίμιο, πού έκρινε κατάλληλο να του βάλη ο Πνευματικός. Εκείνος, πού γογγύζει για το τυχόν έπιτίμιο, πού του επιβλήθηκε, αυτός οπωσδήποτε δεν συνειδητοποίησε το μέγεθος της αμαρτίας, στην οποία περιέπεσε, δεν κατανοεί το βάθος του Μυστηρίου της Μετανοίας και Εξομολογήσεως, και με την πρώτη ευκαιρία πάλιν θα ξαναπέση, ίσως και σε χειρότερα.

9.                   Όπως ο γιατρός δεν πρέπει να ξεγελά τον άρρωστο, κρύβοντάς του τη σοβαρότητα της ασθένειάς του και στερώντας τον τα αναγκαία φάρμακα, παρομοίως πρέπει να ενεργή και ο Πνευματικός. Είναι αδύνατο να οδηγή στη σωτηρία τους ανθρώπους, αν στη συνείδησή τους απαμβλύνη και δικαιολογή κάποιες αμαρτίες, πού μερικές φορές μπορεί να είναι και θανάσιμες.

10.               Ως Γέροντάς σας και Πνευματικός σας, κάθε ημέρα είμαι νοερώς κοντά σας. Μή νομίζετε ότι σας ξεχνώ. Ο Απόστολος Παύλος λέγει· «απών τω σώματι, παρών δε τω πνεύματι» (Α΄ Κορ. 5,3). Δηλαδή νοερώς, με το πνεύμα είμαι παρών, αν και απουσιάζω σωματικά. Ναι! Με τη σκέψη και τις προσευχές μου είμαι πάντοτε πλησίον σας, έστω κι αν σωματικά βρίσκωμαι πολύ μακριά. Ας είναι κι από μακριά, έχω την έγνοια και τη φροντίδα σας.

11.               Μή νομίζετε ότι είστε μόνοι στον αγώνα σας. Ο Γέροντάς σας βρίσκεται δίπλα σας, μαζί σας.

12.               Αν σε πλάκωση η στενοχώρια και σου βάλη ο πειρασμός τον λογισμό να μή πάς στον ναό, ούτε το Απόδειπνο να κάνης, και τα παρόμοια, να ενθυμηθής πώς ο Πνευματικός και Γέροντάς σου είναι δίπλα σου νοερώς, και σε παρακολουθεί. Και θα λυπηθή πολύ, αν υποκύψης στον πειρασμό, και δεν αντισταθής σ’ αυτόν. Μή το ξεχνάτε πώς πράγματι ο Γέροντάς σας είναι πάντοτε κοντά σας με τις προσευχές του, και σας παρακολουθεί.

13.               Κι αν όλοι γύρω σου σ’ εγκαταλείψουν, δεν πρέπει να επιτρέψης στον εαυτό σου να αισθάνεται πώς δεν έχεις ανθρώπινο στήριγμα. Γιατί ο Πνευματικός σου σου υπόσχεται πώς θα έχη τη φροντίδα και την έγνοιά σου.

14.               Αφού ξέρης πώς σε αγαπά ο Θεός και ο Πνευματικός σου, δεν πρέπει να φοβάσαι! Να σκέφτεσαι ότι, «κι αν δεν μου απομείνη τίποτα στον κόσμο να στηριχθώ, να ακουμπήσω, να σταθώ, όμως υπάρχει ο πανταχού παρών Θεός. Γι’ αυτό και δεν μπορώ ν’ απελπισθώ. Κοντά μου βρίσκεται κι ο Πνευματικός μου, και μπορώ να στηριχθώ». «Τί δύναται να μας χωρίση από την αγάπη του Χριστού; Θλίψη; Στενοχώρια; Ξίφος; Κίνδυνος; Θάνατος;» (πρβλ. ‘Ρωμ. 8,35).Τίποτε δεν μπορεί να μας χωρίση από την αγάπη του Χριστού, όταν έχουμε την πίστη και ελπίδα μας σ’ Αυτόν.

15.               Όταν έχης ανάγκη να ’δής τον Πνευματικό σου, κι αναλογίζεσαι πώς είναι πολύ μακριά, και είναι δύσκολο να τον συναντήσης τη στιγμή εκείνη, πού έχεις ανάγκη, τότε να έχης υπόψη σου, και να το πιστεύης, πώς ο Πνευματικός σου πατέρας, αν και είναι «απών τω σώματι», είναι όμως «παρών τω πνεύματι» (Α’ Κορ. 5,3) [δηλαδή αν και απουσιάζη σωματικά, είναι όμως παρών πνευματικά], και παρακαλεί τον Θεό να σ’ ενδυναμώνη και να σε σώζη.

16.               Το αν θα «φύγη» (σ.σ. εννοεί ο Γέροντας το να αποθάνη) σύντομα ο Πνευματικός σου, σημαίνει ότι ο Θεός το παρεχώρησε αυτό. Και ο Κύριος θα φροντίση οπωσδήποτε για το συμφέρον της ψυχής σου και για τη σωτηρία σου. Κάποιος άλλος θα βρεθή να τον αντικαταστήση. «Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη ζήσεται» (Ιωάν. 11,26). Αν κάποιος πιστός αποθάνη, θα ζήση όμως στην άλλη ζωή. Κι αν αποθάνη ο Πνευματικός σου, όμως θα ζή κοντά στον Θεό. Και θα πρεσβεύη σ’ Αυτόν για τα πνευματικά του παιδιά. Θα παρακαλή και για σένα, να σε δυναμώνη ο Κύριος και να σε στηρίζη!

17.               Εγώ πιστεύω στην ευσπλαγχνία του Θεού. Αυτός θα σε θοηθήση ν’ απαλλαγής από τον πειρασμό, πού έχεις. Πρέπει όμως να κάνης υπομονή, κι εγώ θα παρακαλώ τον Θεό για σένα, όσο μπορώ. Κι εσύ όμως πρέπει να παρακαλής να σε ελεήση ο Θεός. Και θα ’ρθη σίγουρα η λύτρωση.

18.               Πάντοτε η εξομολόγηση στον Πνευματικό πρέπει να είναι καθαρή. Να μή άποκρύπτη ο εξομολογούμενος εν γνώσει του καμμία αμαρτία του. Και τότε θα ΄χη τη συγχώρηση από τον Θεό. Όταν η εξομολόγηση είναι ειλικρινής, τότε ακριβώς είναι πού βρίσκει ο εξομολογούμενος έλεος, παρηγορία και άφεση των αμαρτιών του.

19.               Ως Πνευματικός σας, ελπίζω και πιστεύω πώς σιγά σιγά θα γίνετε όπως σας θέλει ο Θεός. Εγώ, όσο μπορώ, θα σας βοηθώ. Αλλά και σεις πρέπει να υπακούετε σε όσα σας λέγω. Πέραν τούτου, είναι του Θεού δουλειά. Και η δική σας σωτηρία είναι και δική μου σωτηρία.

20.               Για όσους προσέρχονται σε μένα, και με εμπιστεύονται, και γίνονται πνευματικά μου παιδιά, γι’ αυτούς θεωρώ τον εαυτό μου υπεύθυνο ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Και θεωρώ καθήκον μου να εκπληρώσω στο ακέραιο την υποχρέωσή μου απέναντι σ’ αυτά τα πρόσωπα. Η σωτηρία των πνευματικών μου παιδιών είναι ταυτόχρονα και δική μου σωτηρία. 

Πηγή: Αρχιμανδρίτου Αθανασίου Καθηγουμένου Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, Ο Γέρων Γερμανός Σταυροβουνίωτης (1906-1982), Φως ιλαρόν και μυστικόν στη σκοτοδίνη των σύγχρονων καιρών, Έκδοσις Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, Λευκωσία – Κύπρος, β’ έκδοση, Οκτώβριος 2000