Παρουσίαση Βιβλίου Κίκας Ολυμπίου «Ταξιδιωτικές Περιπλανήσεις»

Ζήνας Λυσάνδρου Παναγίδη

Φιλολόγου

Το ταξίδι είναι σύμφυτο με την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου. Η περιπέτεια, η αναζήτηση, η γνωριμία νέων τόπων και η επαφή με άγνωστους ανθρώπους, ακόμη και η κατάκτησή τους, τον συνοδεύουν από την αυγή της ιστορικής πορείας του. Όλοι, ή σχεδόν όλοι, μέσα μας κουβαλάμε κάποιο γονίδιο του Οδυσσέα που «πολλών δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω».

Μια τέτοια ταξιδιάρισσα, «μερακλού», είναι και η καλή μας φίλη Κίκα Ολυμπίου που εδώ και κάποιες δεκαετίες συνδιοργανώνει, μπορούμε να πούμε, τις εκδρομές του Συνδέσμου Φιλολόγων κάθε καλοκαίρι. Ταξιδεύει, όμως, και κάθε Πάσχα με μια μικρότερη ομάδα φίλων σε κάποια γωνιά της Ελλάδας που τη χαρακτηρίζει ως το οικόπεδο του Θεού.

Διαβάζοντας τα ταξιδιωτικά της Κίκας Ολυμπίου, μεταφέρεσαι νοερά μαζί της σε μουσεία, πλατείες, κάστρα, πύργους, εκκλησίες, μοναστήρια, παλάτια, πάρκα, εστιατόρια, πινακοθήκες, πολυκαταστήματα,  υπέροχα τοπία της φύσης, μαθαίνεις για την ιστορία, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα, τους μύθους, τους ανθρώπους, για όλα τα παράξενα που βλέπει…

Της αρέσει, παράλληλα, να μας περιγράφει τα φαγητά και τα κρασιά, όπως στην Πολωνία, το γεύμα στα αλατωρυχεία της Βιέλιτσκα. Μας παρουσιάζει με γλαφυρότητα όχι μόνο όσα είδε και άκουσε, αλλά κυρίως όσα αισθάνθηκε, θυμίζοντας τον Κώστα Ουράνη που σ’ έναν πρόλογό του γράφει: «Εκφράζουν τα κινήματα της ψυχής και της φαντασίας». Είναι ένα τοπίο ψυχής, όπου μας εκφράζει τον θαυμασμό της, το δέος, την έκπληξη, τις αναζητήσεις, τους ρεμβασμούς και τα προσωπικά όνειρά της. Επίσης, φαίνεται ότι της αρέσουν πολύ και οι διάφορες παραστάσεις που γίνονται στους δρόμους και τις πλατείες των πόλεων της Ευρώπης, κάτι που λείπει από εμάς.

Μέσα από τη γραφή της αναδύονται οι ποικίλες γνώσεις της σε πολλούς τομείς, όπως η ιστορία, η γεωγραφία, η μουσική, η λογοτεχνία κυρίως, αφού καταφεύγει σε διακειμενικές ετεροαναφορές. Έτσι, διαλέγεται με κλασικούς της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, όπως ο Κ. Ουράνης και ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, αλλά καταφεύγει και σε στίχους ποιητών που ταιριάζουν με τις περιγραφές της ή της θυμίζουν κάτι, όπως ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Καρυωτάκης, ο Κ. Χαραλαμπίδης, η Βέρα Κορφιώτη, ο Παπατσώνης.

Επιπρόσθετα, αναφέρει συγγραφείς, όπως ο Άντερσεν στην Κοπεγχάγη, ο Νορβηγός συγγραφέας Κνουτ Χάμσουν με την εφιαλτική «Πείνα», ή ο δραματικός συγγραφέας και ποιητής Ερρίκος Ίψεν. Παρελαύνουν, επίσης, πολλά ονόματα μουσικών, όπως ο νορβηγός Έντβαρτ Γκρηγκ, και ζωγράφων που τους συναντά περιδιαβάζοντας στις διάφορες Πινακοθήκες και τα Μουσεία. Στην Πολωνία θα μας θυμίσει τον Σοπέν, τη Μαρία Κιουρί, τον Λεχ Βαλέσα.

Αναντίρρητα, διαβάζοντας τις Ταξιδιωτικές Περιπλανήσεις της Κίκας Ολυμπίου, απολαμβάνεις και μεταφέρεσαι νοερά σε μέρη που γνώρισες, γυρνάς πίσω και ευφραίνεται η ψυχή σου με όσα ξαναζείς. Μα ταυτόχρονα ξεπηδά και η λαχτάρα για να κινήσεις και για μέρη που δεν είδες, για νέες περιπέτειες. Προσωπικά, θέλω να καταθέσω ότι κάθε φορά που ταξιδεύω με την οικογένειά μου, έχω μαζί μου τα βιβλιαράκια με τις σημειώσεις της Κίκας Ολυμπίου για κάθε χώρα και τα ακολουθώ σε πολλά σημεία, γιατί εμείς ακολουθούμε και το δικό μας πρόγραμμα που να ικανοποιεί και τον γιο μας.

Ένα άλλο σημείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ είναι και η αναφορά σε πολλά σημεία της τραγικής μοίρας της Κύπρου, της ιστορίας της. Συνειρμικά, η συγγραφέας θυμάται και σχολιάζει, συγκρίνει, φιλοσοφεί, εκφράζει ευχές. Σε κάποιο σημείο, όταν η ξεναγός μιλά με πολύ καμάρι για ένα πλοίο-φέρετρο της βασίλισσας των Βίκινγκς στο Όσλο, παρατηρεί η συγγραφέας: «Σκέφτομαι κάποιο δικό μας, ελληνικό καράβι, που έχει ηλικία διπλάσια των δικών τους πλοίων. Πώς θα ένιωθαν, αλήθεια, οι Νορβηγοί, αν είχαν βρει το Καράβι της Κερύνειας του 4^ου  π. Χ.. αι.; Κι όμως εμείς, νομίζω, πως δεν μιλάμε με τόσο καμάρι, δεν προβάλλουμε όσο θα’ πρεπε το παρελθόν μας. Ίσως γιατί η ιστορία μας πάει τόσο πίσω, ίσως γιατί μας περιβάλλουν μνημεία πολύ παλαιότερα της εποχής των Βίκινγκς, θέατρα και στάδια κι αγάλματα, εκκλησιές κι εικόνες, ίσως γι’ αυτό δεν δίνουμε τόση σημασία».

Το βιβλίο μάς ταξιδεύει σε δύο ηπείρους, την Ευρώπη και την Αμερική. Από τη Σκανδιναβία στην Κωνσταντινούπολη, την Πορτογαλία, την Πολωνία και τη Μόσχα, απογειωνόμαστε μ’ ένα μαγικό χαλί στην Αμερική, για να ξαναπροσγειωθούμε στη Γερμανία και τη Σλοβακία. Δεν λείπει ασφαλώς η Ελλάδα μας με την περιγραφή των εμπειριών της από το Πάσχα στη Λέσβο και στον Έβρο. Τέλος, σαν τον Σεφέρη, γράφει το δικό της «Ημερολόγιο Καταστρώματος», τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις και τις σκέψεις της από μια κρουαζιέρα δυο εβδομάδων στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο.

Εκείνο που χαρακτηρίζει τα ταξιδιωτικά κείμενα της Κίκας Ολυμπίου είναι η περιεκτικότητα, ο φιλοσοφικός στοχασμός, ο ευσύνοπτος λόγος, η λογοτεχνική γραφή και η εξερευνητική ματιά. Παράλληλα, παραθέτει και στοιχεία για τον καιρό, παρατηρήσεις, σχόλια, απόψεις των ξεναγών, διανθισμένες  άλλοτε με χιούμορ κι άλλοτε με σαρκασμό. «Μας κατηγορούν ότι στο Μπέργκεν βρέχει 365 μέρες τον χρόνο, αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα. Βροχή έχουμε μόνο 360 μέρες!».

Αξίζει να αναφέρουμε τη συγκίνηση που νιώθει όταν πατά στα βήματα ανθρώπων του πνεύματος, όπως στο περίφημο “Grand café” στο Όσλο όπου σύχναζε ο Ίψεν. «Ερχόταν ακριβώς στις δώδεκα το μεσημέρι. Με τόση ακρίβεια, ώστε οι φοιτητές μπορούσαν να σταθούν απέξω και να ρυθμίσουν τα ρολόγια τους”.

Ασφαλώς, τα ταξίδια δεν τελειώνουν ποτέ. Εύχομαι στην καλή μου φίλη Κίκα Ολυμπίου να της χαρίζει ο Θεός υγεία και δύναμη για να συνεχίσει να ταξιδεύει και να μας χαρίζει τα υπέροχα ταξιδιωτικά της κείμενα. Τελικά, η Κίκα Ολυμπίου είναι όντως homo touristicus.