Εσπερινός Εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου)

Παραθέτουμε το κείμενο των Ύμνων του Εσπερινού και απόδοση τους στη νέα Ελληνική για τους πιστούς που ίσως δυσκολεύονται στην κατανόηση τους.

                                                                                                                                                                                                                                *

Μετά τό «Κύριε ἐκέκραξα» ψάλλονται τά παρακάτω τροπάρια.

 Ἦχος α΄. Αὐτόμελον.

Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος! ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς, ἐν μνημείῳ τίθεται, καὶ κλῖμαξ πρὸς οὐρανόν, ὁ τάφος γίνεται. Εὐφραίνου Γεθσημανῆ, τῆς Θεοτόκου τὸ ἅγιον τέμενος.Βοήσωμεν οἱ πιστοί, τὸν Γαβριὴλ κεκτημένοι ταξίαρχον, Κεχαριτωμένη χαῖρε, μετὰ σοῦὁ Κύριος, ὁ παρέχων τῷ κόσμῳ διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος.

(Ω τι παράδοξο θαύμα! Η πηγή της ζωής τοποθετείται στο μνήμα και ο τάφος γίνεται σκάλα που οδηγεί στον ουρανό. Γεθσημανή να ευφραίνεσαι, που γίνεσαι της Θεοτόκου το άγιο τέμενος. Ας ψάλλουμε οι πιστοί, έχοντας αρχηγό τον ἀρχάγγελο Γαβριήλ. Χαίρε Κεχαριτωμένη, μαζί σου είναι ο Κύριος, που δίνει στον κόσμο με τις πρεσβείες σου το μέγα έλεός του.)

Βαβαὶ τῶν σῶν μυστηρίων ἁγνή! τοῦὙψίστου θρόνος, ἀνεδείχθης Δέσποινα, καὶ γῆθεν πρὸς οὐρανόν, μετέστης σήμερον. Ἡ δόξα σου εὐπρεπής, θεοφεγγέσιν ἐκλάμπουσα χάριτι, Παρθένοι σὺν τῇ Μητρὶ τοῦ Βασιλέως πρὸς ὕψος ἐπάρθητε. Κεχαριτωμένη χαῖρε, μετὰ σοῦὁ Κύριος, ὁ παρέχων τῷ κόσμῳ, διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος.

(Πω, πω! Τι μυστήρια γίνονται σε σένα Αγνή! Συ Δέσποινα αναδείχθηκες θρόνος του Υψίστου και σήμερα μετέστης από τη γη στον ουρανό. Η θαυμαστή σου δόξα, λάμπει παντού με θείες χάρες που φεγγοβολούν. Παρθένοι με τη Μητέρα του Βασιλέως (Χριστού) υψωθείτε σε ουράνιο ύψος λέγοντας: Κεχαριτωμένη χαίρε, μαζί σου είναι ο Κύριος, που δίνει στον κόσμο  με τις πρεσβείες σου το μέγα έλεός του.)

Τὴν σὴν δοξάζουσι Κοίμησιν, Ἐξουσίαι, Θρόνοι, Ἀρχαί, Κυριότητες, Δυνάμεις καὶ Χερουβίμ, καὶ τὰ φρικτὰ Σεραφίμ. Ἀγάλλονται γηγενεῖς ἐπὶ τῇ θείᾳ σου δόξῃ κοσμούμενοι. Προσπίπτουσι βασιλεῖς, σὺν Ἀρχαγγέλοις Ἀγγέλοις καὶ μέλπουσι· Κεχαριτωμένη χαῖρε, μετὰ σοῦὁ Κύριος, ὁ παρέχων τῷ κόσμῳ, διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος.

 

(Δοξάζουν την Κοίμησή σου, τα αγγελικά τάγματα δηλ. οι Εξουσίες, οι Θρόνοι, οι Αρχές, οι Κυριότητες, οι Δυνάμεις και τα Χερουβίμ καί τα φρικτά Σεραφίμ. Χαίρονται στολισμένοι οι κάτοικοι της γης με αφορμή τη θεϊκή δόξα σου. Σε προσκυνοῦν βασιλείς μαζί με τους Αρχαγγέλους και Αγγέλους και ψάλλουν· Κεχαριτωμένη χαίρε, μαζί σου είναι ο Κύριος, που δίνει στον κόσμο  με τις πρεσβείες σου το μέγα έλεός του.)

Δόξα… Καὶ νῦν… (Οκτάηχο)

 

Θεαρχίῳ νεύματι, πάντοθεν οἱ θεοφόροι Ἀπόστολοι, ὑπὸ νεφῶν μεταρσίως αἰρόμενοι.Καταλαβόντες τὸ πανάχραντον, καὶ ζωαρχικόν σου σκῆνος, ἐξόχως ἠσπάζοντο.Αἱ δὲὑπέρτατοι τῶν οὐρανῶν Δυνάμεις, σὺν τῷ οἰκείῳ Δεσπότῃ παραγενόμεναι.Τὸ θεοδόχον καὶἀκραιφνέστατον σῶμα προπέμπουσι, τῷ δέει κρατούμεναι, ὑπερκοσμίως δὲ προῴχοντο, καὶἀοράτως ἐβόων, ταῖς ἀνωτέραις ταξιαρχίαις· ἰδοὺἡ παντάνασσα θεόπαις παραγέγονεν. Ἄρατε πύλας, καὶ ταύτην ὑπερκοσμίως ὑποδέξασθε, τὴν τοῦἀενάου φωτὸς Μητέρα.Διὰ ταύτης γὰρ ἡ παγγενὴς τῶν βροτῶν σωτηρία γέγονεν, ᾗἀτενίζειν οὐκ ἰσχύομεν, καὶ ταύτῃἄξιον γέρας ἀπονέμειν ἀδύνατον.Ταύτης γὰρ τὸὑπερβάλλον, ὑπερέχει πᾶσαν ἔννοιαν.Διὸἄχραντε Θεοτόκε, ἀεὶ σὺν ζωηφόρῳ Βασιλεῖ, καὶ τόκῳ ζῶσα, πρέσβευε διηνεκῶς, περιφρουρῆσαι καὶ σῶσαι, ἀπὸ πάσης προσβολῆς ἐναντίας τὴν νεολαίαν σου· τὴν γὰρ σὴν προστασίαν κεκτήμεθα.Εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀγλαοφανῶς μακαρίζοντες.

(Με θεϊκή προσταγή από παντού οι θεοφόροι Απόστολοι μεταφέρθηκαν με τα σύννεφα (σε σένα Θεοτόκε). Κρατώντας το Πανάχραντο και γεμάτο ζωή σώμα σου με μεγάλη ευλάβεια προσκυνούσαν. Εκεί βρίσκονταν οι ανώτατες αγγελικές Δυνάμεις μαζί με το δικό τους Κύριο. Το θεοδόχο και καθαρότατο σώμα συνοδεύουν στον τάφο με φόβο και σεβασμό. Από τα υπερκόσμια δε προχωρούσαν και αόρατα φώναζαν στις ανώτερες αγγελικές ταξιαρχίες· «Να, έχει έλθει η Παντάνασσα Κόρη. Ανοίξτε τις πύλες και υποδεχτείτε την με ουράνιο τρόπο, την Μητέρα του φωτός που μένει πάντα ἴδιο. Διότι διά μέσου αυτής έγινε η σωτηρία όλου του ανθρώπινου γένους, την οποίαν δεν μπορούμε να κοιτάξουμε και είναι αδύνατο να απονείμουμε άξιο βραβείο. Επειδή το μεγαλείο της ξεπερνά κάθε ἔννοια. Γι’ αὐτό άχραντε Θεοτόκε, συ που ζεις πάντοτε με τον Βασιλέα και Υιόν σου, που δίνει τη ζωή, πρέσβευε αδιάκοπα να περιφρουρεί και να σώζει από κάθε εχθρική (σατανική) προσβολή τη νεολαία σου· γιατί τη δική σου προστασία την έχουμε σίγουρη. Σε όλους τους αιώνες με λαμπρότητα θα σε μακαρίζουμε- δοξολογούμε.)

Ἀπόστιχα

 

Δεῦτε ἀνυμνήσωμεν λαοί, τὴν Παναγίαν Παρθένον ἁγνήν, ἐξ ἧς ἀρρήτως προῆλθε, σαρκωθεὶς ὁ Λόγος τοῦ Πατρός, κράζοντες καὶ λέγοντες· Εὐλογημένη σὺἐν γυναιξί, Μακαρία ἡ γαστήρ, ἡ χωρήσασα Χριστόν. Αὐτοῦ ταῖς ἁγίαις χερσί, τὴν ψυχὴν παραθεμένη, πρέσβευε ἄχραντε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

( Ελάτε λαοί νά δοξολογήσουμε την αγνήν Παναγίαν Παρθένον, από την οποίαν γεννήθηκε με τρόπο ανείπωτο ο Λόγος του Πατρός που σαρκώθηκε, ψάλλοντας και λέγοντας· Είσαι ευλογημένη ανάμεσα σ’ όλες τις γυναίκες, είναι αξιομακάριστη η κοιλία σου που δέχθηκε τον Χριστόν. Τώρα που παρέδωσες τη ψυχή σου στα άγιά του χέρια, πρέσβευε Άχραντε να σωθοῦν οι ψυχές μας.)

Τὴν πάνσεπτόν σου Κοίμησιν, Παναγία Παρθένε ἁγνή, τῶν Ἀγγέλων τὰ πλήθη ἐν οὐρανῷ, καὶἀνθρώπων τὸ γένος ἐπὶ τῆς γῆς μακαρίζομεν, ὅτι Μήτηρ γέγονας τοῦ ποιητοῦ τῶν ἁπάντων Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸν ἱκετεύουσα, ὑπὲρ ἡμῶν μὴ παύσῃ δεόμεθα, τῶν εἰς σὲ μετὰ Θεόν, τὰς ἐλπίδας θεμένων, Θεοτόκε πανύμνητε, καὶἀπειρόγαμε.

 

(Την πολυσέβαστη Κοίμησή σου Παναγία Παρθένε αγνή, τα πλήθη των Αγγέλων στον ουρανό και οι άνθρωποι στη γη δοξολογούμε, επειδή έγινες Μητέρα του δημιουργού των όλων Χριστού του Θεού. Σε παρακαλούμε να μη σταματήσεις να τον παρακαλείς για μας, που έχουμε τις ελπίδες μας μετά τον Θεό σε σένα , Θεοτόκε πανύμνητε και αειπάρθενε.)  

Δαυϊτικὴν ᾠδὴν σήμερον λαοί, ᾄσωμεν Χριστῷ τῷ Θεῷ. Ἀπενεχθήσονται φησί, τῷ Βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς, ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνῃ καὶἀγαλλιάσει. Ἡ γάρ ἐκ σπέρματος Δαυΐδ, δι’ ἧς ἡμεῖς ἐθεώθημεν, ἐν ταῖς χερσὶ τοῦἑαυτῆς Υἱοῦ καὶ Δεσπότου, ἐνδόξως καὶὑπὲρ λόγον μετατίθεται, ἣν ὡς Μητέρα Θεοῦἀνυμνοῦντες βοῶμεν καὶ λέγομεν· Σῶσον ἡμᾶς, τοὺς ὁμολογοῦντας σε Θεοτόκε, ἀπὸ πάσης περιστάσεως, καὶ λύτρωσαι κινδύνων τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

(Ας ψάλλουμε σήμερα λαοί στον Χριστό τον Θεό, την ωδή του Δαβίδ που λέγει: Θα ακολουθήσουν τη νύμφη του Βασιλέως παρθένες, θα την ακολουθήσουν με ευφροσύνη και μεγάλη χαρά. Διότι η Παρθένος, που κατάγεται από τη γενιά του Δαβίδ, διά μέσου της οποίας εμείς θεωθήκαμε, στα χέρια του Υιού της και Κυρίου με δόξα και με θαυμαστό τρόπο μετατίθεται. Αυτήν ως Μητέρα του Θεού δοξολογούντες, ψάλλουμε και λέγομε· Σώσε μας, που σε ομολογούμε ως Θεοτόκο, από κάθε δυσκολία και λύτρωσε τις ψυχές μας από κάθε κίνδυνο.)

 

Δόξα… Καὶ νῦν… Ἦχος δ΄

 

Ὅτε ἐξεδήμησας Θεοτόκε Παρθένε, πρὸς τὸν ἐκ σοῦ τεχθέντα ἀφράστως, παρῆν Ἰάκωβος ὁἈδελφόθεος, καὶ πρῶτος, Ἱεράρχης, Πέτρος τε ἡ τιμιωτάτη κορυφαία τῶν θεολόγων ἀκρότης, καὶ σύμπας ὁ θεῖος τῶν Ἀποστόλων χορός, ἐκφαντορικαῖς θεολογίαις ὑμνολογοῦντες, τὸ θεῖον καὶἐξαίσιον, τῆς Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ οἰκονομίας μυστήριον, καὶ τὸ ζωαρχικόν, καὶ θεοδόχον σου σῶμα κηδεύσαντες, ἔχαιρον πανύμνητε. Ὕπερθεν δὲ αἱ πανάγιαι καὶ πρεσβύταται τῶν Ἀγγέλων Δυνάμεις, τὸ θαῦμα ἐκπληττόμεναι, κεκυφυῖαι ἀλλήλαις ἔλεγον· Ἄρατε ὑμῶν τὰς πύλας, καὶὑποδέξασθε τὴν τεκοῦσαν, τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς Ποιητήν, δοξολογίαις τε ἀνυμνήσωμεν, τὸ σεπτὸν καὶἅγιον σῶμα, τὸ χωρῆσαν τὸν ἡμῖν ἀθεώρητον καὶ Κύριον. Διόπερ καὶἡμεῖς τὴν μνήμην σου ἑορτάζοντες, ἐκβοῶμέν σοι· Πανύμνητε, Χριστιανῶν τὸ κέρας ὕψωσον, καὶ σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

( Όταν Θεοτόκε Παρθένε έφυγες από αυτόν τον κόσμον και πήγες να συναντήσεις αυτόν που γεννήθηκε από σένα με τρόπο ανείπωτο, ήταν παρών ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος και πρώτος Ιεράρχης (Ιεροσολύμων) και ο Πέτρος ο τιμιώτατος και κορυφαίος Θεολόγος και ολόκληρη η θεία συνοδεία των Αποστόλων υμνολογούντες με υψηλές θεολογίες το θείο και εξαίσιο μυστήριο της θείας του Χριστού οικονομίας και χαίρονταν πανύμνητε όταν κήδευσαν το σώμα σου που δέχθηκε τη Ζωή και το Θεό. Από ψηλά δε οι πανάγιες και αρχαιότερες δυνάμεις των Αγγέλων γεμάτες έκπληξη από το θαύμα σκυμμένες έλεγαν μεταξύ τους: Ανοίξτε τις πύλες σας γιά να υποδεχθεῖτε αυτήν που γέννησε τον Δημιουργό του ουρανού και της γης· και ας ανυμνήσουμε μέ δοξολογίες το σεβάσμιο και άγιο σώμα που μέσα του χώρεσε τον Κύριον, που και εμείς δεν μπορούμε να δούμε. Γι’ αυτό και εμείς γιορτάζοντας τη μνήμη σου, με μεγάλη φωνή σου λέμε· Πανύμνητε, ύψωσε την παράταξη των χριστιανών και σώσε τις ψυχές μας.)

Ἀπολυτίκιον Ἦχος α΄

 

Ἐν τῇ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε. Μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

(Κατά τη γέννηση (του Χριστού) διαφύλαξες την παρθενία σου, κατά την Κοίμησή σου δεν εγκατέλειψες τον κόσμο, Θεοτόκε. Μεταφέρθηκες στη ζωή (τον Χριστό), συ που είσαι μητέρα της ζωῆς· και με τις δικές σου πρεσβείες λυτρώνεις από το θάνατο τις ψυχές μας).

(Απόδοση στην νεοελληνική: Α.Χ. Θεολόγος)