Η Ταμασός ανά τους αιώνας

Περιώνυμο και Αγιασμένο τοπωνύμιο, γραφής με ένα -σ, όπως πολλά άλλα παρόμοια στην Κύπρο, και ανά τον κόσμο.

Σύνοψη μιας ευρύτερης επιστημονικής έρευνας και μελέτης.

Το τρέχον έτος αποτελεί αναμφίβολα σημαντικό ιστορικό σταθμό στη μακραίωνη πορεία της ζωής της πόλης και περιοχής της Ταμασού, καθόσον αυτή επανευρίσκει από τούδε την παλαιά πνευματική της διάσταση και την υπόστασή της, ως πρωτοχριστιανικό αποστολικό κέντρο, άπ’ όπου εξαπλώθη και εστερεώθη η νέα αληθινή πίστη του Χριστού σ’ ολόκληρη την Κύπρο.

Οκτώ αιώνες ξένης στυγνής δουλείας, με προεξάρχουσα την αφόρητη καταπίεση των Φράγκων κατακτητών, που κατάργησαν τη Μητρόπολή μας, μαζί με άλλες παλαίφατες Επισκοπές της Κύπρου, γύρω στα 1220 μ.Χ., και οδήγησαν σε πνευματικό μαρασμό και γενικώτερη παρακμή την ευρύτερη περιοχή της Ταμασού, παρεχώρησαν τώρα τη θέση τους σε ένα νέο, ελπιδοφόρο μέλλον και προοπτική, μετά τη θεόπνευστη απόφαση της Ιεράς Συνόδου για επανασύσταση των διαλαμψασών Επισκοπών της Κύπρου και ειδικώτερα με την ακολουθήσασα εκλογή στον περίπυστο Θρόνο της Μητροπόλεώς μας νέου πνευματοφόρου, εύψυχου και θεοσεβούς Ιεράρχου, του δεδοκιμασμένου στην ορθοδοξία και ορθοπραξία Ησαΐου του Α’, άξιου διαδόχου του προκατόχου αυτού, του Ταμασίας Νείλου, και των Πρωτεπισκόπων της Ταμασού Αγίων Ηρακλειδίου, Θεοδώρου, Μνάσωνος, Ρόδωνος, Μύρωνος και μιας χορείας όλης Επισκόπων και Αγίων της περιοχής μας.

Η γνώση της ιστορίας του τόπου μας αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για αυτογνωσία και πνευματική ανάταση, θεμέλιο για πρόοδο και ανάπτυξη, και σωστή υποδομή για τη δημιουργία νέων έργων πολιτισμού. Ως μικρή συμβολή στη γνώση της ιστορίας της Ταμασού, από μια εξειδικευμένη επιστημονική θεώρηση, παραθέτουμε εδώ τη σύνοψη μιας ευρύτερης ιστορικογλωσσικής μελέτης και έρευνας, που πραγματοποιήσαμε στην αρχή του χρόνου, και την καταθέτουμε στην «Αγάπη», για την αγάπη σας.

Αφορμή για την ευρύτερη αυτή μελέτη και έρευνα στάθηκε η παρατηρηθείσα, τους πρώτους μήνες του χρόνου, ανιστόρητη και αντιπαραδοσιακή απόπειρα από δύο κατευθύνσεις, για αλλαγή της γραφής του ονόματος της νέας Επισκοπής Ταμασού από ένα σίγμα με δύο, με την ευκαιρία της ανακοινωθείσας απόφασης της Ιεράς Συνόδου για επανασύσταση της Μητροπόλεώς μας.

Σχετικά αναφέρουμε ότι η Ταμασός, το αρχαίο αυτό και ξακουστό βασίλειο της Κύπρου, περίφημο για τα χαλκωρυχεία του και περιώνυμο και αγιασμένο από τρεις αποστόλους του Χριστού (τούς Βαρνάβα, Παύλο και Μάρκο) και πλειάδα Αγίων τοπωνύμιο, γράφεται με ένα σίγμα εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια, ελληνικότατη γραφή που ακολουθήθηκε πιστά και από τη λατινική γραφή (Tamasus), – και κατ’ αντίθεση της απαντώμενης ενίοτε αυθαίρετης και ξενότροπης γραφής με δύο σίγμα, (για να μη διαβάζουν δήθεν οι ξένοι στη γλώσσα τους το ένα -s ως ζ), – και επαναλαμβάνεται αδιακόπως από τους χρόνους του Ομήρου μέχρι τις μέρες μας (Ομήρου Οδύσσεια, Α, 184, «…ες Τεμέσην μετά χαλκόν…»), όπως ακριβώς είναι ιστορικά επιβεβαιωμένη από πληθύ ιστορικών της Ελληνικής, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής περιόδου, και όπως, επίσημα, καθολικά και αναλλοίωτα για δυο χιλιάδες χρόνια, είναι καθιερωμένη από τη Χριστιανική Εκκλησία, τόσο την Ρωμαιοκαθολική, όσο και την Ορθόδοξη, ακόμη δε και από την τρέχουσα πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής στις σημερινές κοινότητες που συναπαρτίζουν κύρια την παλαιά πόλη της Ταμασού.

Η γραφή του ονόματος της Ταμασού ήτο πάντοτε με ένα σίγμα, καθ’ όλη τη μακραίωνη ζωή της, όπως επιμαρτυρείται από το σύνολο των ιστορικών και εκκλησιαστικών πηγών και αδιαμφισβήτητων τεκμηρίων, εν οις τα έργα του Ομήρου, του έλληνα ποιητή και περίφημου γλωσσολόγου της εποχής του Λυκόφρονα («…Ταμάσιον κρατήρα και βοάγριον…»), του Πλίνιου, του Στράβωνα, του Οβίδιου, του Ευστάθιου, του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, του τελευταίου έλληνα επικού Νόννου, καθώς επίσης η ιδιόχειρος γραφή του Νείλου (τελευταίου Επισκόπου Ταμασίας) και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ως και οι υπογραφές των δύο Επισκόπων της Ταμασού Τύχωνος και Επαφροδίτου, που έλαβαν μέρος και υπέγραψαν τα Πρακτικά στη Β’ και Δ’ Οικουμενικές Συνόδους, το 381 και 451 μ.Χ. αντίστοιχα, και που αποτελούν τη συνισταμένη της καθολικής συνείδησης του πληρώματος και εμπράγματη εν τω άμα μαρτυρία της Εκκλησίας της Κύπρου.

Πιστεύουμε ότι και οι φιλομαθείς αναγνώστες της «Αγάπης», καθόσον φιλούν την αλήθεια και την εκκλησιαστική ιστορική πραγματικότητα, θα αναζητήσουν και προμηθευθούν αντίγραφο της μελέτης, η οποία είχεν ήδη υποβληθεί έγκαιρα στην Εκκλησία μας, καθώς και σε αρκετούς επαίοντες, καθηγητές, ιστορικούς, φιλολόγους, γλωσσολόγους, αρχαιολόγους, θεολόγους και άλλους επιστήμονες, οι οποίοι συνεφώνησαν μαζί μας ή έγραψαν και οι ίδιοι σχετικά, όπως οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κύπρου, ΄Αννα Παναγιώτου και Δημήτριος Τριανταφυλλόπουλος, ο γλωσσολόγος Μενέλαος Χριστοδούλου, ο πρώην Διευθυντής του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ο Διευθυντής του Ιδρύματος Μακαρίου Γ’, Δρ. Ανδρέας Μιτσίδης, ο καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Κ. Συμεωνίδης, ο μ. πρώην Διευθυντής του Κυπριακού Μουσείου, Δρ. Πορφύριος Δίκαιος, ο πανεπιστημιακός καθηγητής και ερευνητής στο King’s College του Λονδίνου, Δρ. Τάσος Παπακώστας κ.ά.

Εξάλλου, η Κυπριακή Δημοκρατία το 1964 εξέδωσε γραμματόσημο με την κεφαλή του Απόλλωνα της Ταμασού πάνω σ’ αυτό, και έγραφε με ελληνικά και ρομανικά γράμματα «Απόλλων Ταμασού» και «Apollo Tamasus». Περαιτέρω, και άλλες Κυβερνητικές υπηρεσίες γνωρίζουν και γράφουν επίσημα την Ταμασό με ένα σίγμα, ως π.χ. το Τμήμα Υδάτων, που γράφει το «Φράγμα – Υδατοφράκτης Ταμασού», κ.ά. Με ένα σίγμα γράφει την Ταμασό και το Βρεττανικό Υπουργείο Αποικιών, όπως φαίνεται από εκδόσεις του της εποχής, που προσάρτησε την Κύπρο. Με ένα σίγμα γράφονται και όλες οι ομοιοκατάληκτες Κυπριακές κοινότητες Λυσός, Ακουρσός, Λεμεσός, Καλαβασός, καθώς και οι παρόμοιες στην Κρήτη, Μυτιλήνη και πληθύς άλλων παλαιών πόλεων της αρχαίας περιοχής των Ορακοφρυγών στη Μικρά Ασία, όπως Δρουβησός, Πρυμνησός, Πειρωσός, Παισός, Ερεσός, Κα- βασός, Τυμνισός κ.ά.

Ο εμπνευσμένος Μητροπολίτης μας, Αρχιμανδρίτης ακόμη τότε, Ησαΐας, είχε ταχθεί ανεπιφύλακτα, μετά από επισταμένη μελέτη και επιστημονική συνδρομή, υπέρ της συνέχισης της ιστορικής και εκκλησιαστικής παράδοσης στη γραφή της Ταμασού με ένα σίγμα και εζήτησε από τον Υμνογράφο της Εκκλησίας, κ. Χαράλαμπο Μπούσια, να συνθέσει ακολουθία και ύμνους για όλους τους διαλάμψαντες Αγίους της Ταμασού, όλα πραγματικά μουσικότατα και εμπνευσμένα ποιήματα-ύμνοι δοξολογικοί προς την των «Ταμασέων Αγίων σεπτήν ομήγυριν… ημών φρουρούς και αντιλήπτορας».

Η Εκκλησία Κύπρου, ανταποκρινόμενη κατ’ ακολουθίαν στον υψηλό ρόλο της, του ανύστακτου θεματοφύλακα της πίστεως και της μακράς παράδοσης της καθόλου και ιδιαίτερα της Κυπριακής Εκκλησίας, απέρριψε τις ανιστόρητες και αβάσιμες εισηγήσεις και απεφάσισε τη συνέχιση γραφής της Ταμασού ως και πρότερον, ήτοι με ένα σίγμα, θέσασα τέρμα στην επιχειρηθείσα διαστρέβλωση και παραχάραξη της ελληνικότατης γραφής και της μορφής αυτής της μακραίωνης παρουσίας της Ταμασού στο ιστορικό γίγνεσθαι.

Για όσους τυχόν δεν μπορέσουν να εξασφαλίσουν ένα αντίγραφο της μελέτης, στην οποία αναφερόμαστε, σημειώνουμε, για γρήγορη αναφορά και παραπομπή, τη διεύθυνση του σχετικού ιστοχώρου στο Διαδίκτυο: http://tamasos.tamasios.com|

Η επιστημονική έρευνα και η αναδίφηση  της μεγάλης ιστορίας της Ταμασού, που κείται στον ιστορικό και προϊστορικό χρόνο, έχει στάδιο να διανυθεί ακόμη ικανό από τα σημερινά της τέκνα, που κληρονομούν ένα ευκλεές παρελθόν, και αποζητεί γι’ αυτό πολλούς πνευματικούς εργάτες τώρα, που αναφαίνεται και ροδίζει στον Ταμάσιο ουρανό μια νέα εποχή.

 

Στυλιανός Χρ. Ταμάσιος

Νομικός, τέως Πρόεδρος του Στρατιωτικού Δικαστηρίου Κύπρου

 

 

Πηγή: Περιοδικό «Αγάπη». Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Ταμασού & Ορεινής, τεύχος 2ο, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2007