Έκδοση Πρακτικών Συνεδρίου Αγίου Επιφανίου

22 Μαΐου 2012

Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας- Αμμοχώστου

Εκδόθηκαν τα Πρακτικά του πρώτου Διεθνούς Συνεδρίου για τον Άγιο Επιφάνιο, που διοργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου από 8 μέχρι 11 Μαΐου 2008 στο Συνοδικό της Μητροπόλεως στο Παραλίμνι.

Ο καλαίσθητος τόμος των Πρακτικών έχει ως τίτλο: «ΑΓΙΟΣ ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΠΑΤΗΡ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ Της ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» και περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του πρώτου Διεθνούς Συνεδρίου για τον Άγιο Επιφάνιο, αρχιεπίσκοπο Κωνσταντίας. Η επίσημη παρουσίαση του τόμου έγινε κατά τη Δεύτερη Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας, που πραγματοποιήθηκε στις 10 Μαΐου 2012 στο προαύλιο της Μητροπόλεως στο Παραλίμνι, στην παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια.

Στην εισαγωγική ομιλία του ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος επεσήμανε την σπουδαιότητα της έκδοσης του τόμου αναφέροντας τα εξής: “Σημαντική, επίσης, στο πρόγραμμα της παρούσας Κληρικολαϊκής Συνέλευσης είναι και η παρουσίαση του τόμου των Πρακτικών του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου για τον Άγιο Επιφάνιο, που είχε οργανώσει η Μητρόπολη το 2008, ένα χρόνο δηλαδή μετά την επανίδρυσή της… Τόσο το Συνέδριο, όσο και η έκδοση των πρακτικών του, που περιλαμβάνει όλες τις εισηγήσεις, αξιολογούνται ως μία σημαντική συμβολή της Μητροπόλεως Κωνσταντίας διεθνώς, για τη μελέτη της ζωής και του θεολογικού έργου του Μεγάλου Πατέρα της Εκκλησίας Αγίου Επιφανίου. Για το λόγο αυτό πολλοί τόνιζαν την αναγκαιότητα της εκδόσεως των Πρακτικών. Τον τόμο θα παρουσιάσει ο φίλτατος Καθηγητής κ. Θεόδωρος Γιάγκου, ο οποίος είχε την επιμέλεια της εκδόσεως. Τον ευχαριστούμε για το δύσκολο έργο που έχει επιτελέσει, τόσο για την έκδοση, όσο και για την αποψινή παρουσίαση του τόμου. Με την έκδοση αυτή, επίσης, εγκαινιάζουμε τη σειρά Εκδόσεων της Πολιτιστικής Ακαδημίας «Άγιος Επιφάνιος», με τον τίτλο, «Ιστορικά και Θεολογικά Μελετήματα».

Τον τόμο παρουσίασε ο Καθηγητής του Α.Π.Θ κ. Θεόδωρος Γιάγκου, ο οποίος είχε και τη γενική επιμέλεια της έκδοσης. Ο τόμος χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, με τίτλο «Χρονικό του συνεδρίου», δημοσιεύονται το πρόγραμμα, οι χαιρετισμοί, η εναρκτήρια ομιλία, τα ονόματα των επιτροπών οργάνωσής του και φωτογραφικό υλικό. Στο δεύτερο μέρος δημοσιεύονται οι εισηγήσεις που ακούστηκαν κατά το συνέδριο κατά αλφαβητική σειρά του ονόματος των εισηγητών. Στο τέλος του τόμου ως παράρτημα καταχωρίζεται ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο συνοδευόμενο με ψηφιακό δίσκο, αναφερόμενο στην τιμή του αγίου Επιφανίου στην Κύπρο παλαιότερα και σήμερα.

Ο τόμος διατίθεται στο βιβλιοπωλείο της Μητροπόλεως «Μυριόβιβλος» προς 35 ευρώ (τηλ:23741574).

Στη συνέχεια παραθέτουμε την ομιλία του Καθηγητή κ. Θεόδωρου Γιάγκου κατά την παρουσίαση του τόμου.

ΑΓΙΟΣ ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΠΑΤΗΡ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Παρουσίαση του Τόμου των Πρακτικών,
του Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου

Η αγιοτόκος Κύπρος, ευδοκία του παναγάθου Θεού, ευτύχησε να έχει δύο πνευματικά αναστήματα οικουμενικής εμβέλειας, που διακρίθηκαν για τον στέρρεο θεολογικό τους λόγο. Ο ένας έζησε στις αρχές της λεγόμενης βυζαντινής περιόδου και ήταν τρόπον τινά η φαεινή πύλη της θεολογίας, ο περίλαμπρος πνευματικός φάρος, τοποθετημένος από τον Θεό σε υψηλή κορυφή, ωσάν τον φωτεινό τίμιο σταυρό που είδε η αγία Ελένη επάνω στο Σταυροβούνι. Με τις διδαχές του οι συμπατριώτες μας γνώρισαν τα χριστιανικά δόγματα και μυσταγωγήθηκαν στις ουράνιες αλήθειες. Αυτός είναι ο τιμώμενος άγιος Επιφάνιος, αυτός που έθεσε γερά θεμέλια για το κυπριακό αυτοκέφαλο και εδραίωσε την Εκκλησία του Χριστού που παροικεί στο νησί, το οποίο δέρνεται όχι μόνο από κύματα αλλά και σε βάθος αιώνων από τις εχθρικές επιθέσεις, ο μετά τον Βαρνάβα νέος απόστολος.

«Φωνή Κυρίου επί των υδάτων.
Βαρνάβας απόστολος στήριγμα ημών.
Κύριος επί υδάτων πολλών.
Επιφάνιος ο μέγας τείχος ημών».

Τα όρη της Κύπρου εστάθησαν επί των υδάτων, όπου περιφέρεται συνεκτικά το πνεύμα του Θεού, παρισταμένων του Βαρνάβα και του Επιφανίου. Έτσι τους φαντάστηκε εικονικά ο σαλαμίνιος καλλιτέχνης του τέλους του 5ου αι., αυτός που ιστόρησε τις εικόνες τους στο Αγίασμα του Νικοδήμου στη Σαλαμίνα, συμπλέκοντας τους παραπάνω ψαλμικούς στίχους με έπαινο προς τους δύο προστάτες Αγίους.

Ο άλλος άγιος είναι ο Νεόφυτος ο Έγκλειστος, που για την αγάπη προς τον Χριστό έζησε περίκλειστος σε μία οπή της γης για εξήντα σχεδόν χρόνια, αίροντας εκουσίως τον σταυρό της ασκήσεως. Ο Νεόφυτος αφιέρωσε τον ναό της Εγκλείστρας στον τίμιο σταυρό, τρόπον τινά προμηνύοντας «τα κατά χώραν Κύπρον σκαιά», όπως ο ίδιος ονομάζει τα βάσανα, που έκτοτε ακολούθησαν επί σειρά πολλών αιώνων, μετά την εκδίωξη των ομοπίστων βυζαντινών και τις αλλεπάλληλες αιχμαλωσίες, που έφθασαν μέχρι και τις μέρες μας.

Ο Επιφάνιος από την ανατολική μεριά της Κύπρου, στη Σαλαμίνα, και ο Νεόφυτος από τη δυτική, στην Πάφο, με υψωμένα τα χέρια δεητικά, ωσάν τους αποστόλους και τους αγγέλους στην παράσταση της Αναλήψεως, αναφέρουν την Κύπρο προς τον καθήμενον επί ενδόξου θρόνου Κύριον, καθιστάμενοι ούτω πως τα ακλόνητα πνευματικά εδραιώματά της.
* * *

Η συσχέτιση των δύο Κυπρίων πατέρων είναι αναπόφευκτη. Όμως συναφώς αναδύεται και το πλεονέκτημα που απέκτησε κατά τα τελευταία χρόνια ο άγιος Νεόφυτος, με αφορμή την κριτική έκδοση των Απάντων του, που συντελέσθηκε με πρωτοβουλία του ηγουμενοσυμβουλίου της Μονής και κόπο πολλών ακαδημαϊκών δασκάλων, κυρίως από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η κριτική έκδοση επισφραγίσθηκε με τη σύγκληση επιστημονικών συνεδρίων και την εκπόνηση μεταπτυχιακών και διδακτορικών εργασιών. Παραλλήλως προετοιμάζεται και η μετάφραση στη νεοελληνική των συγγραμμάτων του Αγίου, που θα συνοδεύεται με σχόλια και αναγκαίες εισαγωγές. Έτσι ο θεολογικός του λόγος καθίσταται προσιτός όχι μόνο στον ακαδημαϊκό κόσμο αλλά και στο ευρύτερο εκκλησιαστικό πλήρωμα, καθώς και στους θύραθεν λογίους. Οι τελευταίοι μάλιστα είχαν επισημάνει προ πολλού τη μεγάλη πνευματική αξία της διδαχής του αγίου Νεοφύτου. Ας θυμηθούμε για παράδειγμα την περίπτωση του ποιητή Γιώργου Σεφέρη. Η θεολογική διδασκαλία του Αγίου κατακτάται από όποιον επιθυμεί να την προσοικειωθεί είτε από λόγους ερευνητικούς είτε για την πνευματική αδολεσχία σε ένα ανεκτίμητο πνευματικό θησαυρό. Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι οι πατερικές σπουδές που αναβιώνουν στις μέρες μας στον χριστιανικό κόσμο δεν συνεπάγονται και την αυτοδίκαιη πρόσληψη του πνεύματος που υποκρύπτεται στον γραπτό τους λόγο, καθόσον προϋποτίθεται η ύπαρξη των καταλλήλων αισθητηρίων και κυρίως η ανήσυχη και ελεύθερη αναζήτηση που γεννιέται από τη δίψα «του ύδατος, του αλλομένου εις ζωήν αιώνιον» (Ιω. 4, 14).
* * *

Το 2007 η Ιερά Σύνοδος της Αποστολικής Εκκλησίας της Κύπρου αποφάσισε την ανασύσταση παλαιών επαρχιών, με κυριότερη την πάλαι ποτέ διαλάμψασα πρωτόθρονη Κωνσταντία. Στις 12 Μαΐου, ημέρα μνήμης του αγίου Επιφανίου, του ιδίου έτους, η Κωνσταντία απέκτησε, μετά από αιώνες, νέο ποιμενάρχη, τον πανιερώτατο μητροπολίτη κ. Βασίλειο, ο οποίος αισθανόμενος την τεράστια πνευματική παρακαταθήκη που κληρονόμησε από τον προκάτοχό του, ίδρυσε υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως την Πολιτιστική Ακαδημία με το όνομα «Άγιος Επιφάνιος». Μεταξύ των σκοπών και δραστηριοτήτων της, όπως ανέφερε ο πανιερώτατος στην εισαγωγική ομιλία του επί τη ενάρξει του πρώτου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου, είναι: «α) η ίδρυση Ινστιτούτου Σπουδών πολιτισμών της Μέσης Ανατολής, β) η εγκαθίδρυση βιβλιοθήκης για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Ινστιτούτου, γ) η δημιουργία Βυζαντινού Μουσείου εντός των κτιριακών εγκαταστάσεων της Μονής στην Αγία Νάπα, δ) η έκδοση σημαντικών κειμένων και άλλων περιοδικών εντύπων, ε) η διοργάνωση διεθνών και τοπικού ενδιαφέροντος συνεδρίων και Ϛ) η διοργάνωση ποικίλων πνευματικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων προβολής του πολιτισμού και των αξιών του τόπου».

Οι στόχοι της Ακαδημίας, με τη βοήθεια του Θεού και τις ικεσίες του Αγίου, αναμένεται να αποδώσουν πνευματικούς καρπούς ωφέλιμους και στο ποιμαντικό έργο, όχι μόνο της Μητροπόλεως Κωνσταντίας αλλά και της Κύπρου γενικότερα, γιατί όχι και στην οικουμενική ορθοδοξία. Η Κυπριακή Εκκλησία διαθέτει τον πνευματικό εξοπλισμό να προβάλει τον χριστιανικό πολιτισμό της. Επειδή ακριβώς χαίρει και βαθειάς εκτιμήσεως, αυτός ο πολιτισμός γίνεται ευχαρίστως αποδεκτός και από τις άλλες Εκκλησίες. Αυτό το χρέος το αντιλαμβάνεται πολύ καλά ο λόγιος μητροπολίτης Κωνσταντίας κ. Βασίλειος και γι᾽ αυτό αγωνίζεται για την προβολή της θεολογίας του αγίου Επιφανίου, της κυπριακής αγιολογίας και άλλων πτυχών της θεολογικής συμβολής της Εκκλησίας μας…