Για ποιό λόγο και για ποιό σκοπό;

Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Λόγος εις το Πάσχα

 Αυτή η εορτή και πανήγυρη δε χρειάζεται χρήματα, ούτε έξοδα, αλλά διάθεση μόνο και καθαρή σκέψη. Τίποτε το υλικό δεν μπορούμε να ωφεληθούμε εδώ, αλλ’ όλα τα πνευματικά, την ακρόαση του λόγου του Θεού, τις ευχές των πατέρων, τις ευλογίες των ιερέων, την κοινωνία των θείων και απόρρητων μυστηρίων, την ειρήνη και την ομόνοια, και δώρα πνευματικά και άξια της γενναιοδωρίας εκείνου που τα δωρίζει.

Ας εορτάσουμε λοιπόν την εορτή αυτή κατά την οποία αναστήθηκε ο Κύριος. Γιατί αναστήθηκε και ανέστησε μαζί του την οικουμένη. Και αυτός βέβαια αναστήθηκε, αφού έσπασε τα δεσμά του θανάτου, εμάς όμως μας ανέστησε αφού διέλυσε τους σωρούς των αμαρτιών μας. Αμάρτησε ο Αδάμ και πέθανε, δεν αμάρτησε ο Χριστός και πέθανε. Καινούριο και παράδοξο πράγμα. Εκείνος αμάρτησε και πέθανε, αυτός δεν αμάρτησε και πέθανε. Για ποιό λόγο και για ποιό σκοπό; Για να μπορέσει εκείνος που αμάρτησε και πέθανε να ελευθερωθεί από τα δεσμά του θανάτου με τη βοήθεια εκείνου που δεν αμάρτησε και πέθανε. Έτσι γίνεται πολλές φορές και σ’ εκείνους που οφείλουν χρήματα. Οφείλει κάποιος χρήματα σε κάποιον και δεν μπορεί να τα επιστρέψει, και γι’ αυτό φυλακίζεται. Κάποιος άλλος που δεν οφείλει, αλλά που μπορεί να τα επιστρέψει, αφού τα δώσει ελευθερώνει τον υπεύθυνο. Έτσι έγινε και στον Αδάμ και στο Χριστό. Χρεωστούσε ο Αδάμ το θάνατο, και τον κρατούσε φυλακισμένο ο διάβολος. Δε χρεωστούσε ο Χριστός, ούτε τον κρατούσε ο διάβολος. Ήρθε και κατέθεσε το θάνατό του για χάρη του φυλακισμένου, με σκοπό να τον ελευθερώσει από τα δεσμά του θανάτου. Είδες τα κατορθώματα της ανάστασης; Είδες τη φιλανθρωπία του Κυρίου; Είδες το μέγεθος της φροντίδας του;

Ας μη γινόμαστε λοιπόν αχάριστοι προς αυτόν τον τόσο μεγάλο ευεργέτη, ούτε επειδή πέρασε η νηστεία να γίνουμε πιο αδιάφοροι. Αλλά τώρα ας φροντίζουμε τη ψυχή μας περισσότερο από προηγουμένως, για να μη γίνει πιο αδύνατη, επειδή παχαίνει το σώμα μας, για να μη παραμελούμε την οικοδέσποινα φροντίζοντας τη δούλη. Γιατί ποιό είναι το όφελος, πες μου, να σκάζουμε από τη πολυφαγία και να ξεπερνάμε το μέτρο; Αυτό και το σώμα καταστρέφει και την ευγένεια της ψυχής ζημιώνουμε. Αλλά ας μας ικανοποιούν τα λίγα και τα απαραίτητα, για να ξεπληρώσουμε εκείνο που πρέπει και στη  ψυχή και στο σώμα, για να μη σκορπίσουμε αμέσως εκείνα που συγκεντρώσαμε από τη νηστεία. Μήπως λοιπόν σας εμποδίζω να απολαμβάνετε τα φαγητά και να διασκεδάζετε; Δεν εμποδίζω αυτά, αλλά συμβουλεύω να γίνονται τα απαραίτητα, και να σταματήσουμε την πολλή διασκέδαση και να μη καταστρέφουμε την υγεία της ψυχής μας ξεπερνώντας το μέτρο. Γιατί εκείνος που ξεπερνά τα όρια της ανάγκης δε θα απολαύσει καμιά ευχαρίστηση, και το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά εκείνοι που το δοκίμασαν, αφού προξενούν από αυτό πολλές αρρώστιες στον εαυτό τους και υποφέρουν πολλές στενοχώριες. Αλλά το ότι θα υπακούσετε στις παραινέσεις μου, δεν αμφιβάλλω, γιατί γνωρίζω πόσο υπάκουοι είστε.

Και γι’ αυτό αφού σταματήσω εδώ τις παραινέσεις για το ζήτημα αυτό, θέλω να μεταφέρω το λόγο προς αυτούς που αξιώθηκαν τη λαμπρή αυτή νύχτα να πάρουν τη χάρη του θείου βαπτίσματος, τα καλά αυτά φυτά της Εκκλησίας, τα πνευματικά άνθη, τους νέους στρατιώτες του Χριστού. Προχθές ο Κύριος βρισκόταν στο σταυρό, αλλά αναστήθηκε τώρα. Έτσι και αυτοί, προχθές τους κρατούσε δούλους η αμαρτία, αλλά τώρα αναστήθηκαν μαζί με το Χριστό. Εκείνος με το σώμα του πέθανε και αναστήθηκε, αυτοί ήταν με τις αμαρτίες τους νεκροί, και από την αμαρτία αναστήθηκαν. Η γη λοιπόν την εποχή αυτή της άνοιξης μας προσφέρει τριαντάφυλλα και μενεξέδες και άλλα λουλούδια. Τα νερά όμως μας παρουσίασαν σήμερα λιβάδι πιο όμορφο από το της γης.

Και μην απορήσεις, αγαπητέ μου, αν βγήκαν από τα νερά λιβάδια με λουλούδια. Γιατί ούτε η γη από την αρχή έβγαλε τα είδη των φυτών γιατί το απαιτούσε η φύση της, αλλά γιατί υπάκουσε στο πρόσταγμα του Κυρίου. Και τα νερά όμως τότε έβγαλαν ζώα με ζωή, επειδή άκουσαν «Ας βγάλουν τα νερά ερπετά ζωντανά» (Γεν. 1, 20). Και η προσταγή πραγματοποιήθηκε, η άψυχη ουσία έβγαλε ζωντανά ζώα. Έτσι και τώρα η ίδια προσταγή έκαμε τα πάντα. Τότε είπε· «Ας βγάλουν τα νερά ερπετά ζωντανά», τώρα όμως δε έβγαλαν ερπετά, αλλά πνευματικά χαρίσματα. Τότε τα νερά έβγαλαν ψάρια χωρίς λογικό, τώρα όμως μας γέννησαν ψάρια λογικά και πνευματικά που τα ψάρεψαν οι απόστολοι. Γιατί λέγει· «Ακολουθήστε με και θα σας κάνω ικανούς να ψαρεύετε ανθρώπους» (Ματθ. 4, 19). Είναι αλήθεια καινούριος αυτός ο τρόπος ψαρέματος. Γιατί αυτοί που ψαρεύουν βγάζουν από τα νερά τα ψάρια, και όσα ψαρέψουν τα νεκρώνουν. Εμείς αντίθετα τους ρίχνουμε μέσα στα νερά και παίρνουν ζωή εκείνοι που ψαρεύονται.

Υπήρχε κάποτε και στους Ιουδαίους κολυμβήθρα με νερό. Αλλά μάθε ποιά δύναμη είχε, για να γνωρίσεις καλά τη φτώχεια των Ιουδαίων και να μπορέσεις να αντιληφθείς το δικό μας πλούτο. «Κατέβαινε εκεί», λέγει, «ένας άγγελος και τάραζε το νερό, και εκείνος που θα έμπαινε πρώτος ύστερα από το κούνημα του νερού, θεραπευόταν» (Ιω. 5, 4). Κατέβηκε ο Κύριος των αγγέλων στα νερά του Ιορδάνη, και αφού άγιασε τα νερά θεράπευσε όλη την οικουμένη. Γι αυτό εκεί εκείνος που κατέβαινε ύστερα από τον πρώτο δε θεραπευόταν πια, γιατί στους Ιουδαίους η χάρη δινόταν στους άρρωστους, σ’ εκείνους που σύρονταν στο έδαφος. Εδώ όμως ύστερα από τον πρώτο μπαίνει ο δεύτερος, ύστερα από το δεύτερο ο τρίτος και ο τέταρτος. Και αν ακόμη πεις πάρα πολλούς, και αν ακόμη όλη την οικουμένη βάλεις μέσα σ’ αυτά τα πνευματικά νερά, δεν ξοδεύεται η χάρη, δεν τελειώνει η δωρεά, δε μολύνονται τα νερά, δεν ελαττώνεται η γενναιοδωρία του.

Είδες πόσο μεγάλη είναι η δωρεά; Ακούτε αυτά εσείς που σήμερα και αυτή τη νύχτα γίνατε πολίτες στην άνω Ιερουσαλήμ, και φυλάξτε τα όπως αξίζει στις πολλές δωρεές, για ν’ αποσπάσετε πιο άφθονη τη χάρη. Γιατί η ευγνωμοσύνη γι’ αυτά που μας έδωσε ήδη προσκαλεί τη γενναιοδωρία του Κυρίου. Δεν επιτρέπεται, αγαπητέ, να ζεις αδιάφορα στο εξής, αλλά όρισε στον εαυτό σου νόμους και κανόνες, ώστε να κάνεις τα πάντα στην εντέλεια και να φυλάγεσαι πολύ και από εκείνα που θεωρούνται ότι είναι κακά. Γιατί όλη η παρούσα ζωή είναι αγώνας και πάλη, και πρέπει εκείνοι που μπαίνουν μια για πάντα στο στάδιο αυτό της αρετής να είναι εγκρατείς σε όλα. «Γιατί καθένας που αγωνίζεται, είναι εγκρατής σ’ όλα» (Α’ Κορ. 9, 25). Δε βλέπεις στους γυμνικούς αγώνες πώς φροντίζουν πολύ για τον εαυτό τους εκείνοι που δέχονται να παλέψουν με ανθρώπους, και με πόση εγκράτεια κάνουν την άσκηση του σώματός τους; Έτσι βέβαια και εδώ πρέπει να γίνεται. Επειδή η πάλη μας δεν είναι με ανθρώπους, αλλά με τα πονηρά πνεύματα, και η άσκηση και η εγκράτειά μας ας είναι πνευματική, αφού και τα όπλα μας, που μας έδωσε ο Κύριος, είναι πνευματικά.

Ας έχουν λοιπόν και τα μάτια περιορισμούς και κανόνες, ώστε να μην πέφτουν χωρίς σκέψη σ’ όλα που συναντούν. Και η γλώσσα ας έχει φράχτη, ώστε να μη τρέχει πριν από το νου. Γι’ αυτό λοιπόν και τα δόντια και τα χείλη δημιουργήθηκαν για την προφύλαξη της γλώσσας, για να μη βγει ποτέ χωρίς σκέψη αφού ανοίξει τις πόρτες, αλλ’ όταν τακτοποιήσει καλά τα δικά της, τότε με κάθε σεμνότητα να προχωρήσει και να προφέρει τέτοια λόγια, για να ωφελεί εκείνους που ακούουν και να λέγει εκείνα που συντελούν στην οικοδομή των ακροατών. Και πρέπει να αποφεύγει εντελώς τα άπρεπα γέλια, να έχει ήρεμο και ήσυχο βάδισμα να έχει σεμνό ντύσιμο, και γενικά πρέπει να ρυθμίζει τα πάντα εκείνος που διάλεξε το στάδιο της αρετής. Γιατί η καλή διαγωγή των εξωτερικών μας μελών είναι εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στη ψυχή μας.

Εάν φέρουμε από την αρχή τους εαυτούς μας σε τέτοια συνήθεια, βαδίζοντας στο εξής με ευκολία το δρόμο μας, θα κατορθώσουμε όλη την αρετή, και δε θα χρειασθούμε πολύ κόπο και θα προσελκύσουμε μεγάλη βοήθεια από το Θεό. Έτσι λοιπόν θα μπορέσουμε και τα κύματα της παρούσας ζωής να περάσουμε με ασφάλεια και, αφού εξουδετερώσουμε τις παγίδες του διαβόλου, να επιτύχουμε τα αιώνια αγαθά, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού, μαζί με τον οποίο στον Πατέρα και συγχρόνως στο άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμη, η τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.