Οριοθέτηση Ορθοδοξίας και αιρέσεως – Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς

Γεωργίου Μαντζαρίδη, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Την πρώτη Κυριακή των Νηστειών της Μ. Τεσσαρακοστής γιορτάζει η Εκκλησία μας την νίκη της Ορθοδοξίας εναντίον των αιρέσων. Το ιδιαίτερο ιστορικό γεγονός, που αποτέλεσε την βάση και την απαρχή του εορτασμού αυτού, ήταν η νίκη της Εκκλησίας εναντίον της εικονομαχίας. Οι εικονομάχοι πρέσβευαν ότι η χρήση των εικόνων είναι αντιχριστιανική. Δεν δέχονταν την προσκύνηση της εικόνας του Χριστού, όπως και την τιμή των εικόνων και των ιερών λειψάνων των αγίων. Η τοποθέτησή τους αυτή δεν ήταν επιφανειακή, αλλά προχωρούσε βαθύτερα ως την άρνηση της απεικονίσεως του Χριστού, πράγμα που οδηγεί τελικά στην άρνηση της σαρκώσεώς του και της παρουσίας του ως αληθινού ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Η απόληξη αυτή της εικονομαχίας φανερώνει και τον αιρετικό χαρακτήρα της• μαρτυρεί ότι ήταν πραγματική αίρεση.

Αίρεση δεν η κάθε λανθασμένη θεολογική αντίληψη• δεν είναι ακόμα η παρερμηνεία κάποιων σημείων της Αγίας Γραφής η της παραδόσεως της Εκκλησίας. Αίρεση, όπως δηλώνει και η ετυμολογία της λέξεως, είναι η επιλογή κάποιου μέρους της θεολογικής αλήθειας και η απολυτοποίησή του. Η αίρεση δηλαδή τεμαχίζει την αλήθεια, επιλέγει κάποιο μέρος της, το απολυτοποιεί, και με τον τρόπο αυτόν παραποιεί και προσβάλλει ολόκληρη την αλήθεια. Όταν π.χ. ο Άρειος δίδασκε ότι ο Χριστός ήταν ένας τέλειος άνθρωπος, δεν έλεγε ψέματα• αλήθεια έλεγε. Δεν έλεγε όμως όλη την αλήθεια, αλλά μόνο ένα μέρος της• δεν έλεγε ότι ο Χριστός ήταν και τέλειος Θεός. Έτσι παραποιούσε και προσέβαλλε ολόκληρη την χριστιανική αλήθεια. Δεν αναγνώριζε την ένωση της θείας και της ανθρώπινης φύσεως στο πρόσωπο του Χριστού, που αποτελεί το θεμέλιο της ενώσεως του ανθρώπου με τον Θεό, δηλαδή της σωτηρίας και της θεώσεώς του. Προσέβαλλε τα θεμέλια του Χριστιανισμού και δημιουργούσε αίρεση. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »