Κατηχητικά Αγίας Ζώνης‏

Η πρώτη Χριστιανική Μαθητική Ομάδα (ΧΜΟ) των Αθηνών

Για τη δημιουργία των Χριστιανικών Μα­θητικών Ομάδων (ΧΜΟ) και τους λό­γους πού συνετέλεσαν σ’ αυτό, υπάρχουν διάφορες απόψεις. Υπάρχει μάλιστα η άποψη ότι η δημιουργία και λειτουργία των ΧΜΟ στην Αθήνα έγινε κατά το υπόδειγμα των ομάδων νέων που είχε ήδη δημιουργήσει στη Θεσσαλονίκη ο π. Λεωνίδας Παρασκευόπουλος (μετέπειτα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης).

Το παρακάτω ιστορικό χρονικό αναφέρεται στην ίδρυση της πρώτης Χριστιανικής Μαθη­τικής Ομάδος στην περιοχή των Αθηνών και βασίζεται σε χειρόγραφο κείμενο, πού είχε γράψει στις 26 Δεκεμβρίου 1977 ο αείμνηστος Δημήτρης Αθανασιάδης (1922-2003), και στο οποίο περιγράφει τα γεγονότα όπως τα έζησε ο ίδιος την εποχή εκείνη, όντας βοηθός στο Μέσο Κατηχητικό Σχολείο Αγίας Ζώνης Κυψέλης. Τον Δημήτρη Αθανασιάδη γνώρισα το 1950 στον Άγιο Βασίλειο Πειραιώς, όπου εκείνος έκανε το Μέσο Κατηχητικό Σχολείο και εγώ το Κατώτερο. Μετά από πολλά χρό­νια και από το 1998, συνυπήρξαμε μέλη στο Διοικητικό Συμβούλιο του «Πατριαρχικού Ιδρύ­ματος Ορθοδόξου Ιεραποστολής Άπω Ανατο­λής». Αντίγραφο του κειμένου του για την πρώ­τη ΧΜΟ Αθηνών μου έδωσε το 2001 και παρα­τίθεται συνοπτικά.

***

Ήταν Σεπτέμβριος του 1944. Στον ναό Αγίας Ζώνης, στην Κυψέλη, ειχε μόλις διορι­σθεί ιεροκήρυκας ο νεαρός τότε θεολόγος Γε­ώργιος Παυλίδης (μετέπειτα μητροπολίτης Νικαίας), ο οποίος θα εδίδασκε και στο Μέ­σο Κατηχητικό Σχολείο.

Οι συνήθως παρόντες κάθε Κυριακή μαθη­τές του Μέσου Κατηχητικού ήσαν κατά μέσον όρο εξήντα. Με κατηχητή τον Γ. Παυλίδη ο αριθμός τους, από τα πρώτα κιόλας μαθήμα­τα, υπερέβη τους διακοσίους. Έτσι, ενώ μέχρι τότε το κατηχητικό μάθημα γινόταν στο βό­ρειο κλίτος του ναού, όπου υπήρχαν μερικές σειρές καθισμάτων, λόγω του μεγάλου άριθμού προσελεύσεως μαθητών το μάθημα άρχισε να γίνεται στο κέντρο του ναού, των σειρών των καθισμάτων τοποθετουμένων σε σχήμα αμφι­θεατρικό.

Στον σολέα και επάνω σε εξέδρα βρισκόταν το τραπέζι του κατηχητού με το κάθισμά του, ώστε να τον βλέπουν και να τον ακούουν όλοι οι μαθηταί. Τότε στο Μέσο Κατηχητικό υπ­ήρχαν τέσσερις βοηθοί: ο φοιτητής της Χημείας Δημήτρης Αθανασιάδης, ο φοιτητής της Φιλο­λογίας Π. Μαυρομμάτης και δύο μαθηταί των τελευταίων τάξεων του Γυμνασίου.

Από τα πρώτα κηρύγματα και τα πρώτα μα­θήματα στο Μέσο Κατηχητικό Σχολείο επικρά­τησε στην ενορία ένα ενθουσιαστικό στοιχείο, οφειλόμενο ασφαλώς στα χαρίσματα του νέου Ιεροκήρυκα και κατηχητού, σε συσχετισμό και με το νεαρό της ηλικίας του και τον, ως εκ τού­του, ενθουσιασμό και αυθορμητισμό του.

Με την έναρξη των μαθημάτων, από τη δι­εύθυνση των Κατηχητικών Σχολείων ερρίφθη η ιδέα της δημιουργίας ψυχαγωγικών ευκαιριών χάριν των μαθητών των Κατηχητικών Σχολείων με παιχνίδια υπαίθρου, εκδρομές κ.λπ. σε ώρες και ημέρες εκτός εκείνων των μαθημάτων του Κατηχητικού Σχολείου.

Σε εφαρμογή της ιδέας αυτής, ένα απόγευμα ο κατηχητής Γ. Παυλίδης, οι βοηθοί του και τα παιδιά του Μέσου Κατηχητικού Αγίας Ζώνης βρέθηκαν σε ένα μεγάλο οικόπεδο-γήπεδο, κο­ντά σχετικώς στην εκκλησία. Εκεί τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να παίξουν διάφορα παιχνί­δια υπαίθρου με τη συμμετοχή και του κατηχη­τού, που έδωσε πολλή ζωντάνια. Ανάμεσα στα παιδιά υπήρχε πολλή χαρά και κέφι. Έτρεξαν, έπαιξαν, γέλασαν, φώναξαν, ιδρωκόπησαν και τέλος, όταν εσήμανε το τέλος της ψυχαγωγίας, κατενθουσιασμένα έμειναν σύμφωνα να ξαναγί­νει μία τέτοια ψυχαγωγία και μάλιστα και κα­μιά κοντινή εκδρομή, γιατί ήταν ακόμη γερμανι­κή κατοχή, και υπήρχε περιορισμένη δυνατότη­τα δράσεως.

Πριν φύγουν τα παιδιά για τα σπίτια τους, ο Γ. Παυλίδης ρώτησε τον βοηθό του Δημήτρη Αθανασιάδη: «Μίμη, μπορούμε να πάμε σπίτι σου με μερικά παιδιά να συζητήσουμε για μια εκδρομή του Κατηχητικού;» Η απάντηση ήταν: «ευχαρίστως» και λίγο αργότερα ο δάσκαλος, οι δύο φοιτηταί βοηθοί του και περί τα δέκα παι­διά, διαλεγμένα από εκείνα πού ήσαν στο γή­πεδο, βρέθηκαν στη σάλα του σπιτιού του Δ. Αθανασιάδη. Αφού συζητήθηκαν τα σχετικά με την έκδρομή, ο κατηχητής ρώτησε: «Τι θα λέ­γατε, υστέρα από τόση εξωστρέφεια, να μη φύ­γουμε πριν κάνουμε και λίγες σκέψεις πνευμα­τικές;» Και, βάζοντας το χέρι του στην τσέπη του σακακιού του, έβγαλε ένα βιβλιαράκι δεμέ­νο, με τίτλο Λόγοι Χρυσοί, και διάβασε ένα από τα μικρά αυτοτελή θέματά του. Στη συνέ­χεια το ανέπτυξε, αντηλλάγησαν κάποιες σκέ­ψεις, ερρίφθη ένα σύνθημα και έγινε μία σχετι­κή με το θέμα προσευχή από τον κατηχητή.

Όλοι ένιωσαν τις καρδιές τους να «καίο­νται» από τα λόγια του μικρού κεφαλαίου των Λόγων Χρυσών και την ανάπτυξη πού έκανε ο φλογερός και ζηλωτής κατηχητής, με τη θερμή πίστη του, τη μεγάλη του ζωντάνια και τον πλούσιο συναισθηματικό του κόσμο.

Όταν έφυγαν τα παιδιά και έμειναν ο κατηχητής και οι δύο βοηθοί του, διερωτήθηκαν τι ήταν αύτό! Αύτό το κάτι έμοιαζε κάπως σαν το συμβάν με τους Μαθητές στην πορεία προς Εμμαούς. Συμφώνησαν να το επαναλάβουν. Με αύτόν τον τρόπο, απρογραμμάτιστα, αυτοσχέ­δια, χωρίς να το γνωρίζουν και οι ίδιοι, έγινε η πρώτη συγκέντρωση «Μαθητικής Ομάδος», που απετέλεσε το πρότυπο για τον σχηματισμό των Χριστιανικών Μαθητικών Ομάδων (ΧΜΟ) στην Αθήνα.

Για την επόμενη συγκέντρωση στο πατρικό σπίτι του Δημήτρη Αθανασιάδη φρόντισαν, ώστε να γίνει κάποια κατάλληλη διαρρύθμιση του χώρου, όπως π.χ. να μεταφερθούν φωτογρα­φίες και στη θέση τους να τοποθετηθεί μία με­γάλη εικόνα – λιθογραφία του Χριστού ευλογούντος, και το τραπέζι, στο όποιο προστέθη­καν ξύλινα φύλλα για να μεγαλώσει, εκαλύφθη από βελούδινο ύφασμα πορφυρού χρώματος.

Στη δεύτερη συγκέντρωση ο κατηχητής Γ. Παυλίδης κάθισε στη μέση της μιάς πλευράς του τραπεζιού, έχοντας δεξιά και άριστερά του τους βοηθούς του, και στη συνέχεια γύρω από το τραπέζι δώδεκα παιδιά, από τα οποία δέκα ήσαν και στην πρώτη συγκέντρωση.

Μπροστά από τον καθένα, ο Γ. Παυλίδης είχε τοποθετήσει ένα καινούργιο δεμένο βιβλια­ράκι επιγραφόμενο Λόγοι Χρυσοί. Έγινε η προσευχή, έψαλαν και μετά ο κατηχητής διά­βασε ένα θέμα-κεφάλαιο από τους Λόγους Χρυσούς, ενώ όλοι, ο καθένας από το βιβλιαρά­κι του, παρακολουθούσαν την άνάγνωση. Ο κατηχητής έκανε μια εισήγηση στο άνάγνωσμα και, μετά από τη σχετική συζήτηση, άνακεφα- λαίωσε και διετυπώθη ένα ηθικό δίδαγμα-σύνθημα. Ο κατηχητής έκλεισε τη συγκέντρωση με προσευχή. Με την προσθήκη και κάποιας ψυ­χαγωγίας δωματίου, η συγκέντρωση της Ομάδος είχε πάρει τη μορφή της.

Επάνω στο πρότυπο αυτό ακολούθησαν και άλλες συγκεντρώσεις. Αυτό όμως το κάτι, το τόσο ωραίο και καλό, δεν είχε γίνει γνωστό στη διεύθυνση των Κατηχητικών Σχολείων. Έπρεπε να γίνει γνωστό. Αλλά αν οι υπεύθυνοι δεν συμφωνούσαν με τη συνέχισή του; Ο Γ. Παυλίδης ανέβαλλε τη γνωστοποίησή του, φοβούμενος μήπως υπήρχε αρνητική άντίδραση των υπευθύνων.

Μια Κυριακή, ευθύς μετά τη Λειτουργία, στο παρεκκλήσιο του Συλλόγου «Απόστολος Παύλος» (Καρύτση 14), ο Γεώργιος Παυλίδης λέγει στον βοηθό του Δημήτρη Αθανασιάδη: «Άκουσε, Μίμη. Πήρα την άπόφαση. Θα το πω στον κύριο Παναγιωτόπονλο (τον υπεύ­θυνο των Κατηχητικών Σχολείων). Δεν είναι ευλογημένα τα πράγματα πού γίνονται κρυ­φά. Εάν είναι θέλημα Θεού, εκείνος θα φω­τίσει να πουν το ναι. Εάν αρνηθούν, θα κά­νουμε υπακοή».

Μετά από λίγες ημέρες, η ομάδα μας είχε ήδη γίνει θεσμός. Υπεύθυνος για όλες τις Ομάδες ωρίσθη ο ιατρός “Αρ. Ασπιώτης. Η Ομάδα της Αγίας Ζώνης ανετέθη στον Ανα­στάσιο Μουρατίδη, αδελφό του μετέπειτα καθηγητού του Πανεπιστημίου Κων. Μουρατίδη.

Με πρότυπο την Ομάδα της Αγίας Ζώνης έγιναν και οι άλλες Ομάδες σε ενορίες των Αθηνών, του Πειραιώς, αλλά και άλλων μεγά­λων πόλεων, με επιλογή παιδιών από τα Μέσα και Ανώτερα Κατηχητικά Σχολεία. Ομαδάρ­χες τοποθετήθηκαν νέοι επιστήμονες και φοι­τητές. Την εποπτεία των Ομάδων είχαν οι κατηχητές κάθε Κατηχητικού Σχολείου. Έτσι, ο Γ. Παυλίδης, ο δημιουργός της πρώτης Χριστιανικής Μαθητικής Ζώνης, έγινε επόπτης της Ομάδος του. (Στη συνέχεια ανέλαβε έφορος όλων των Χρι­στιανικών Μαθητικών Ομάδων).

Για την ιστορία, την πρώτη αυτή Χριστιανι­κή Μαθητική Ομάδα του ναού της Αγίας Ζώ­νης Κυψέλης αποτελούσαν οι μαθητές (σε πα­ρένθεση η μετέπειτα ιδιότητά τους):

1.      Αναστάσιος Γιαννουλάτος (καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακαδημαϊ­κός, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας).

2.      Πρόδρομος Δαγτόγλου (καθηγητής της Νομικής Αθηνών).

3.      Παναγιώτης Ρέλλας (πρέσβυς).

4.      Ευάγγελος Δεβλέτογλου (υπουργός Οικο­νομικών).

5.      Φραγκίσκος Μαυρομμάτης (υφηγητής της Ιατρικής).

6.      Γεώργιος Μαθάς (φυσικός – λυκειάρχης).

7.      Αντώνιος Μαθάς (θεολόγος – εκπαι­δευτικός, αδελφός του Γ. Μαθά).

8.      Θάνος Πιπιλής (πτυχ. Νομικής – βιομή­χανος).

9.      Θεόδωρος Καρατζάς (πτυχ. Νομικής, διοικητής της Εθνικής Τραπέζης).

10.  Δημήτριος Αρζιμάνογλου (πολιτικός μη­χανικός).

11.  Ευστάθιος Δημητριάδης (έμπορος).

12.  Νικόλαος Μαγουλάς (εμπορουπάλλη­λος – λογιστής).

Έτσι εγινε το ξεκίνημα των Χριστιανικών Μαθητικών Ομάδων (ΧΜΟ) στην Αθήνα, κα­τά την αφήγηση του αείμνηστου Δημήτρη Αθα­νασιάδη, όπως εζησε το γεγονός αυτό και το ενεθυμεΐτο το 1977, ύστερα από τριάντα τρία έτη.

Ανδρέας Χελιώτης

πηγή: Περιοδικό «Ανάπλασις» , τεύχος 450, Αθήνα 2011