Σμύρνη. Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922

21 Ιανουαρίου 2012

Με τίτλο «Σμύρνη. Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922», το ομώνυμο ντοκιμαντέρ και η έκθεση που παρουσιάζονται στο Μουσείο Μπενάκη έχουν ως στόχο να παρουσιάσουν την καθημερινή ζωή της κοσμοπολίτικης Σμύρνης πριν από την καταστροφή. Με μια νέα ματιά όμως απέναντι στα ιστορικά γεγονότα, που κρατά αποστάσεις τόσο από μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση, όσο και από νεώτερες απόπειρες που αποσιωπούν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής, παραμορφώνοντας την αλήθεια.

Δημιουργός του ιστορικού ντοκιμαντέρ είναι η σκηνοθέτης Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός σύμβουλος Αλέξανδρος Κιτρόεφ, οι οποίοι μετά από 4 χρόνια έρευνας, παρουσιάζουν την εργασία τους για τη Σμύρνη με άγνωστο οπτικό υλικό από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης Το 2007 είχαν παρουσιάσει στο Μουσείο Μπενάκη την έκθεση «Το Ταξίδι, το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική», όπου περιέγραφαν τις καταστάσεις μέσα από τις οποίες αναγκάστηκαν πολλοί Έλληνες να μεταναστεύσουν στην Αμερική, τα προβλήματα που αντιμετώπισαν εκεί, και το ρατσισμό που βίωσαν από τους ντόπιους.

Στην ταινία η κοσμοπολίτικη Σμύρνη παρ’ όλο που καταστράφηκε, εξακολουθεί να υπάρχει.
Εξακολουθεί να είναι μια ιδέα που έχει να κάνει με τον κοσμοπολιτισμό, τη χαρά της ζωής αλλά και την καταστροφή.
Ενενήντα χρόνια μετά την καταστροφή, το ντοκιμαντέρ αλλά και η φωτογραφική έκθεση τιμά τον κόσμο που χάθηκε το 1922, αλλά και συγχρόνως, την επιστήμη της ιστορίας.
Το ντοκιμαντέρ και η ομώνυμη φωτογραφική έκθεση τεκμηριώνονται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης.
Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες της Σμύρνης (ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Πρωτέας ανακάλυψε και συντήρησε φιλμάκια και φωτογραφίες), από ιδιωτικές συλλογές όπως αυτή του Pierre De Gigord και από τα αρχεία της Library of Congress, του Πανεπιστημίου του Princeton και του Harvard, του Near East Relief, του Imperial War Museum, της Pathe και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Επίσης, στο ντοκιμαντέρ φιλοξενούνται τρεις προσωπικές ιστορίες του Αρμένη Τζακ Ναλμαντιάν, της μουσουλμάνας Λεϊλά Νεϊζί και της Ελένης Μπαστέα, ενώ μιλούν και οι ιστορικοί Τζάιλς Μίλτον, Θάνος Βερέμης, Αλέξανδρος Κιτρόεφ και η Βικτώρια Σολομωνίδου.

Η Μαρία Ηλιού γεννήθηκε στην Αθήνα, όμως κατάγεται από τη Σμύρνη. Πάντα ήθελε να κάνει κάτι για τις «αλησμόνητες πατρίδες». Όταν βρέθηκε στην Αμερική για το ντοκιμαντέρ που αφορούσε τη ζωή των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική, ανακάλυψε άγνωστες φωτογραφίες από τη Σμύρνη. Συνεργάστηκε τότε (για τέσερα χρόνια) με τον ιστορικό Αλέξανδρο Κιτρόεφ και το αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας είναι το ντοκιμαντέρ και η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη.
Η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ θα γίνει τη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς.