Το Μουσείο των Δέντρων
5 Ιανουαρίου 2012
Μία έκθεση του Μάρκου Καμπάνη
Μέχρι τις 21 Ιανουαρίου θα διαρκέσει η έκθεση του Μάρκου Καμπάνη «Το Μουσείο των Δέντρων», που φιλοξενείται στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4, Πλατεία Δεξαμενής. Η έκθεση περιλαμβάνει μια σειρά από σχέδια, μονοτυπίες, μικτή τεχνική με θέμα το δέντρο (ένα από τα αγαπημένα θέματα του Μάρκου Καμπάνη), όπως αυτό παρουσιάζεται στην ιστορία της τέχνης.
Ο καλλιτέχνης με αφορμή πάλι το δέντρο, βρίσκει την ευκαιρία να εκφράσει την αγάπη του για την ιστορία της τέχνης καθιστώντας την το πραγματικό θέμα των έργων του. Τα πραγματικά δέντρα ιδωμένα εκ του φυσικού, δίνουν τώρα τη θέση τους στα δέντρα της ιστορίας. Το δέντρο ζωγραφισμένο στις διάφορες περιόδους της τέχνης γίνεται το «μοντέλο» για νέα έργα. Από τους Ασσύριους ως τον Mondrian, από τη Βυζαντινή τέχνη ως την Ιαπωνική ζωγραφική, από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη εποχή, από τη Δύση ως την Ανατολή. Ταυτόχρονα στην έκθεση εξετάζεται ο τρόπος που ο ζωγράφος βλέπει τις σχέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, ο τρόπος που ο ζωγράφος βλέπει συγγένειες ανάμεσα σε φαινομενικά διαφορετικές αισθητικές προσεγγίσεις. Η σχέση που στα μάτια του ζωγράφου μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε ένα Βυζαντινό δέντρο και στα δέντρα του Magritte, επί παραδείγματι. Σχέσεις καθαρά προσωπικές βέβαια που εμφανίζονται από τον τρόπο που ο Μάρκος Καμπάνης τα ξαναζωγραφίζει τονίζοντας κάποια από τα στοιχεία τους ή αποσιωπώντας άλλα. Με άλλα λόγια από την ίδια τη διαδικασία της ζωγραφικής πράξης που αποτελούσε πάντα για τον καλλιτέχνη ένα από τα αγαπημένα του θέματα. Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο με κείμενα των: Νίκου Βατόπουλου και Χάρις Κανελλοπούλου.
Ο Μάρκος Καμπάνης Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955. Σπούδασε ζωγραφική στο St Martin’s School of Art, στο Λονδίνο όπου έμεινε ως το 1980. Το 1983 έζησε για έξι μήνες στην Φλωρεντία ζωγραφίζοντας τοπία και μελετώντας τα μουσεία της Ιταλίας. Aσχολείται με την ζωγραφική, την χαρακτική, την εικονογράφηση βιβλίων, την αγιογράφηση ναών, ενώ παλαιότερα και με την σκηνογραφία. Επιμελητής της Αγιορειτικής Πινακοθήκης η οποία ασχολείται κυρίως με το έργο σύγχρονων καλλιτεχνών που εμπνέονται από τον Άθω καθώς και με την ιστορία της εκκλησιαστικής χαρακτικής που κάποτε άνθιζε εκεί. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές διοργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει λάβει μέρος τέσσερις φορές στην Art-Athina, ενώ το 1984 έλαβε μέρος στην 15η Biennale Αλεξάνδρειας ως μέλος της Ελληνικής εκπροσώπησης. Έχει κάνει εικονογραφήσεις για βιβλία των εκδόσεων Αστέρος, του Εργαστήριο Βιβλιοδεσιών Μπάμπη Λέγγα, της Εκδοτικής Αθηνών, της περιοδικής έκδοσης Σύναξη, των εκδόσεων Καπόν, της Ι.Μ.Σίμωνος Πέτρας, των εκδόσεων του Φοίνικα, της I.Μ. Ιβήρων, των εκδόσεων Ίνδικτος, των εκδόσεων Εν Πλω και άλλων. Ασχολείται ιδιαιτέρως με την επιτοίχια ζωγραφική και τις τεχνικές της τοιχογραφίας. Εκκλησιαστικές κυρίως τοιχογραφίες του, υπάρχουν στην Ι.Μ.Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους, στην Ι.Μ. Αγίας Αικατερίνης, του Όρους Σινά,, στον Προφήτη Ηλία στη Σίφνο, στην Ι.Μ.Παναγίας της Κορνοφωλιάς του Έβρου, καθώς και σε ιδιωτικό παρεκκλήσι στη Μύκονο. Η σχέση του με το Άγιον Όρος, τον οδήγησε στη οργάνωση εργαστηρίου χαρακτικής στις Καρυές όπου εκτυπώνονται χαλκογραφίες κατευθείαν από τις αυθεντικές μήτρες του 18ου και 19ου αιώνα, συμμετέχοντας έτσι στην προσπάθεια μελέτης και προβολής της εκκλησιαστικής χαρακτικής. Επίσης έχει επιμεληθεί και έχει κάνει την έρευνα για το βιβλίο «Σπ.Παπαλουκάς, θητεία στον Άθω» καθώς και για την έκθεση «Το Άγιον Όρος στην Ελληνική Τέχνη» που οργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης το 2007. Το 1999 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Οι Πύργοι του Αγίου Όρους από τις εκδόσεις Αρμός με σχετικά χαρακτικά και σχέδια ενώ το 2009 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ινδικτος το βιβλίο Καμπάνης Μάρκος, Ζωγραφίζοντας στο Άγιον Όρος, 1990-2008, με κείμενα των Αρχιμανδρίτη Βασίλειου, Γιώργου Καλόφωνου, Μαίρης Μιχαηλίδου, Δημήτρη Παυλόπουλου και Γιώργου Χατζημιχάλη.
«Στέκοµαι µε προσοχή, περισσότερο, όμως, µε δέος και βουβή συγκίνηση, μπροστά σ’ αυτό το «δάσος» που γεννήθηκε σε ένα βάθος χρόνου µε αφετηρία ένα σπάραγμα σκέψης. Αν δει κανείς ένα-ένα τα έργα του Μάρκου Καµπάνη, από το δικό του «Μουσείο των Δέντρων», νιώθει να ανασύρονται από τη µνήµη του αρχετυπικά ίχνη µιας αδιόρατης γραµµής που ξεκινάει ως ένα «σηµείο» στην αρχή της συνείδησης και εξελίσσεται ως ένας ποταμός στην εκβολή του βίου. Τέτοιο είναι το αποτύπωμα του συµβολισµού του δέντρου στη συνείδηση του ανθρώπου ως όντος της Ιστορίας», σημειώνει ο Νίκος Βατόπουλος και συνεχίζει: «…αυτό που στην ουσία επιχειρεί ο Μάρκος Καµπάνης είναι µια επαναγραφή της διαδρομής αιώνων καλλιτεχνικής δημιουργίας, µια επανασυγκόλληση θραυσμάτων και σπαραγμάτων και µια εκ νέου ανάγνωση µιας οικουμενικής παρακαταθήκης, την οποία εννοούμε να αντιλαµβανόµαστε, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, ως σώμα της Ιστορίας της Τέχνης… Τα «Δέντρα» του Μάρκου Καµπάνη είναι από µόνα τους έργα αυτόνομης ομορφιάς, αυτοτελούς κάλλους και αυθύπαρκτης αρμονίας. Είναι έργα πλήρη, σπειροειδή ως προς την τροχιά της ανάπτυξής τους, καθώς κάνουν κύκλους γύρω από τον εαυτό τους σε στάση προσευχής, αλλά πτεροειδή ως προς το ανάπτυγµά τους, καθώς το σχήμα τους σε παρασύρει αναπόφευκτα σε αίσθημα ανάτασης και ανύψωσης… τα «Δέντρα» του Μάρκου Καµπάνη είναι µια σημείωση για την εποχή µας. Τα βλέπω ως αντίβαρο σε µια ατέρμονη φλυαρία και ως λύτρωση από µια θάλασσα ασχήμιας. Υπ’ αυτήν την έννοια, τα έργα αυτά έχουν και µια δυνατότητα κοινωνικού στοχασμού, ακόμη και πολιτικής υπεραξίας. Υπερπηδούν ανούσιες συζητήσεις περί ανεικονικότητας και παραστατικότητας, αγνοούν την εγκεφαλική ανάγνωση της Τέχνης και αντιπροτείνουν τη θεία απλότητα του Κάλλους και της Αρμονίας. Είναι µια ψιθυριστή προσευχή», τονίζει μεταξύ άλλων στο κατάλογο της έκθεσης ο Νίκος Βατόπουλος.
Και η Χάρις Κανελλοπούλου αναφερόμενη στη θεματολογία της έκθεσης επισημαίνει: «Με την επιλογή αυτής της θεματικής, ο Καµπάνης δεν αποκαλύπτει µόνο το «τόλµηµα» ενός καλλιτέχνη που αποφασίζει να επαναδιατυπώσει γνωστές απεικονίσεις του δέντρου που έχουν αφήσει έντονα το χνάρι τους στην Ιστορία της ζωγραφικής· παράλληλα, φανερώνει το πάθος του ερευνητή που τον χαρακτηρίζει, του ανθρώπου που αφομοιώνει το θέμα του –την πληθώρα των απεικονίσεων και τις παραλλαγές του– µμελετώντας σε βάθος τον πλούτο της Ιστορίας και της παράδοσης, επενδύοντας χρόνο σε µμουσεία τέχνης, σελίδες βιβλίων και διαδικτυακούς τόπους. Έτσι, η έκθεση του «Μουσείου των Δέντρων» µπορεί να ιδωθεί και ως µια αναπαράσταση της έρευνας του ζωγράφου, ως ένα αρχείο όσων ο ίδιος θεωρεί άξια λόγου, γραφής και συλλογής αναφορικά µε το δέντρο. Την οπτική αυτή ενισχύει ο τρόπος που διαρθρώνεται η παρουσίαση των έργων: η κύρια ενότητα της έκθεσης απαρτίζεται από µμικρούς, πανομοιότυπους σε µμέγεθος πίνακες, όπου δέντρα διαφόρων πολιτισμών και ιστορικών περιόδων, άλλα «προκλητικά» αναγνωρίσιμα µέσω της εικαστικής γλώσσας του καλλιτέχνη τους κι άλλα ανυπόγραφα ζωγράφων της αρχαιότητας, υπενθυμίζουν καταρχάς τα αρχικά «µμοντέλα» που ζωγραφίστηκαν ξανά από τον Καµπάνη. Παράλληλα, όμως, αυτά τα νέα έργα προκύπτουν «ισοβαρή» µμεταξύ τους, προτρέποντας το θεατή να αναζητήσει αισθητικές και συμβολικές συγγένειες, στοιχεία σύγκλισης κι απόκλισης στην απόδοση του ίδιου θέματος… Διατρέχοντας την ιστορία της ζωγραφικής, τα έργα του Καµπάνη εξωτερικεύουν τον εκάστοτε τρόπο θέασης του δέντρου και της φύσης ανά τους αιώνες, και εκφράζουν εσωτερικές αναζητήσεις κάθε ιστορικής εποχής. Σε µια έκθεση που καθ’ όλη τη διαδρομή της συμπορεύεται µε διάφορα ρεύματα της Ιστορίας της Τέχνης, οι δημιουργίες του «Μουσείου» κατορθώνουν να διεισδύσουν στη φύση και την ψυχή των πραγμάτων, και να αποκαλύψουν διαχρονικές αξίες. Κι αυτό συμβαίνει γιατί πηγάζουν από µια καλλιτεχνική πρακτική που διαθέτει βάθος, ουσιαστικό περιεχόμενο και τη δεινότητα να διατυπώνεται µμέσα από ένα καθαρό, στέρεο, µα και συνάμα ευαίσθητο προσωπικό ιδίωμα».
