Η Νότα του Θεού
23 Αυγούστου 2011
Κείμενο: Γιάννης Κάλλης
Ένας ήχος γνώριμος στ’ αυτιά των Ελλήνων τείνει να σιγήσει. Η καμπάνα, το κάλεσμα του Θεού, κατασκευαζόταν εδώ και χιλιάδες χρόνια σε παραδοσιακά χυτήρια σε όλη την Ελλάδα. Σήμερα έχουν απομείνει πέντε χυτήρια , από τα οποία μόνο το ένα συνεχίζει να κατασκευάζει καμπάνες με τον παραδοσιακό τρόπο. Ο ένας από τους ιδιοκτήτες του χυτηρίου, το οποίο εδρεύει στα Χανιά, ο Γιώργος Παυλουδάκης αναφέρει πως η δουλειά του είναι 100% χειρωνακτική όπως ακριβώς έφτιαχναν τις καμπάνες έναν αιώνα πριν. Ας δούμε όμως ποια είναι η παραδοσιακή μέθοδος με την οποία κατασκευάζεται μια καμπάνα:
Το πρώτο στάδιο, και ίσως το σημαντικότερο, είναι η δημιουργία του καλουπιού. Αυτό αποτελείται από χώμα (χαλαζιακή άμμος), μπετονίτη και φούμο (χημική σκόνη από κάρβουνο) στο οποίο τοποθετούνται, αφού αναμειχθεί, αλουμινένιες κατασκευές (μοντέλα) για να πάρει το σχήμα καμπάνας. Όταν μετά από 15 μέρες το καλούπι στεγνώσει προστίθεται γραφίτης για να προφυλαχθεί το χώμα. Τότε χαράζονται και τα σχέδια πάνω στην καμπάνα όπως αγιογραφίες, σταυροί, σχήματα κτλ. Στην συνέχεια το καλούπι ψήνεται στην φωτιά για 3 μέρες.
Μετά την ολοκλήρωση του καλουπιού ακολουθεί το τελευταίο στάδιο, το οποίο είναι το λιώσιμο των μετάλλων . Το μέταλλο που εκχύνεται στο καλούπι, είναι ένα μείγμα χαλκού και κασσίτερου σε αναλογία 60-40 ή 70-30. Το πάχος που προκύπτει και η αναλογία των μετάλλων καθορίζουν τον ήχο και συγκεκριμένα την βυζαντινή νότα που θα βγάζει η καμπάνα. Να τονιστεί εδώ η επικινδυνότητα αυτής της λεπτής διαδικασίας καθώς το καυτό μέταλλο που εκχύνεται στο καλούπι αγγίζει την θερμοκρασία των 1200 βαθμών κελσίου.
Μόλις το μέταλλο στεγνώσει, αφαιρείται το καλούπι, γυαλίζεται η καμπάνα και δοκιμάζεται ο ήχος της. Αν δεν πληροί τις προδιαγραφές, καταστρέφεται.
Η κατασκευή μιας καμπάνας λοιπόν μοιάζει μια αρκετά λεπτεπίλεπτη αλλά και επίπονη διαδικασία. Η χύτευση και τελειοποίηση μιας καμπάνας απαιτεί περίπου 20 μέρες, πολύ μεράκι και υπομονή. Άλλη μια τέχνη που χάνεται και εκμοντερνίζεται σύμφωνα με τις επιταγές της νέας εποχής. Όπως και να χει όμως, το τελικό προϊόν της είναι το μουσικό κάλεσμα του Θεού, ένα πολύτιμο στοιχείο της λαϊκής, λαογραφικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Πηγή: http://www.blue-planet.gr/index.php?ID=civilizations&Rec_ID=1491
