Οικονομική σκλαβιά και πνευματική ελευθερία
13 Ιουλίου 2011
Γράφει ο π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης
α) Το θέμα της ελευθερίας, η οποία θεωρείται από τα υψηλότερα κοινωνικά αγαθά, είναι πάντοτε επίκαιρο και έχει διάφορες πτυχές.
΄Ετσι, γίνεται λόγος για εθνική ελευθερία που συνοδεύεται από εθνική ανεξαρτησία, πολιτική ελευθερία, πολιτιστική ελευθερία, οικονομική ελευθερία, θρησκευτική ελευθερία, ελευθερία επιλογής, σκέψης, λόγου, έκφρασης κλπ. Συχνά οι μορφές αυτές της ελευθερίας αυτονομούνται ή και διαστρέφονται. Το γεγονός αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων.
β) Στις μέρες μας φαίνονται ξεκάθαρα οι συνέπειες της λεγόμενης «οικονομικής ελευθερίας», η οποία εγκλωβίζει τους ανθρώπους σε ένα υλιστικό πλαίσιο και τους απομακρύνει από κάθε πνευματική αναζήτηση και προοπτική. Όπως εύστοχα έχει γραφεί: Η παράχρηση της ελευθερίας αυτής από τους ισχυρούς της γης καταλήγει εύκολα στη στυγνή εκμετάλλευση των αδυνάτων. Με τη σύγχρονη μάλιστα παγκοσμιοποίηση, η οικονομική εκμετάλλευση των αδυνάτων προσλαμβάνει παγκόσμιες διαστάσεις και οδηγεί αναρίθμητα πλήθη στην εξαθλίωση (Ι. Μαντζαρίδης). Ολόκληρα κράτη γίνονται στόχος κερδοσκοπίας του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.
γ) Ο σημερινός όμως Απόστολος (Ρωμ. 6, 18-23) κάνει λόγο για κάποιο άλλο είδος ελευθερίας, η οποία έρχεται ως αποτέλεσμα της ένταξης του χριστιανού στην Εκκλησία διά του αγίου Βαπτίσματος. Με το Βάπτισμα ο άνθρωπος ελευθερώνεται από τα δεσμά της αμαρτίας και, εφόσον καλλιεργεί τη νέα χαρισματική ζωή, αναπνέει την ελευθερία των τέκνων του Θεού. Πρόκειται για την πνευματική ελευθερία, η οποία μπορεί να καλλιεργείται και κάτω από τις πιο αντίξοες κοινωνικές ή οικονομικές συνθήκες, αλλά έχει απεριόριστες διαστάσεις, αφού ανήκει στο επίπεδο του Πνεύματος.
δ) Είναι ενδεικτικά τα λόγια του Αποστόλου Παύλου που περιέχονται στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα: «Αδελφοί, αφού ελευθερωθήκατε από την αμαρτία, γίνατε δούλοι της δικαιοσύνης. Όπως δηλαδή παραδώσατε άλλοτε τα μέλη σας υπόδουλα σε κάθε αμαρτία, η οποία καθιστά τον άνθρωπο παραβάτη των εντολών του Θεού, έτσι τώρα να παραδώσετε τα μέλη σας στη δικαιοσύνη, που θα συντελέσει στον αγιασμό σας». Η δικαιοσύνη στο σημείο αυτό δεν έχει διανεμητικό χαρακτήρα και δεν είναι απλώς κάποια κοινωνική αξία ή χριστιανική αρετή. Αφορά το σύνολο της νέας εν Χριστώ ζωής, που κατευθύνεται από το ευαγγέλιο της αγάπης. Πρόκειται για τον «ελαφρύ ζυγό» του Χριστού, που αυτοπροαιρέτως και αβιάστως δέχεται στους ώμους του ο χριστιανός (βλ. Ματθ. 11, 29-30).
ε) Συχνά οι άνθρωποι, μένοντας ανυποψίαστοι για τις διαστάσεις της πνευματικής ελευθερίας, απολυτοποιούν την αξία κάθε άλλης, και ιδιαίτερα της οικονομικής ελευθερίας. Όμως, το γεγονός αυτό, που δημιουργεί πλήθος δεσμεύσεων, τους καθιστά δούλους της πλεονεξίας, της απληστίας, των παθών και των επιθυμιών τους. Τους υποδουλώνει στο χρήμα και τον «μαμωνά της αδικίας». Και φαίνεται στις μέρες μας ότι αυτό με το οποίο ασχολούνται όλοι σχεδόν οι φορείς αλλά και η κοινωνία στο σύνολό της είναι οι οικονομικοί και όχι οι πνευματικοί δείκτες. Οπότε, κατά βάσιν, η οικονομική κρίση οφείλεται στην πνευματική κρίση.
στ) Έγραφε πριν αρκετά χρόνια για την πνευματική ελευθερία αλλά και την πνευματική σκλαβιά ο γέροντας Παΐσιος, προς τιμήν του οποίου γίνεται αύριο βράδυ (11 Ιουλίου) πάνδημη αγρυπνία στο Μοναστήρι της Σουρωτής: «Αν στην πνευματική ζωή η ελευθερία δεν αξιοποιήθηκε, θα αξιοποιηθεί στην κοσμική ζωή; Τι να την κάνης τέτοια ελευθερία; Είναι καταστροφή. Γι’ αυτό και το κράτος πάει όπως πάει. Μπορούν οι σημερινοί άνθρωποι να αξιοποιήσουν την ελευθερία που τους δίνεται; Η ελευθερία, όταν οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να την αξιοποιήσουν στην πρόοδο, είναι καταστροφή. Η κοσμική εξέλιξη με την αμαρτωλή αυτή ελευθερία έφερε την πνευματική σκλαβιά».
ζ) Και συνεχίζει ο χαρισματικός γέροντας, αναφερόμενος στην αγωγή των παιδιών: «Ελευθερία πνευματική είναι η πνευματική υποταγή στο θέλημα του Θεού. Και, βλέπεις, ενώ η υπακοή είναι ελευθερία, ο πειρασμός όμως από κακία την παρουσιάζει σαν σκλαβιά, και αντιδρούν τα παιδιά, ιδίως της εποχής μας, που έχουν δηλητηριαστεί από το πνεύμα της ανταρσίας. Είναι, φυσικά, και κουρασμένα από τα διάφορα συστήματα του 20ού αιώνος, που δυστυχώς παραμορφώνουν την ωραία φύση του Θεού και τα πλάσματά Του και τα γεμίζουν από άγχος και τα απομακρύνουν από τη χαρά, τον Θεό». Εδώ βρίσκουν πλήρη εφαρμογή οι αποστολικοί λόγοι, ότι η απελευθέρωση από την αμαρτία φέρει ως καρπό την πρόοδο στον αγιασμό και τελικό κέρδος την αιώνια ζωή. Διότι ο μισθός που δίνει η αμαρτία είναι θάνατος, ενώ το δώρο που χαρίζει ο Θεός είναι αιώνια ζωή διά του Ιησού Χριστού, του Κυρίου μας.
