Σιωπηλός Γίγαντας
31 Μαΐου 2011
Γιάννης Μανωλούδης
Νέες παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου Κέπλερ προκαλούν προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα, καθώς αμφισβητούν την κυρίαρχη άποψη, σύμφωνα με την οποία όλα τα άστρα έχουν την ικανότητα να παράγουν ήχο. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές πίστευαν μέχρι σήμερα ότι όλα τα αστέρια έχουν την δυνατότητα να εκπέμπουν ηχητικά κύματα από το εσωτερικό τους, τα οποία στη συνέχεια προκαλούσαν αλλαγές στο φως, οι οποίες καταγράφονταν από τα τηλεσκόπια. Το ίδιο μάλιστα το Κέπλερ έχει χρησιμοποιηθεί εκατοντάδες φορές για την παρατήρηση αυτών των ηχητικών κυμάτων. Ωστόσο, η τελευταία προσπάθεια εντοπισμού τους, μέσα στα πλαίσια ενός τριαστρικού συστήματος, το οποίο περιλαμβάνει έναν ερυθρό γίγαντα, απέτυχε.
Σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη, σε μία πρώτη φάση, η διάδοση της θερμότητας στο εσωτερικό κάθε άστρου μετακινεί τις υλικές μάζες άνωθεν του πυρήνα. Στη συνέχεια παράγονται ισχυρά κύματα πίεσης, τα οποία δεν είναι παρά ηχητικά κύματα χαμηλής συχνότητας. Η όλη αυτή διαδικασία προκαλεί τελικά αλλαγές στη θερμοκρασία, η οποία μεταβάλλει τις εκπομπές φωτός από τα άστρα. Οι μικρές αυτές μεταβολές καταγράφονται από τηλεσκόπια, όπως το Κέπλερ, και έτσι αποκαλύπτουν έμμεσα την παρουσία ηχητικών κυμάτων.
Εν τούτοις, το τηλεσκόπιο αντιμετώπισε πρόβλημα, στην προσπάθεια εντοπισμού ηχητικών κυμάτων στα πλαίσια ενός τριαστρικού συστήματος, το οποίο περιλαμβάνει τον ερυθρό γίγαντα HD181068A και δύο ερυθρούς νάνους, οι τροχιές των οποίων είναι εφαπτόμενες. Ανάλογα τριαστρικά συστήματα έχουν καταγραφεί και στο παρελθόν, αλλά αυτή τη φορά η επιστημονική έρευνα απέτυχε να εντοπίσει ηχητικά κύματα προερχόμενα από τον γίγαντα. «Γνωρίζουμε πως όλοι οι ερυθροί γίγαντες εμφανίζουν ταλαντώσεις. Η επιφάνεια του αστέρα περιλαμβάνει κύματα, την φύση των οποίων κατανοούμε μέσω της παρατήρησης του φωτός. Με τον τρόπο αυτό καταγράφουμε τη χρονική διάρκεια αυτών των ταλαντώσεων. Το πρόβλημα στην περίπτωση μας είναι ότι αυτό το άστρο δεν πάλλεται», υποστηρίζει ο Αλίζ Ντερέκας, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, που παρατήρησε το φαινόμενο, και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εοτβός της Ουγγαρίας.
Δύο εξηγήσεις έχουν ήδη δοθεί για την ερμηνεία του φαινομένου. Η πρώτη υποστηρίζει, ότι η αλληλεπίδραση των βαρυτικών δυνάμεων μεταξύ των τριών άστρων ελαττώνει τις ταλαντώσεις στην επιφάνεια του γίγαντα. Πιο συγκεκριμένα, οι δύο ερυθροί νάνοι μπορεί να ασκούν βαρυτική έλξη σε αυτόν σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία, τα οποία αποτρέπουν την εμφάνιση των ταλαντώσεων.
Μία δεύτερη εξήγηση προσφέρεται από τον καθηγητή Μάικ Μοντγκόμερι, από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν. «Όταν στα πλαίσια ενός διαστρικού ή τριαστρικού συστήματος, ένα αστέρι κάψει το υδρογόνο του και μεταβληθεί σε ερυθρό γίγαντα, μπορεί να αρχίσει να διώχνει το υλικό του προς τα υπόλοιπα άστρα. Αυτό έχει ως συνέπεια να εμφανίζει μία περίεργη συμπεριφορά, η οποία εξηγεί ίσως την αδυναμία του να πάλλεται», τονίζει.
Όποια και αν είναι η εξήγηση, η παρατήρηση του Κέπλερ αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για την μελέτη των τριαστρικών συστημάτων. «Τελικά δεν είναι τόσο σπάνια όσο πιστεύαμε. Πιστεύω πως σύντομα θα έχουμε περισσότερες ανακαλύψεις και σε λίγα χρόνια θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη φύση τους», τονίζει ο καθηγητής Μοντγκόμερυ.
