Ο άγιος Παγκράτιος επίσκοπος Ταυρομενίας (9 Φεβρουαρίου) (Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. κ. Ιεροθέου)
9 Φεβρουαρίου 2011
Μεταξύ των αγίων που εορτάζει Εκκλησία μας σήμερα, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι και ο άγιος ιερομάρτυς Παγκράτιος, Επίσκοπος Ταυρομενίας. Ο άγιος Παγκράτιος έζησε στα χρόνια του Χριστού και των αγίων Αποστόλων. Καταγόταν από την Αντιόχεια και όταν πήγε στα Ιεροσόλυμα, μαζί με τους γονείς του, δέχθηκε το άγιον Βάπτισμα. Στην συνέχεια, μετά τον θάνατο των γονέων του, ο άγιος Παγκράτιος πήγε στα όρια της Μαύρης Θάλασσας, εισήλθε σε ένα σπήλαιο και «ησύχαζε κατά μόνας». Εκεί τον συνάντησε ο Απόστολος Πέτρος κατά τις περιοδείες του, τον πήρε μαζί του προς τα μέρη της Κιλικίας, όπου ο Παγκράτιος συνάντησε και τον Απόστολο Παύλο, ο οποίος τον κατέστησε επίσκοπο στο Ταυρομένιο της Σικελίας. Εκεί ο άγιος Παγκράτιος έκανε πολλά θαύματα, θεράπευσε πολλές ασθένειες, γκρέμισε δε και τα προσκυνούμενα από τους ανθρώπους είδωλα. Πολλοί πίστευσαν στον Χριστό, ακόμη και αυτός ο ηγεμόνας Βονιφάτιος. Όμως οι οπαδοί του αιρετικού Μοντανού τον θανάτωσαν.
Τα τροπάρια της Εκκλησίας που εγράφησαν για να τιμήσουν τον άγιο Παγκράτιο αναφέρονται σε αυτήν την προσωπικότητα. Ένα από αυτά τον ονομάζει «λίθον έντιμον» που ετέθη στο θεμέλιο της Εκκλησίας. Άλλο τροπάριο κάνει λόγο για το ότι ο άγιος Παγκράτιος, με την Χάρη του Παναγίου Πνεύματος, άνοιγε αυλάκια στις καρδιές των ανθρώπων και έσπερνε εκεί τον ένθεο σπόρο και τον προσήγαγε στον επουράνιο γεωργό, τον Χριστό. Άλλο τροπάριο κάνει λόγο για το ότι κατέστησε την Δύση, στην οποία απεστάλη για να την ποιμάνη ως Επίσκοπος, ανατολή, αφού έφερε εκεί την θεία επίγνωση του υπέρ νουν ανατείλαντος ηλίου, του Χριστού, και στην συνέχεια εκεί έδυσε με την άθλησή του και ανέτειλε προς το ανέσπερο φως, όπου βλέπει το ποθούμενο κάλλος του αγωνοθέτου Χριστού.
Στην ζωή του αγίου Παγκρατίου βλέπουμε την στενή σχέση μεταξύ της πίστεως, του Βαπτίσματος, της ασκήσεως, της αρχιερωσύνης, και του μαρτυρίου. Αυτό σημαίνει ότι η Χριστιανική ζωή είναι ενιαία και δεν διασπώνται τα μυστήρια από την πίστη, η άσκηση από την ιερωσύνη και το μαρτύριο.
Το απολυτίκιο του αγίου, που έχει θεσπισθή να ψάλλεται και για πολλούς ιερομάρτυρας, δείγμα ότι όλοι οι ιερομάρτυρες έχουν κοινή παράδοση και ζωή, κάνει λόγο για το ότι ο άγιος Παγκράτιος δεν ήταν απλώς διάδοχος των Αποστόλων, αλλά ήταν και μέτοχος της ζωής των Αποστόλων. Επίσης τονίζεται ότι υπήρξε θεόπνευστος, γιατί έζησε την πράξη, δηλαδή την κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη, πάνω στην οποία στήριξε την θεωρία, δηλαδή την υπαρξιακή βίωση του Θεού. Και επειδή διακρινόταν για την πνευματική αυτή ζωή, γι’ αυτό και αξιώθηκε και του μαρτυρίου, αφού το μαρτύριο δεν είναι μια ανθρώπινη πράξη και ενέργεια, αλλά καρπός και αποτέλεσμα της ενώσεως του ανθρώπου με τον Θεό, μέσα από τα μυστήρια και την άσκηση.
Τιμούμε τους αγίους και τους μάρτυρας, αλλά θα πρέπη να βλέπουμε τι ήταν αυτό που τους ανέδειξε ομολογητάς, μάρτυρας και αγίους. Ο πρωταρχικός παράγοντας είναι η Χάρη του Θεού, την οποία λαμβάνει κανείς με τα μυστήρια και την αφήνει να καρποφορήση με την άσκηση. Ο αγιασμός του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της συνέργειας, δηλαδή της ενέργειας του Θεού και της ανταποκρίσεως του ανθρώπου σε αυτήν. Στην σωτηρία του ανθρώπου πρωτεύοντα ρόλο έχει ο Θεός, αλλά απαιτείται και η ελεύθερη ανταπόκριση εκ μέρους του ανθρώπου στην αγάπη του Θεού. Αν καταργήσουμε την ελευθερία του ανθρώπου, πέφτουμε στον μονοφυσιτισμό, και εάν δεν βλέπουμε την ενέργεια του Θεού, καταλήγουμε στον νεστοριανισμό και τον ουμανισμό.
Ο άγιος Παγκράτιος μπορεί να γίνη πρότυπο για όλους μας, Κληρικούς και λαϊκούς, άνδρες και γυναίκες. Δείχνει τι είναι η κατά Χριστόν άσκηση, τι είναι η ιερωσύνη και τι είναι το μαρτύριο. Ας έχουμε τις πρεσβείες του.
+ Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος
