Τα παιδιά αρχίζουν να αναγνωρίζουν γεωμετρικά σχήματα από την ηλικία των 18 μηνών

Στο μεγαλύτερο τμήμα του περασμένου αιώνα, εκπαιδευτικοί και πολλοί επιστήμονες πίστευαν ότι τα παιδιά δεν μπορούν να μάθουν μαθηματικά, πριν από την ηλικία των πέντε χρόνων, ότι ο εγκέφαλος τους απλώς δεν ήταν έτοιμος. Ωστόσο, αναφέρει η εφημερίδα The New York Times και αναδημοσιεύει η Καθημερινή (25.12.2009), πρόσφατες μελέτες έχουν ανατρέψει εκ βάθρων αυτή την άποψη – αυτή και μια σειρά άλλων απόψεων για τη γεωμετρία, την ανάγνωση, τη γλώσσα και τον αυτοέλεγχο στη σχολική αίθουσα. Τα ευρήματα, κυρίως από τον τομέα της γνωστικής νευροψυχολογίας, βοηθούν να αποσαφηνιστεί, πότε ο νεαρός εγκέφαλος είναι σε θέση να συλλάβει βασικές έννοιες.

Σε μια πρόσφατη μελέτη, για παράδειγμα, οι ερευνητές βρήκαν ότι τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούσαν να πραγματοποιήσουν υποτυπώδεις διαιρέσεις, μοιράζοντας γλυκά σε δύο ή τρία ζωάκια-παιχνίδια. Σε μια άλλη, οι επιστήμονες βρήκαν ότι η ικανότητα του εγκεφάλου να συνδέει γραμματικούς συνδυασμούς με ήχους μπορεί να μην έχει αναπτυχθεί εντελώς μέχρι την ηλικία των 11 χρόνων – πολύ αργότερα από ό,τι υποθέτουν πολλοί.

Η παραδοσιακή διδασκαλία βασικών ακαδημαϊκών ικανοτήτων δίνει τη θέση της σε προσεγγίσεις που βασίζονται στη γνωστική ψυχολογία. Σε πολλές πόλεις, μεταξύ των οποίων η Βοστώνη, η Ουάσιγκτον και η Νασβίλ, τα σχολεία πειραματίζονται με νέα προγράμματα, για να βελτιώσουν τις μαθηματικές ικανότητες στην προσχολική ηλικία. Σε άλλα, οι δάσκαλοι χρησιμοποιούν νέες τεχνικές, για να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεπεράσουν τη δυσλεξία τους.

«Η διδασκαλία είναι μια πολύ παλιά τέχνη, παρ’ όλα αυτά δεν είχαμε ιδέα, πώς επηρέαζε τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο», λέει ο Κουρτ Φίσερ, επικεφαλής του προγράμματος Εγκέφαλος και Παιδεία, στο Χάρβαρντ. «Αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει και για πρώτη φορά βλέπουμε να συνεργάζονται οι τομείς της ψυχολογίας και της εκπαίδευσης».

Αυτή η σχέση είναι ακόμη καινούργια και αδέξια, λένε οι ειδικοί, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη διαδρομή. Οπως ένα πρώιμο μαθηματικό πρόγραμμα, που διδάσκεται σε σχολεία του Μπάφαλο, (τη δεύτερη πολυπληθέστερη πόλη της πολιτείας της Νέας Υόρκης). Αν τέτοιου είδους προσπάθειες βρουν απήχηση στα σχολεία, λένε οι ειδικοί, θα μπορούσαν να μετασχηματίσουν εκ βάθρων την τέχνη της διδασκαλίας.

Σε μια τυπική προσχολική τάξη, τα παιδιά μαθαίνουν συνήθως ελάχιστα μαθηματικά, ασκούνται στην αρίθμηση και ορισμένες φορές βλέπουν βιβλία με αριθμούς, και αυτό είναι όλο. Σε κάποιες τάξεις αφιερώνεται ελάχιστος ή και καθόλου χρόνος στα μαθηματικά, όπως έδειξαν πρόσφατες έρευνες -πολύ λιγότερο απ’ τις δυνατότητες των παιδιών και διόλου αρκετός για να προετοιμαστούν, όσα δεν έχουν επαφή με τα μαθηματικά απ’ το σπίτι και γρήγορα μένουν πίσω στο σχολείο.

«Απ’ τη στιγμή που θα συμβεί κάτι τέτοιο, είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει», λέει η Julie Sarama, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, η οποία μαζί με τον καθηγητή και σύζυγό της Doug Clements έχουν δημιουργήσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Building Blocks, για να εμπλουτίσουν τη μαθηματική εκπαίδευση. «Αποφασίζουν ότι δεν είναι καλοί στα μαθηματικά -»δεν είμαι μαθηματικό μυαλό» λένε- και γρήγορα συμφωνούν το σχολείο και οι γονείς», λέει ο δρ Clements.

Σε μια αίθουσα, όπου εφαρμόζεται το πρόγραμμα Building Blocks, οι αριθμοί βρίσκονται σε ζωγραφιές, σε ηλεκτρονικά παιχνίδια και μοιράζονται ισότιμα τον χρόνο με τα γράμματα. Τα παιδιά ασχολούνται με δημιουργικά παιχνίδια αρίθμησης και παράλληλα ασκούνται σε άλλες μαθηματικές έννοιες, όπως οι πληθάριθμοι (πόσα μέρη αποτελούν ένα σύνολο) και η αντιστοίχιση ομάδων αντικειμένων.

Στην προσχολική ηλικία, ο εγκέφαλος μπορεί να επεξεργαστεί μεγαλύτερους αριθμούς από το ένα ή το δύο και αγωνίζεται να συνδέσει τρεις κρίσιμες έννοιες: την πραγματική ποσότητα με το αφηρημένο σύμβολο της («7») και την αντίστοιχη λέξη του αριθμού («επτά»).

Τα παιδιά αρχίζουν να αναγνωρίζουν γεωμετρικά σχήματα από την ηλικία των 18 μηνών και σύμφωνα με τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών, στην προσχολική ηλικία ο εγκέφαλος μπορεί ν’ αρχίσει να αντιλαμβάνεται άτυπους γεωμετρικούς ορισμούς. Οπως έχουν δείξει πρόσφατες έρευνες υπάρχει ένα ακατέργαστο «αριθμητικό ένστικτο» στην ανατομία του εγκεφάλου και οι άνθρωποι, ακόμη και όσοι δεν έχουν την παραμικρή μαθηματική μόρφωση, έχουν μια γενική αντίληψη των ποσοτήτων.

Η δασκάλα ενός δημόσιου σχολείου, σε υποβαθμισμένη περιοχή του Μπάφαλο, ζητεί από τους μικρούς μαθητές της να «φωτογραφίσουν» το περιεχόμενο μιας σελίδας, στην οποία είχε σχηματίσει τρεις κουκκίδες. Στη συνέχεια, ρωτά πόσες κουκκίδες είδαν κι άλλοι απαντούν «τρεις», άλλοι «τέσσερις». Αυτό το μάθημα έχει στόχο να διδάξει στα παιδιά την ικανότητα της άθροισης, πώς να αναγνωρίζουν την ποσότητα, όχι μετρώντας, αλλά με μια ματιά.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, το πρόγραμμα Building Blocks δοκιμάστηκε σε πάνω από 400 σχολικές αίθουσες, συγκρίνοντας τις επιδόσεις των παιδιών με εκείνες άλλων τάξεων με άλλο πρόγραμμα μαθηματικών ή και κανένα. Στα τεστ πρόσθεσης, αφαίρεσης και αναγνώρισης των αριθμών έπειτα από ένα σχολικό χρόνο, τα παιδιά που είχαν παρακολουθήσει το πρόγραμμα ανταποκρίνονταν σε ποσοστό 76% και όσα δεν το είχαν παρακολουθήσει σε 50%. Τα προγράμματα αυτά εξακολουθούν να έχουν πολλές δυσκολίες, αλλά για την ώρα τουλάχιστον, η εκπαίδευση με βάση τη γνωστική ψυχολογία βοήθησε εκατοντάδες παιδιά του Μπάφαλο να βελτιώσουν τις εγγενείς ικανότητές τους στα μαθηματικά.

Πηγή: e-paideia.net