«Σ’ αγαπώ γιατί είσαι συ»

Αρρωστημένη θρησκευτικότητα και αγωγή (Β)

Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλου

Η σχέση τώρα του ανθρώπου με το Θεό. Ένα μεγάλο θέμα. Μια προσεκτική ματιά θα μας κάνει να δούμε ότι πολλές φορές είμαστε μάρτυρες μιας μεγάλης αρρωστημένης θρησκευτικότητας. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι άρρωστοι θρησκευτικά, που έχουν αρρωστημένη θρησκευτικότητα. Μια θρησκευτικότητα που στερείται και την ελευθερία και την αγάπη. Αρρωστημένη θρησκευτικότητα όσον άφορα στον εαυτό μας, αρρωστημένη θρησκευτικότητα όσον άφορα αυτήν που πάμε να προσφέρουμε στους άλλους. Ποιά είναι η σχέση του ανθρώπου με το Θεό; Είναι μια υπεύθυνη σχέση, και είναι μια σχέση ελευθερίας και από την πλευρά του ανθρώπου και από την πλευρά του Θεού. Ουσιαστικά είπαμε για την ελευθερία του Θεού. Ο άνθρωπος στο Θεό πηγαίνει ελεύθερα. Τί σημαίνει ελεύθερα; Σημαίνει υπεύθυνα. Σημαίνει ότι πηγαίνει εν επιγνώσει. Σημαίνει ότι δεν ζητάει από τον Θεό να του κάνει το κέφι του αλλά ζητάει να γνωρίσει την αλήθεια και το πρόσωπο του Θεού. Πηγαίνει υπεύθυνα, που σημαίνει, πηγαίνει γιατί εμπιστεύεται το πρόσωπό Του και το Λόγο Του, και το εμπιστεύεται «κατά πάντα και διά πάντα». Δεν ζητάει από το Θεό, σαν τον Φαρισαίο, να είναι μάρτυρας της καλοσύνης του και της αρετής του. Γιατί; Γιατί η συναίσθηση της ευθύνης έρχεται να μας φανερώσει πόσο άρρωστοι είμαστε πολλές φορές. Γιατί άρρωστος είναι ο άνθρωπος που λειτουργεί εγωιστικά, άρρωστος είναι ο άνθρωπος που δεν είναι Αγάπη, όσο κι αν λέει ότι έχει αγάπη. Γιατί αυτό που λέμε ότι έχουμε, το διαψεύδει η καθημερινότητά μας. Η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό λοιπόν, είναι μια σχέση ευθύνης του ανθρώπου. Ο άνθρωπος πηγαίνει όντως στο Θεό και πηγαίνει γιατί Τον εμπιστεύεται. Τον αγαπά. Τί σημαίνει Τον εμπιστεύεται ; Λέει η οπισθάμβωνος Ευχή· «Πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον άνωθεν εστί καταβαίνον». Αυτό έχει και μια δεύτερη ανάγνωση. Ό, τι κατέρχεται άνωθεν είναι «δόσις αγα­θή» και «δώρημα τέλειον». Δηλαδή; Δηλαδή και μια αρρώστια και μια δοκιμασία και ένας θάνατος. Εμείς όμως, που δεν κατανοήσαμε τη σχέση μας αυτή, ουσιαστικά δεν εμπιστευόμαστε τον Θεό. Νομίζουμε ότι ο Θεός τότε τα λέει καλά, όταν συμφωνεί μαζί μας, γιατί ακριβώς έχουμε μια λαθεμένη θρησκευτικότητα. Εμπιστεύομαι λοιπόν την αγάπη του Θεού και δεν πηγαίνω στον Θεό με το ζόρι. Ο Θεός, ούτε εμένα ούτε εσάς έχει ανάγκη. Υπήρχε πριν από μας και μπορεί να υπάρχει και χωρίς εμάς. Κι είναι σημαντικό να το καταλάβουμε. Γιατί μερικές φορές θεωρούμε ότι ο Θεός είναι υποχρεωμένος σε μας, γιατί νηστεύουμε, γιατί πάμε στην εκκλησία. Είναι γνωστή η φράση που προέρχεται από τα χείλη, πολλές φορές, ευσεβών ανθρώπων: «Γιατί, Θεέ μου, σε μένα;». Δηλαδή, γιατί όχι σε σένα; Γιατί σε μένα; Τί σημαίνει αυτό το ερώτημα; Πόσο λίγο εμπιστευόμαστε. Και δεν καταλάβαμε κάτι. Ακριβώς γι’ αυτό σε μας. Γιατί έχουμε οικοδομήσει μια λαθεμένη οικοδομή και επειδή ο Θεός μας αγαπάει δεν μας αφήνει στην πλάνη μας και μας παραχωρεί τη δοκιμασία που φέρνει στην επιφάνεια ποιοί πραγματικά είμαστε. Κάποτε ένα πρόσωπο, το οποίο εργάστηκε χρόνια ολόκληρα μέσα στην Εκκλησία ασθένησε, και είπε αυτό: «Γιατί, Θεέ μου, σε μένα;». Κι εγώ του παρήγγειλα: «Γιατί όχι σε σένα; Πρώτον, και δεύτερον, το ερώτημα σου είναι και η απάντηση. Όταν παλιότερα εσύ πήγαινες σε κάποιον ασθενή να τον παρηγορήσεις, τί του έλεγες; Γιατί δεν τα λες τώρα στον εαυτό σου; Από αυτά τα καλούπια ο Θεός πάει να σε βγάλει». Και έτσι ήτανε, ο Θεός ετοίμασε το πρόσωπο αυτό, το ωρίμασε. Γιατί; Γιατί ο Θεός θέλει «πάντας ανθρώπους σωθήναι». Και η σωτηρία είναι η ζωή με Εκείνον.

Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να προσέξουμε μήπως η θρησκευτικότητά μας και η πίστη μας είναι αρρωστημένη. Γιατί η αρρωστημένη θρησκευτικότητα επηρεάζει την κατάσταση του σπιτιού μας, επηρεάζει την αγωγή που δίνουμε στα παιδιά μας και πολλές φορές εξηγεί γιατί είναι αποτυχημένη αυτή η αγωγή, όταν εμείς προσπαθούμε να διορθώσουμε το έργο του Θεού, ενώ ο Θεός μας έδωσε τη δυνατότητα να πούμε ακόμα και σ’ Αυτόν, όχι. Εμείς θέλουμε να τ’ απαγορεύσουμε αυτό από τα παιδιά μας. Από αγάπη, λέμε. Σα να μη μας αγαπούσε ο Θεός. Έτσι λοιπόν, είναι πάρα πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι μια υγιής σχέση του Θεού με τον άνθρωπο έχει αυτά τα δύο θεμέλια. Την ελευθερία του ανθρώπου, που πηγαίνει ελεύθερα στον Θεό γιατί Τον αγαπά και Τον εμπιστεύεται, και την αγάπη του Θεού.

Ελευθερία και αγάπη μέσα στο γάμο

Ας έρθουμε όμως λιγάκι πιο κοντά σε πιο ανθρώπινα πράγματα. Τί συμβαίνει μ’ ένα ζευγάρι ανθρώπων; Πού θεμελιώνεται αυτή η σχέση κι αυτός ο γάμος; Δεν μπορεί να έχει άλλο θεμέλιο, παρά στην Ελευθερία και στην Αγάπη. Πόσες φορές επιδιώκουμε να αλλάξουμε τον άλλον, να αφομοιώσουμε τον άλλον; Αυτό σημαίνει πως δεν τον αγαπάμε. Γιατί, στην πραγματικότητα. γνώρισες έναν άνθρωπο τον αγάπησες γι’ αυτό που είναι, τώρα γιατί θες να τον αλλάξεις; Και με τί κριτήριο θέλεις; Με το κριτήριο ότι εσύ είσαι καλύτερος από εκείνον; Εκείνη ή εκείνον; Ποιό είναι το κριτήριο; Και γιατί αυτό το κριτήριο δεν είναι εγωιστικό, δικό σου; Ο γάμος είναι ο μόνος χώρος που ένα κι ένα κάνει πάλι ένα. Έχουμε ένα πρόσωπο, μία ανδρόγυνη φύση, στα δύο αυτά πρόσωπα. Είπαμε ποιό είναι το καλούπι: «Μονάς εν τριάδι, και τριάς εν μονάδι». Δεν υπάρχει άλλο σταθερότερο θεμέλιο από την Ελευθερία και την Αγάπη σαν θεμέλιο αυτής της σχέσης. Πολύ περισσότερο όταν αυτή η ελευθερία κι αυτή η αγάπη μπολιάζεται στη Χάρη του Θεού και γίνεται -γι’ αυτό ο γάμος είναι μυστήριο- ελευθερία και αγάπη του Θεού, που προσφέρεται στον άνθρωπο.

Τί σημαίνει Ελευθερία; Σεβασμός της ετερότητας του άλλου. Βρήκες έναν άνθρωπο. Αυτός ο άνθρωπος είναι κάτι άλλο από σένα. Πώς αυτό το υπολογίζεις; Πόσο το εκτιμάς; Ακόμα περισσότερο πόσο θεωρείς δώρο του Θεού την ετερότητα του άλλου ανθρώπου με ό,τι χαρίσματα μα κι ελαττώματα αν έχει. Εάν πραγματικά αγαπώ τον άλλον, θέλω να παραμείνει έτερος, γιατί τότε μόνο θα μπορώ να τον αγαπώ. Αν τον άλλο θέλω να τον αφομοιώσω, εάν θέλω να γίνει σαν κι εμένα, δεν τον αγαπώ, θέλω να υποτάξω την προσωπικότητά του. Κι αυτό δείχνει δύο λάθη. Ότι θεωρώ τον εαυτό μου κριτήριο, απ’ όποιον κι αν γίνεται η κίνηση αυτή και ότι δεν σέβομαι την ετερότητα του άλλου. Όπου υπάρχει αληθινή ελευθερία, υπάρχει κι αληθινή αγάπη. Κι αυτή δεν οδηγεί στην αφομοίωση ούτε στην ισοπέδωση, αλλά στην αναγνώριση του άλλου.

Πού οδηγεί μια σχέση μέσα στην ελευθερία και στην αγάπη; Σ’ ένα διάλογο των δύο προσώπων. Πρώτον γιατί είναι έτεροι· και δεύτερον γιατί αγαπώνται. Γι’ αυτό διαλέγονται. Κι αυτός ο διάλογος είναι ένας πλούτος. Γιατί κι ο καθένας είναι ένας πλούτος για τον άλλον, κι είναι σημαντικό να τον ανακαλύψουμε. Ο στόχος είναι η διαρκής ανακάλυψη του άλλου. Πολλές φορές νομίζουμε ότι ξέρουμε καλά τον άνθρωπό μας κι αποδεικνύεται ότι δεν τον ξέρουμε. Και πολλές φορές έχουν περάσει κάποια χρόνια κι έρχεται η κρίση. Γιατί; Γιατί αυτό που διαρκώς πιέζαμε κάποια στιγμή κάνει την έκρηξή του. Θέλω να σας θυμίσω το στίχο ενός όμορφου τραγουδιού· «Σ’ αγαπώ γιατί είσαι συ». Έχετε σκεφθεί καθόλου το μήνυμα που κομίζει αυτός ο στίχος; Σ’ αγαπώ, και μπορώ να σ’ αγαπώ, γιατί δεν είσαι γώ. Αυτή είναι η πρώτη του ερμηνεία. Ουσιαστικά δεν σ’ αγαπώ, αν θέλω εσύ να γίνεις εγώ.

Μέσα από τη διαφορετικότητα του κάθε προσώπου, μέσα στην αγάπη, επιτυγχάνεται ένας διαρκής εμπλουτισμός της σχέσης. Αλλιώς, όπως λένε, στον κόσμο και στην κοινωνία, «παλιώνει η σχέση και ο γάμος». Όμως παλιώνει γιατί εμείς τον αφήνουμε και παλιώνει. Εάν δε σκεφθείτε την δυνατότητα του καθενός ανθρώπου να αγιάζεται και να μετέχει όλο και περισσότερο της δόξης του Θεού και της χάριτός Του, τότε διαρκώς μπορούμε να έχουμε έναν καινούργιο άνθρωπο. Αλλά εμείς προσπαθούμε να διορθώσουμε τα έργα του Θεού νομίζοντας ότι ξέρουμε καλύτερα τί πρέπει να κάνουμε· θα το δούμε ακόμα τραγικότερα το θέμα, όταν φτάσουμε σε μια άλλη σχέση, πολύ βασική και καθημερινή.

(Μητροπ. Σισανίου και Σιατίστης Παύλου, «Ελευθερία και Αγάπη οι βασικές συντεταγμένες των ανθρωπίνων σχέσεων.» Συλλογικός τόμος, «Ονειρεύομαι μια οικογένεια και ένα σχολείο», εκδ. Αρχονταρίκι)