Καταρρέει η μεσαιωνική πόλη- μνημείο της Αμμοχώστου

Σήμα κινδύνου εκπέμπει η μεσαιωνική πόλη της Αμμοχώστου, σύμφωνα με έκθεση του GΗF (Παγκόσμιο Ταμείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς), την οποία αποκαλύπτει η εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος». Η μεσαιωνική πόλη της Αμμοχώστου, συγκαταλέγεται, όπως αναφέρεται στην έκθεση ανάμεσα στους 12 σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου που κινδυνεύουν να αφανιστούν.

Στην έκθεση, όπως γράφει η εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος», αναφέρεται ότι η μεσαιωνική πόλη της Αμμοχώστου βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, το οποίο έχει καταληφθεί από τον τουρκικό στρατό. Η πόλη, εξηγεί η Έκθεση, δεν έχει επίσημα αναγνωριστεί ως ιστορικό μνημείο και χρειάζεται άμεσα αρχαιολογική έρευνα για να διατηρηθεί ό,τι έχει απομείνει και να αναστηλωθεί ό,τι έχει καταστραφεί. Τονίζεται ακόμα ότι, ενώ διεθνείς οργανισμοί έχουν προσπαθήσει να προσελκύσουν το διεθνές ενδιαφέρον για την ανάγκη διάσωσης της πόλης- μνημείου, οι «αρχές της βόρειας Κύπρου» έχουν δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον.

Η Έκθεση του GΗF με τίτλο «Saving our vanishing heritage» ( Σώστε την πολιτιστική μας κληρονομιά, που βρίσκεται σε κίνδυνο), έχει συνταχθεί με σκοπό την προσέλκυση ενδιαφέροντος σε πολλές αρχαιολογικές θέσεις ανά τον κόσμο με κοινό γνώρισμα την παρουσία τους σε πολεμικές ζώνες και τριτοκοσμικές χώρες, που είναι στα πρόθυρα ανεπανόρθωτης καταστροφής λόγω κακοδιαχείρισης, λεηλασιών, εγκατάλειψης, συρράξεων και ανεξέλεγκτου τουρισμού. Μεταξύ αυτών είναι το Ανάκτορο Χισάμ- Παλαιστίνη, η μεσαιωνική πόλη Άνι στα σύνορα Τουρκίας-Αρμενίας, η αρχαία ασσυριακή πρωτεύουσα Νινευή στο Ιράκ η, Χερσώνα στην Ουκρανία κά.

Η Αμμόχωστος γνώρισε μεγάλη ακμή την περίοδο της Φραγκοκρατίας (1192-1489). Ήταν μια πόλη περιτριγυρισμένη από ισχυρά τείχη και είχε το σπουδαιότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι εξελίχθηκε σε σημαντικό σταθμό διαμετακομιστικού εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Το 1571, η πτώση της Αμμοχώστου ολοκλήρωσε την κατάληψη της Κύπρου από τους Οθωμανούς. Η Κύπρος ενσωματώθηκε οριστικά στην οθωμανική αυτοκρατορία, παραμένοντας επί τρεις αιώνες μια άσημη επαρχία της Υψηλής Πύλης.

Μερικά από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης είναι: Ο γοτθικός Καθεδρικός Ναός του Αγίου Νικολάου (14ος αιώνας) που αρχιτεκτονικά μιμείται τον Καθεδρικό Ναό της γαλλικής πόλης Reims. Στο ναό αυτό στέφονταν οι Φράγκοι βασιλείς της Κύπρου και Ιερουσαλήμ. Ο ναός αρχικά ήταν κοσμημένος με τοιχογραφίες που όμως καταστράφηκαν όταν οι Οθωμανοί μετέτρεψαν την εκκλησία σε τζαμί το 1571. Τότε είναι που καταστράφηκαν και τα αγάλματα που κοσμούσαν το ναό (π.χ. τα αγάλματα που βρίσκονταν στις κόγχες της κεντρικής εισόδου και οι πρόβολοι με ανθρώπινες μορφές φυσικού μεγέθους που βρίσκονταν στα παράθυρα του τελευταίου ορόφου των δύο πύργων). Ίχνη τοιχογραφιών σώζονται στο βόρειο τοίχο (έφιππος Άγιος Γεώργιος) και στην αψίδα (Σταύρωση).

Η Εκκλησία Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων είναι ο μεγαλύτερος ορθόδοξος ναός της εποχής της φραγκοκρατίας στην Κύπρο με διαστάσεις 37,5 Χ 20,5 μ. Η ανέγερση του ναού τοποθετείται στο β’ μισό του 14ου αι. Αρχιτεκτονικά ο ναός συνδυάζει τη γοτθική βασιλική με τον βυζαντινό τρούλο. Η εκκλησία εσωτερικά ήταν τοιχογραφημένη αλλά με την κατάρρευση του τρούλου, της ανωδομής και μεγάλου τμήματος του βόρειου τοίχου του ναού, η πλειονότητα των τοιχογραφιών δεν διατηρείται σήμερα. Κάποια τμήματα τοιχογραφιών που σώθηκαν (στο τεταρτοσφαίριο της κεντρικής αψίδας, στη νότια αψίδα και στο νότιο τοίχο) έτυχαν κακόβουλων ζημιών μετά τα γεγονότα του 1974.

Προσαρτημένη στη νότια πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων βρίσκεται μια μικρή μισοερειπωμένη εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Συμεών που πιθανόν να ήταν ο Ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Αμμοχώστου. Η αρχική εκκλησία πιθανόν να κτίστηκε στα τέλη του 12ου αι. και ανήκε στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο.

Ο μεγάλος ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου κτίστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πέτρου Α’ (1358 – 1369). Αποτελείται από ένα κεντρικό και δύο πλαϊνά κλίτη. Στα ανατολικά υπάρχει μια κεντρική ημικυκλική αψίδα και δύο πλαϊνά παρεκκλήσια. Ο ναός συνδυάζει αψίδες βυζαντινές με γοτθικά οξυκόρυφα τόξα. Ο ναός αυτός δεν είχε καταστραφεί από τους κανονιοβολισμούς της Οθωμανικής επίθεσης και μετά τον καθεδρικό του Αγίου Νικολάου ήταν ο δεύτερος ναός που μετατράπηκε σε τζαμί μετά την Οθωμανική κατάληψη. Κατά την Αγγλοκρατία το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως σιταποθήκη. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων στο βορειοανατολικό άκρο της κατεχόμενης Αμμοχώστου αποτελεί εξαίρετο δείγμα γοτθικής τέχνης με άριστη τοιχοδομία, προσεγμένες αναλογίες και απλότητα όγκου. Σήμερα ο ναός διατηρείται σε ερειπωμένη κατάσταση και σώζεται μόνο ο βόρειος τοίχος, η τρίπλευρη αψίδα και ένα τμήμα του νότιου τοίχου που έχει αναστηλωθεί.

Το Βασιλικό Παλάτι (Ρalazzo del Ρroveditore) βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Αμμοχώστου, απέναντι από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου. Το κτίριο αυτό πιθανότατα να ήταν αρχικά το παλάτι των Λουζινιάν κτισμένο τον 13ο αι. Με την Ενετική κυριαρχία το κτίριο έγινε η επίσημη οικία των Ενετών Ρroveditori (Κυβερνήτων). Με την πολιορκία της Αμμοχώστου από τους Οθωμανούς το παλάτι υπέστη σοβαρές ζημιές από κανονιοβολισμούς και κατάντησε ερείπιο.

Τα τείχη

Τη μεσαιωνική πόλη της Αμμοχώστου περιβάλλουν δυνατά τείχη με 15 προμαχώνες και άλλες οχυρώσεις που έχουν περίμετρο περίπου 3,5 χιλιόμετρα και μέσο όρο ύψους 15 μ. Ολόκληρη η πόλη περιβαλλόταν και από βαθιά τάφρο γεμάτη θαλασσινό νερό. Τα τείχη και οι οχυρώσεις ενδυναμώθηκαν από τους Ενετούς ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1540 – 1570 όταν ήταν πια αναμενόμενη η επίθεση των Οθωμανών. Μερικά από τα σημαντικότερα τμήματα των οχυρώσεων είναι ο πύργος του Οθέλλου, πάνω από την πύλη του οποίου βρίσκεται εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα με το ενετικό φτερωτό λιοντάρι. Το κάστρο περιβάλλεται από τάφρο και είναι απομονωμένο από τις υπόλοιπες οχυρώσεις. Στην κύρια του αίθουσα σώζονται τα οικόσημα του βασιλείου της Ιερουσαλήμ. Από το κάστρο αυτό ξεκινούσε λιμενοβραχίονας που προστάτευε το λιμάνι. Ο Προμαχώνας Μαρτινένγκο (Μartinengo) αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής. Η Πύλη της Θάλασσσας (Ρorta delΜare) κτίστηκε το 1496 από τον Νικόλαο Πριόλι ( Νicolao Ρrioli), έναν από τους Ενετούς στρατηγούς της Αμμοχώστου. Η είσοδος κοσμείται με μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφο φτερωτό λιοντάρι, έμβλημα της Βενετίας.

www.kathimerini.grμε πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ