“Πόσο να νηστέψω;”

Πέρα από την προϋπόθεση της πνευματικής καθαρότητας, σε τί άλλο συνίσταται η οφειλόμενη προετοιμασία μας για τη θεία Μετάληψη;

Αυτό που σαφέστατα ορίζουν οι Κανόνες είναι ότι οι πιστοί -κληρικοί και λαϊκοί- θα πρέπει να προσερχόμαστε στη θεία Ευχαριστία νηστικοί, δηλαδή με άδειο στομάχι, κατά τον 29 Κανόνα της ΣΤ Οικουμενικής Συνόδου. Εξαίρεση από τον γενικό αυτό κανόνα γίνεται, κατά τον 9ο Κανόνα του άγιου Νικηφόρου του Ομολογητή, μόνο για τους ετοιμοθάνατους.

Τόσο η αρχαία εκκλησιαστική πράξη όσο και οι ιεροί Κανόνες δεν προβλέπουν κάποια ειδική νηστεία για όσους πρόκειται να προσέλθουν στην Ευχαριστία. Στην αποστολική εποχή -και οπωσδήποτε και αρκετά μεταγενέστερα- οι πιστοί κοινωνούσαν μετά το δείπνο. Αυτό, βέβαια, αργότερα για πολλούς λόγους, έπαυσε να γίνεται και η ευλάβεια απέναντι στη θεία Κοινωνία οδήγησε την Εκκλησία να νομοθετήσει οι πιστοί να κοινωνούν νηστικοί, δηλαδή να απέχουν από κάθε είδους τροφή και το νερό από την ώρα του δείπνου ή, το αργότερο, τα μεσάνυκτα της προηγουμένης ημέρας. Είναι η μόνη ευχαριστιακή νηστεία που ορίζουν οι Κανόνες της Εκκλησίας και καμιά άλλη.

Η διαδεδομένη συνήθεια της τριήμερης ανάλαδης νηστείας πριν από τη θεία Μετάληψη, που πολλοί χριστιανοί τηρούν μέχρι σήμερα, αν και θα μπορούσε να θεωρηθεί ίσως ως έκφραση ευλάβειας, δεν στηρίζεται στη γνήσια εκκλησιαστική παράδοση. Μπήκε στη ζωή της Εκκλησίας σε εποχές λειτουργικής παρακμής και συνδέεται, δυστυχώς, μέχρι σήμερα με την αδικαιολόγητα αραιότατη προσέλευση πολλών πιστών στο μυστήριο της Ευχαριστίας και σε πολλές περιπτώσεις -αυτό ισχύει κυρίως για την εποχή μας- με την απροθυμία τους να τηρήσουν τις καθιερωμένες περιόδους και ήμερες νηστείας.

Συνοψίζοντας παρατηρούμε: Αναμφίβολα η νηστεία είναι πάντοτε ωφέλιμη. Οπωσδήποτε και πριν από τη θεία Κοινωνία, αν και τέτοια νηστεία η Εκκλησία δεν έχει ορίσει. Μόνο που η νηστεία αυτή -την οποία τηρεί ο πιστός εκούσια ή με την υπόδειξη του Πνευματικού του- δεν πρέπει να γίνεται εμπόδιο στη συχνή προσέλευσή μας στην Ευχαριστία, κάτι που η φύση του μυστηρίου επιβάλλει, οι ιεροί Κανόνες αξιώνουν με έμφαση και η αρχαία εκκλησιαστική πράξη επιβεβαιώνει.

Οι πιστοί που μπορούν να κοινωνούν την Κυριακή οφείλουν να τηρούν απαρέγκλιτα την προβλεπόμενη ανάλαδη νηστεία της Παρασκευής. Την ημέρα του Σαββάτου, σεβόμενοι την κανονική απαγόρευση για νηστεία, θα καταλύουν το μεσημέρι λάδι. Αντίθετα, το βράδυ θα παίρνουν κάτι πολύ απλό: ένα ρόφημα, ξηρούς καρπούς ή λίγα φρούτα.

Με αυτό τον τρόπο και τηρούμε τους ιερούς Κανόνες, που απαγορεύουν τη νηστεία του Σαββάτου, και προετοιμαζόμαστε ως ένα βαθμό και σωματικά για την προσέλευσή μας στην Ευχαριστία της Κυριακής.

(Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης Συμεών)

Φύλαξη του νου μετά τη θεία Κοινωνία

Όταν αξιωθούμε οι ανάξιοι να κοινωνήσουμε τα θεία και άχραντα μυστήρια του Χριστού, του Θεού μας και Βασιλιά, τα φοβερά και φρικτά, ας επιδείξουμε τότε περισσότερο τη νήψη και τη φύλαξη του νου και την ακρίβεια, για να καταφλέξει τις αμαρτίες μας και τις μικρές και μεγάλες ακαθαρσίες μας το θεϊκό πυρ, δηλαδή το Σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γιατί όταν αυτό μπαίνει μέσα μας, ευθύς διώχνει τα πονηρά πνεύματα από την καρδιά μας και συγχωρεί τις αμαρτίες που κάναμε πρωτύτερα και αφήνεται ο νους τότε χωρίς την ενόχληση των πονηρών λογισμών. Και αν στη συνέχεια φυλάξουμε με ακρίβεια το νου μας και φρουρήσουμε τη καρδιά μας, όταν αξιωθούμε πάλι να κοινωνήσουμε, τότε ακόμη περισσότερο το θείο Σώμα καταλάμπει το νου και τον κάνει όμοιο με αστέρι.

(Αγ. Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)