Μοναχισμός: Η Αγγελική Ευαγγελική Ζωή

Από τον π. Σταύρο Σαλάρη.

In English

“The Word Magazine”, March 2010 issue

Ο Πανάγαθος Θεός δώρισε στην Ορθοδοξία τον μοναχισμό. Αποτελεί τον εναλλακτικό τρόπο ζωής της Ορθοδοξίας στον οποίο κάποιοι αλλά όχι όλοι καλούνται. Κάποιες πηγές προχωρούν ένα βήμα παρά πέρα και υποστηρίζουν ακόμα ότι ο Θεός έχει αντικαταστήσει το αγγελικό τάγμα που έπεσε με τον Σατανά με τους άνδρες και γυναίκες που έχουν κληθεί στην αγγελική, μοναχική ζωή.

Όταν αναλογιζόμαστε τον μοναχισμό αρκετές εικόνες έρχονται στο μυαλό μας, όπως μοναστήρια, ζωή προσευχής και ασκητισμός. Αλλά τι συμβαίνει με τον ευαγγελισμό; Μήπως η αγγελική ζωή έχει καμιά σχέση με την ευαγγελική ζωή την οποία εμείς οι Ορθόδοξοι χριστιανοί υποτίθεται ότι ζούμε καθημερινά, ιδιαίτερα εμείς που βρισκόμαστε στην « πρώτη γραμμή» στις ενορίες και στον κλήρο;

Αν στραφούμε στην υμνογραφία της εορτής της Συνάξεως των Αρχαγγέλων (8 Νοεμβρίου) και ειδικά στα στιχηρά « Κύριε εκέκραξα…» του Μεγάλου Εσπερινού, βρίσκουμε κάποια εκπληκτικά νοήματα για την αγγελική ζωή που αξίζουν να ληφθούν υπόψη και να εφαρμοστούν στην μοναχική ζωή.

Η αγγελική ζωή είναι λατρευτική. Το 6 Στιχηρό αναφέρει:

«Τρισηλίου θεότητος, παραστάτης φαιδρότατος, Μιχαὴλ δεικνύμενος Ἀρχιστράτηγε, μετὰ τῶν ἄνω Δυνάμεων, κραυγάζεις γηθόμενος, Ἅγιος εἶ ὁ Πατήρ, Ἅγιος ὁ συνάναρχος Λόγος, Ἅγιος καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, μία δόξα, βασιλεία, μία φύσις, μία Θεότης καὶ Δύναμις».

Όλοι συμμετέχουμε στην αγγελική ζωή όταν μαζευόμαστε και συμμετέχουμε στη λειτουργική λατρεία της Εκκλησίας μας. Όσοι από μας δεν έχουν κληθεί στην μοναχική ζωή ασχολούμαστε καθημερινά με τη δουλειά, το σχολείο και την οικογένειά μας. Γι αυτό είναι ευλογία να γνωρίζουμε ότι έχουμε άνδρες και γυναίκες στην Εκκλησία που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην προσευχή και τη λατρεία. Ως αποτέλεσμα η Εκκλησία σ’ ολόκληρο τον κόσμο κάθε ώρα της ημέρας προσεύχεται( Θεσσ. Α.5:17) έστω και αν εγώ ή εσύ δεν μπορούμε να το κάνουμε. Πόσο ενθαρρυντικό είναι επίσης το γεγονός ότι στη συνεχή προσευχή των μοναχών μας υπάρχουν προσευχές για την ευημερία και ανάπτυξη της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Η αγγελική ζωή είναι μια ζωή υπακοής στις εντολές του Θεού. Το 5 Στιχηρό αναφέρει:

«Καὶ τὸ εἶδός σου πύρινον, καὶ τὸ κάλλος θαυμάσιον, Μιχαὴλ πρωτάγγελε·τῇ ἀΰλῳ γάρ, φύσει διέρχῃ τὰ πέρατα, πληρῶν τὰ προστάγματα, τοῦ τῶν ὅλων Ποιητοῦ, δυνατὸς ἐν ἰσχύϊ σου, γνωριζόμενος, καὶ πηγὴν ἰαμάτων τὸν ναόν σου, ἐργαζόμενος τῇ κλήσει, σοῦ τῇ ἁγίᾳ τιμώμενον».

Ο Ιησούς Χριστός, ο Δημιουργός μας, έδωσε στον καθένα από μας ( μοναχό ή μη) μια σημαντική εντολή την οποία πρέπει όλοι να εκτελούμε. Μετά την Ανάστασή Του , κάλεσε τους έντεκα μαθητές και τους είπε: « Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος»( Ματ.28,19) Όλοι οι Χριστιανοί αναγνωρίζουν αυτήν την εντολή ως την Μεγάλη Αποστολή. Είναι μια κλήση στη διάδοση του ευαγγελίου που δόθηκε στην Αποστολική Εκκλησία την οποία όλοι οι Χριστιανοί πρέπει να προσπαθούμε να εκπληρώνουμε κάθε μέρα. Εάν λοιπόν η αγγελική ζωή είναι η εκπλήρωση των εντολών του Θεού, τότε ένα μέρος αυτής της αγγελικής ζωής είναι η ενεργός ανάμιξη στην ευαγγελική ζωή της Εκκλησίας. Οι μοναχοί πρέπει να γίνουν ευαγγελιστές!

Σαν συνέχεια αυτής της σκέψης το 3 Στιχηρό επίσης μιλά για την ευαγγελική ζωή:

«Νοῦς ὁ προαιώνιος, φῶς ὑπεστήσατο δεύτερον, Γαβριὴλ σε μεθέξεσιν, ἐνθέοις φωτίζοντα, πᾶσαν οἰκουμένην, καὶ τὸ ἀπ’ αἰῶνος, ἀνακαλύπτοντα ἡμῖν, θεῖον καὶ μέγα ὄντως μυστήριον, ἐν μήτρᾳ σωματούμενον, Παρθενικῇ τὸν ἀσώματον, καὶ γενόμενον ἄνθρωπον, εἰς τὸ σῷσαι τὸν ἄνθρωπον».

Βλέπουμε ότι ο Θεός έχει ορίσει αυτούς που ζουν την αγγελική ζωή να κηρύξουν το μυστήριο της Ενσάρκωσης και όλα όσα έχει κάνει ο Θεός για να σώσει τον άνθρωπο. Οι μοναχοί καλούνται να γίνουν φάροι: Να φωτίσουν την οικουμένη με τα καλά νέα της σωτηρίας. Η αγγελική ζωή πρέπει να κηρύσσει όχι μόνο την Ενσάρκωση αλλά και όλα όσα έχουν γίνει για μας, τη Σταύρωση, τον Τάφο, Την Ανάσταση την τρίτη ήμερα, την Ανάληψη στους Ουρανούς, την καθέδρα στα δεξιά του Πατρός και τη Δεύτερη ένδοξη Παρουσία. Φανταστείτε μοναστικές κοινότητες σ’ αυτή τη χώρα με το ευαγγελικό πνεύμα των Αγίων Μεθοδίου και Κυρίλλου, του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, του Αγίου Γερμανού της Αλάσκας, που αφιέρωσαν τη ζωή τους στο να πηγαίνουν ανάμεσα στους ανθρώπους για να τους διδάξουν την αληθινή πίστη!

Η αγγελική ζωή περιέχει την εντολή για προστασία της Εκκλησίας. Το 1 Στιχηρό της γιορτής νουθετεί:

«Θραῦσον τὰ φρυάγματα, τῶν ἐκ τῆς Ἄγαρ τῇ ποίμνῃ σου, συνεχῶς ἐπερχόμενα, κόπασον τὰ σχίσματα, τὰ τῆς Ἐκκλησίας, πράϋνον τὸν σάλον, τῶν ἀμετρήτων πειρασμῶν· ῥῦσαι κινδύνων καὶ περιστάσεων, τοὺς πόθῳ σε γεραίροντας, καὶ σοῦ τῇ σκέπῃ προστρέχοντας, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, πρεσβευτὰ τῶν ψυχῶν ἡμῶν».

Συχνά ξεχνούμε ότι η Ορθοδοξία και ο ορθόδοξος μοναχισμός βιώνεται στο χρόνο και την κουλτούρα στην οποία βρίσκεται. Δεν υπάρχει « χρυσή εποχή» για την Ορθοδοξία, ούτε και υπάρχει κάποια ιδιαίτερη κουλτούρα στην οποία προσβλέπει. Η αγγελική ζωή ζητά από τον μοναχό να είναι υπεύθυνος για τη γνώση της Αληθείας και να προσπαθεί να τη διατηρεί ακηλίδωτη ώστε να αξίζει να μεταδοθεί σε όλες τις γενεές και τις κουλτούρες. Αυτό προϋποθέτει ότι ο μοναχισμός και η Ορθοδοξία γενικότερα είναι ελεύθεροι από τον φονταμενταλισμό και παράξενες αιρετικές δοξασίες. Αυτού του είδους οι τάσεις δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να στρέφουν τους ανθρώπους μακριά από την Ορθοδοξία και προκαλούν σκάνδαλο και διαίρεση μεταξύ των πιστών.

Μία Εκκλησία διαιρεμένη δεν μπορεί να δώσει μαρτυρία στην ενότητα της πίστης και επομένως δεν μπορεί να ευαγγελιστεί. Ο μοναχισμός πρέπει να καταστεί η άμυνα ενάντια στην αίρεση και τη διαίρεση και όχι να συμβάλλει σ’ αυτά. Ο μοναχισμός πρέπει να αποτελέσει την εμπροσθοφυλακή στον αγώνα για την ενότητα της Ορθοδοξίας σ αυτή τη χώρα, τόσο στο διοικητικό επίπεδο όσο και στο θεολογικό, ώστε να μπορούμε να κηρύσσουμε το Ευαγγέλιο με μια φωνή και μια ψυχή.

Τέλος, υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα τα οποία η «αγγελική ζωή» του μοναχισμού στην Αμερική μπορεί να κάνει για να βοηθήσει στην μετάδοση της Ορθοδοξίας σ’ αυτή τη χώρα. Μέσω της εικονογραφίας, έμπειροι Αμερικανοί μοναχοί μπορούν να παράγουν υψηλής ποιότητας εικονογραφία, ώστε με την αύξηση της πίστης, να μπορούμε να στολίζουμε σπίτια, αποστολές και εκκλησίες με « παράθυρα στον ουρανό». Με τη μεταλλουργία, έμπειροι Αμερικανοί μοναχοί μπορούν να κατασκευάσουν Άγια δισκοπότηρα και δισκάρια, κηροπήγια, βαφτιστήρια και άλλα ώστε να μη βασιζόμαστε στα πανάκριβα εισαγόμενα. Επίσης έμπειροι Αμερικανοί ράφτες μπορούν να κατασκευάζουν ιερά άμφια καλής ποιότητας σε προσιτές τιμές για τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό κληρικών που χρειάζονται για να επανδρώσουν την αυξανόμενη Εκκλησία. Με τις μεταφράσεις, οι μοναχοί μπορούν να αφιερώσουν τον εαυτό τους στη μετάφραση στα Αγγλικά του τεράστιου αριθμού πατερικών κειμένων που ακόμα υπάρχουν μόνο στα Ελληνικά, τα Λατινικά και τα Συριακά. Τι μεγάλη ευλογία θα είναι αυτό για όλους μας! Επιπρόσθετα, μέσω της ξυλογλυπτικής, της κατασκευής κεριών, της διδασκαλίας, των θεολογικών και λειτουργικών κειμένων και τόσων άλλων που είναι πολύ πολυάριθμα για να τύχουν μνείας, μπορούμε να διαπιστώσουμε πόσα μπορεί να προσφέρει ο μοναχισμός στην ευαγγελική ζωή στην Αμερική.

Σαν συμπέρασμα, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η αγγελική ζωή- ο μοναχισμός- μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα αναπόσπαστο μέρος της ευαγγελικής Ορθόδοξης πίστης παντού. Επίσης μπορούμε να δούμε ότι ο ευαγγελισμός είναι ένα αναγκαίο τμήμα, ανάμεσα σε πολλά άλλα, της μοναχικής ζωής. Αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της ευαγγελικής ζωής στην Εκκλησία της Αμερικής στην προώθηση, προστασία και παράδοση της αποστολικής πίστης. Όλοι πρέπει να προσευχόμαστε για μια αυθεντική μοναχική ζωή σ’ αυτή τη χώρα- να προσευχόμαστε για αφοσιωμένους άνδρες και γυναίκες που θα ακολουθούν τις αυθεντικές διδασκαλίες της Ορθοδοξίας, να είναι υπάκουοι και να υποστηρίζουν τους ιεράρχες, να εργάζονται αρμονικά με τους ιερείς και να είναι αφοσιωμένοι στην Μεγάλη Αποστολή του Κυρίου Ιησού Χριστού, σύμφωνα με την αγγελική ευαγγελική ζωή.

Τέλος