Οι πολύτιμες Ιατρικές υπηρεσίες του Ελβετού Louis-André Gosse στην Ελλάδα του Καποδίστρια

O Louis-André Gosse γεννήθηκε στην Γενεύη Ελβετίας το 1791 από πατέρα φαρμακοποιό. Χάρις την οικονομική στήριξη του πατέρα του σπούδασε Ιατρική στο Παρίσι, όπου αναγορεύθηκε και διδάκτωρ της ιατρικής σχολής. Το 1820 εγκαταστάθηκε στην Γενεύη όπου εξάσκησε το Ιατρικό επάγγελμα με μεγάλη επιτυχία. Παράλληλα όμως ασχολήθηκε με την πολιτική εκλεγόμενος αντιπρόσωπος του Φιλελεύθερου Κόμματος.

Μετά την απρόσμενη έκρηξη της Ελληνικής επανάστασης του 1821 κόντρα στον Ευρωπαϊκό απολυταρχισμό, έγινε μέλος της Φιλελληνικής επιτροπής της Γενεύης και σε μια στιγμή ενθουσιασμού αποφάσισε να μεταβεί στην επαναστατημένη Ελλάδα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του για 2 χρόνια. Ο Gosse κατάλαβε πως με αυτή του την κίνηση θα βοηθούσε χιλιάδες ανθρώπους και στον ευγενή αυτό σκοπό θυσίασε προσωρινά τα ατομικά του συμφέροντα, την ήσυχη οικογενειακή του ζωή και την εξασφαλισμένη χρηματοφόρα πελατεία του. Να σημειωθεί ότι την τελική του απόφαση ο Gosse την έλαβε μόνο όταν εξασφάλισε την άδεια της μητέρας του με την οποία διατήρησε και συχνή αλληλογραφία και κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα.

Ο Gosse έφτασε στην Ύδρα τον Φεβρουάριο του 1827 ως μέλος της τριμελούς επιτροπής που θα διένειμε την χρηματική βοήθεια που έστελνε η Φιλελληνική επιτροπή της Γενεύης. Αμέσως ο Gosse βρέθηκε ανάμεσα στα διασταυρωμένα πυρά των ισχυρών ναυτικών οικογενειών της Ύδρας (Μιαούλης, Κουντουριώτης, Τομπάζης) που έριζαν για την βοήθεια. Ο ίδιος πολιτεύθηκε συμφιλιωτικά με μεγάλη επιτυχία, αφού διατηρούσε άριστες σχέσεις με όλες τις πλευρές (ειδικά με την οικογένεια των Τομπάζηδων). Ο Gosse εξασφάλισε τον απρόσκοπτο εφοδιασμό της μεγάλης στρατιάς του Καραΐσκάκη που πολιορκούσε την Ακρόπολη, ενώ ανέλαβε και υπεύθυνος για τον εφοδιασμό του Ελληνικού στόλου.

Μετά τον τραγικό θάνατο του Καραΐσκάκη και την Ελληνική καταστροφή στο Ανάλατο (πάνω από 900 νεκροί, το άνθος των Ελλήνων οπλοφόρων) ο Gosse διορίστηκε υπεύθυνος για την είσπραξη των φόρων από τα Ελληνικά ναυτικά νησιά. Με τα πρώτα χρήματα που εξασφάλισε, ο Gosse οργάνωσε ένα μικρό στολίσκο με την αποστολή να περιστείλει την πειρατεία στο Αιγαίο που την εποχή εκείνη μάστιζε την περιοχή και μάλιστα συμμετείχε και ο ίδιος στις ναυτικές περιπολίες που έφεραν αποτελέσματα. Τον Σεπτέμβριο του 1827 υπηρέτησε ως ιατρός στην “Καρτερία” του Άστιγγος ενώ στα τέλη της ίδιας χρονιάς βοήθησε ενεργά στην προσπάθεια εκστρατείας για την απελευθέρωση της μαρτυρικής Χίου.

Οι Ιατρικές υπηρεσίες του Gosse στην καταπολέμιση της επιδημίας της πανώλης στην Ελλάδα

Η επιδημία πανώλης ενέσκηψε αρχικά στην Ύδρα τον Απρίλιο του 1828 από το πλήρωμα του πλοίου “Αφροδίτη” που μετέφερε την αρρώστια από την Αίγυπτο όπου θέριζε τον πληθυσμό. Παρά τα μέτρα που πάρθηκαν σύντομα η επιδημία είχε μεταφερθεί στις Σπέτσες, στον Πόρο, στην Χαλκίδα, στα Μέγαρα, και στην Αργολίδα. Μετά τα πρώτα κρούσματα ο Gosse έλαβε μια σειρά μέτρα υγειονομικού χαρακτήρα που συντέλεσαν στην καταπολέμηση της νόσου και γενικότερα επέδειξε έναν ζήλο που οφειλόταν όχι μόνο στον αδιαμφισβήτητο ανθρωπισμό του αλλά και στο επιστημονικό ενδιαφέρον που παρουσίαζε η καταπολέμηση της επιδημίας.

Ο Gosse αφού μελέτησε τα κρούσματα και κατέληξε στην μορφή της επιδημίας, διέταξε την έξοδο των αρρώστων από τα σπίτια και την τοποθέτηση τους κάτω από την σκιά φυλλωμάτων σε απόσταση έξι μέτρων του ενός από τον άλλο. Παράλληλα χρησιμοποίησε την ιατρική τεχνική της “καυτηρίασης των οιδημάτων” που εμπόδισε την εξάπλωση της επιδημίας, όρισε λοιμοκαθαρτήρια, επέβαλλε την καύση των ρούχων των νεκρών, την ματαίωση των εκκλησιασμών, κλείσιμο των καφενείων κτλ. Με συνεχή κοπιώδη ταξίδια σε όλα τα γύρω νησιά ο Gosse επαγρύπνισε για την τήρηση των κανονισμών αυτών. Παρόλα αυτά και ενώ σημειώθηκε προσωρινή κάμψη της τους καλοκαιρινούς μήνες, η επιδημία εξαπλωνόταν με γοργούς ρυθμούς κυρίως στην Αχαία και στα Καλάβρυτα το Φθινόπωρο του 1827.

Ο Gosse πλέον χειριζόταν σχεδόν αποκλειστικά το θέμα της επιδημίας, έχοντας λάβει την σχετική οδηγία από τον Καποδίστρια με τον οποίο διατηρούσε άριστες σχέσεις ήδη από την Γενεύη. Με ένα επιτελείο από βοηθούς που του είχε διατεθεί, ο Gosse ταξίδευε με αυτοθυσία σε όλες τις πανωλόπληκτες περιοχές (κυρίως τον Πόρο, την Αίγινα και τα Μέγαρα) προσπαθώντας να καταπολεμήσει την αρρώστια. Δυστυχώς όμως στην προσπάθεια του αυτή και υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες και υψηλές θερμοκρασίες προσβλήθηκε ο ίδιος από κακοήθη πυρετό τον Αύγουστο του 1828. Και ενώ αρχικά πίστεψε πως δεν είναι κάτι σοβαρό, η κατάσταση του επιδεινώθηκε απότομα και ο Gosse κινδύνεψε να χάσει την ζωή του. Σώθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή καθώς η αρρώστια υποχώρησε με την χρήση κινίνου και την παραμονή του σε ένα απομονωμένο μοναστήρι στον Πόρο…

Οι προσπάθειες του Gosse για την καταπολέμηση της πανώλης έφεραν λαμπρά αποτελέσματα ειδικά στον Πόρο όπου παρέμεινε τον περισσότερο καιρό και είχαν παρουσιαστεί τα περισσότερα κρούσματα. Σε επιστολή του, ο Καποδίστριας του έγραφε “…Εκάνατε πολύ περισσότερα. Γλυτώσατε από τον θάνατο έναν μεγάλο αριθμό κατοίκων του Πόρου κατά την εποχή αυτή, εποχή κακοηθών πυρετών. Παρά λίγο μάλιστα να γίνετε θύμα και εσείς ο ίδιος. …”. Παράλληλα ο Καποδίστριας προσπαθούσε να πείσει τον Gosse να παρατείνει την παραμονή του στην Ελλάδα, καθώς καταλάβαινε πόσο πολύτιμα ήταν στελέχη με τις γνώσεις και την προσωπική ποιότητα του Ελβετού ιατρού.

Ο Gosse παρέτεινε την παραμονή του στην Ελλάδα ως το καλοκαίρι του 1929, περισσότερο για να ανακτήσει τις χαμένες δυνάμεις του, από την αρρώστια που πάρα λίγο να του στερήσει την ζωή. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ήρθε η στιγμή να φύγει, ο Gosse δεν διέθετε καν τα χρήματα για τους ναύλους του μακρινού ταξιδιού και αναγκάστηκε να δανειστεί από τον Βιάρο Καποδίστρια 2.000 πάστρα. Λίγο πριν την αναχώρηση του για την Ελβετία, η Ελληνική κυβέρνηση του απένειμε τον τιμητικό τίτλο του επίτιμου πολίτη των Αθηνών και Καλαβρύτων, ενώ οι κάτοικοι του Πόρου τον πολιτογράφησαν επίσης εννοούντες “..να απολαμβάνει εφεξής καθ΄ όλην την έκτασιν τον τίτλον και τα δικαιώματα του γνησίου και αυτόχθονος Ποριώτου…”.

Επίλογος

Ο Gosse δεν ξέχασε ποτέ την Ελλάδα. Συνέχισε ως μέλος της Φιλελληνικής Επιτροπής της Γενεύης να στέλνει χρήματα, διατηρούσε τακτική αλληλογραφία με τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον αδερφό του Βιάρο, ενώ το 1838 επισκέφθηκε με την σύζυγο του την ελεύθερη Ελλάδα, όπου συνάντησε παλιούς φίλους και συναγωνιστές. Σε ειδική τελετή ο Βασιλιάς Όθων του απένειμε το αριστείο του Άγωνος και τον αργυρό σταυρό του Σωτήρος για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στην Ελλάδα. Ο Gosse κατέγραψε τα συμπτώματα της επιδημίας και τις θεραπείες που ακολούθησε στην Ελλάδα για να τις καταπολεμήσει, σε χωριστές ιατρικές μελέτες που εκδόθηκαν στην Ελβετία. Οι μελέτες αυτές αποτέλεσαν σημαντικές πηγές πληροφόρησης τον 19ο αιώνα για την ίαση της πανώλης παγκοσμίως. Οι μελέτες αυτές συγκεντρώνουν το επιστημονικό ενδιαφέρον ως και σήμερα και πωλούνται τόσο από βιβλιοπωλεία όσο και από το διαδίκτυο….

Πηγή :  http://istorikathemata.blogspot.com/2010/04/louis-andre-gosse.html

Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, Ευρωπαίοι Φιλέλληνες, παρατηρητές και τεχνοκράτες στην επαναστατημένη Ελλάδα και στο Ελλαδικό Βασίλειο (1821-1843), “εκδόσεις Σταμούλη”