Υποδείγματα μετάνοιας

Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με.

Όσο και αν θέλη ο σημερινός άνθρωπος να ωραιοποιή και να εξιδανικεύη τα πράγματα, η αλήθεια είνε ότι στη ζωή του κάποτε συνέβη ένα τρομακτικό γεγονός, που την έχει από τότε εκτρέψει από την ομαλή πορεία της και έχει μολύνει την καθαρότητά της.

Ποιο είναι  αυτό το γεγονός;

Στη γλώσσα της αγίας Γραφής αυτό λέγεται πτώσι των πρωτοπλάστων στην αμαρτία. Πτώσις σημαίνει, πως ο άνθρωπος προηγουμένως βρισκόταν ψηλά και έπεσε. Και αμαρτία σημαίνει, πως από ‘κει και πέρα δεν κατορθώνει πια να βρη το στόχο, που έχει τεθή γι’ αυτόν από το Δημιουργό του, δεν κατορθώνει να φθάση στον προορισμό του, αλλά δείχνεται αδύναμος, βρίσκεται ατελής, καταντά υπόδουλος, μοιάζει εξαθλιωμένος, συλλαμβάνεται ακάθαρτος.

Την κατάστασι αυτή ζωγράφισε με απαράμιλλο τρόπο ο Χριστός στην πασίγνωστη παραβολή του ασώτου υιού (Λουκ. 15, 11-32). Εκεί ο Θεάνθρωπος παρέστησε το δράμα σε όλη του την τραγικότητα.

Ο Χριστός μας όμως έδωσε όχι μόνο την περιγραφή αλλά και τη λύσι του δράματος. Μπορούμε, δηλαδή, με σιγουριά να πιστεύουμε, ότι η αμαρτία δεν θα κυριαρχήση οριστικά. «Αμαρτία γαρ υμών ου κυριεύ­σει. ου γάρ έστε υπό νόμον, αλλ’ υπό χάριν» βεβαιώνει ο απόστολος Παύλος (Ρωμ. 6, 14).

Το κακό δεν είνε ανεπανόρθωτο

Τρομερή συμφορά η πτώσι στην αμαρτία. Και θα ήταν πράγματι ανεπανόρθωτη, εάν δεν ερχόταν ο ίδιος ο Θεός στη γη και δεν γινόταν άνθρωπος και δεν προσέφερε την απολυτρωτική θυσία του. Με την παντοδύναμη θεία χάρι, που απορρέει από τη θυσία του, ο Χριστός νίκησε την αμαρτία, άνοιξε το δρόμο της σωτηρίας και κρατάει από ‘κει και πέρα ανοικτή την πύλη σε όποιον θέλει να ξαναγυρίση κοντά Του. Η σωτηρία έχει τώρα εξασφαλισθή για όλους, και το μόνο που μένει είνε, ο κάθε αμαρτωλός να τη δεχθή και να την κάνη δική του.

Για να γίνη όμως αυτό, ο άνθρωπος πρέπει όχι μόνο να πιστέψη στη θυσία του Χριστού, αλλά και να προβή ο ίδιος στη θυσία του εγώ του διά της μετανοίας. Γιατί θυσία είνε η μετάνοια. Θυσία αρεστή στον Κύριο, απείρως πιο αρεστή από τις παλαιές εκείνες θυσίες των καρπών της γης και των ολοκαυτωμάτων των ζώων. Τούτη η θυσία του εγώ, η ταπείνωσι δηλαδή του εγωιστικού μας φρονήματος, η απάρνησι του εαυτού μας, είνε η αναγκαία και κατάλληλη προϋπόθεσι για συμμετοχή στη σωτηρία που προσφέρει η θυσία του Χριστού μας. «Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει», ψάλλει ο Δαυίδ (Ψαλμ. 50, 19).

Τί δύναμι έχει αυτή η θυσία φαίνεται από τα αποτελέσματά της. Άσωτοι και τελώνες, πόρνες και λησταί, αρνηταί και διώκτες, οι περιφανέστερες δηλαδή κορυφές της αμαρτίας, πέφτουν και κατακτώνται. Με­γάλη η μετάνοια!

Ο λόγος του Χριστού στέλνει ακατάπαυστα γενικές προσκλήσεις μετανοίας προς κάθε κατεύθυνσι. Το πέρασμα του Κυρίου δίνει πάντα την ευκαιρία σε κάποια ναυαγισμένη ψυχή ν’ αρπάξη το σωσίβιο σχοινί που εκείνος της ρίχνει. Και ειδική κοπιαστική αποστολή για μια συγκεκριμένη περίπτωσι κάποτε αναλαμβάνει, όπως εκείνη για τη Σαμαρείτιδα.

Πάντοτε ο αληθινά μετανοημένος επιστρέφοντας θα βρη ένα Πατέρα διατεθειμένο να συγχωρήση, πρόθυμο να λησμονήση, έτοιμο να σώση.

Και οι αφορμές δεν θα πάψουν να δίνωνται διαρκώς διά μέσου των αιώνων. Όχι μόνο στην εποχή των αποστόλων και των πατέρων, αλλά και μέχρι σήμερα. Ένα κήρυγμα, ένα μήνυμα, ένα γεγονός, μια συνάντησι, ένας λόγος, μια δοκιμασία, μια θλίψι, μια τιμωρία, μία ευλογία, μια συγκυρία…, όλα μπορούν να καλέσουν τον άνθρωπο σε μετάνοια. Και πολλοί είνε εκείνοι που δείχνουν ευαισθησία και δέχονται αυτές τις αφορμές, τους «τρόπους μετανοίας» που προσφέρει η θεία χάρις. Και τα αποτελέσματα είνε θαυμαστά.

Επειδή όμως στην περίοδο της χάριτος η μετάνοια έχει τόσο θαυμαστά αποτελέσματα, γι’ αυτό ακριβώς ο εχθρός της σωτηρίας διάβολος την πολεμεί, παρεμβάλλοντας σ’ αυτήν μεγάλα εμπόδια.

Μέσα στο κλίμα της γενικής αθεοφοβίας και απιστίας, σε πολύ λίγους γεννιέται η συναίσθησι της αμαρτωλότητος, ο νυγμός της συνειδήσεως, και ελάχιστοι νιώθουν την ανάγκη να εξιλεωθούν απέναντι του Θεού με τη θυσία του «συντετριμμένου πνεύματος» της μετάνοιας.

Σ’ αυτούς πάλι που δεν έχουν απορρίψει την πίστι ο πονηρός ματαιώνει πολλές φορές τη μετάνοια με δύο τρόπους. Άλλοτε με την παραπλανητική ελπίδα, ότι το έλεος του Θεού θα σώση στο τέλος όλους και επομένως δεν χρειάζεται περισσότερο να αγωνιούν, ή με την ψευδαίσθησι, ότι λέγοντας τα αμαρτήματά τους εμπρός σε μια εικόνα αυτά συγχωρούνται δήθεν. Άλλοτε δε, αντιθέτως, με το φόβο της αβεβαιότητος και αμφιβολίας, που τους κάνει να διστάζουν από ντροπή με τις σκέψεις. «Άραγε συγχωρούνται τα τόσα και τόσο σοβαρά αμαρτήματά μου; Και αν συγχωρούνται, πού να βρω το θάρρος να τα πω; Και αν τα πω, ποιος μου εγγυάται ότι τα μυστικά μου δεν θα κοινολογηθούν;».

Σ’ αυτούς δε που ξεπερνούν όλα αυτά και δεν έχουν άλλο λόγο να αρνούνται τη μετάνοια, ο πονηρός χρησιμοποιεί το τελευταίο του όπλο, την αναβολή, η οποία συχνά οδηγεί στη ματαίωσι της μετανοίας. Η αναβολή έχει σχέσι με τις διάφορες προφάσεις και δικαιολογίες, με τις οποίες το βήμα της μετανοίας διαρκώς μετατίθεται για «κάποια άλλη φορά».

Εκείνοι όμως που ποθούν αληθινά τον Κύριο και έχουν γνήσια μετάνοια, ξεπερνούν κάθε εμπόδιο και φθάνουν στο εξομολογητήριο, στο πετραχήλι του ιερέως. Γιατί μόνο εκεί παρέχεται η άφεσι των αμαρτιών.

Αυτά προτάσσονται εδώ σαν μία θεωρητική διδασκαλία γύρω από τη μετάνοια.

Αλλά το μάθημα της μετανοίας χρειάζεται, εκτός από την θεωρητική διδασκαλία, και πρακτική εμπέδωσι. Και την εμπέδωσι μπορούν να μας την προσφέρουν εφηρμοσμένες περιπτώσεις μετανοίας, πρακτικά δηλαδή υποδείγματα συγκεκριμένων προσώπων που έκαναν στη ζωή τους το βήμα της μετανοίας και βρήκαν τη σωτηρία.

Όλοι οι άνθρωποι αμαρτάνουν, μικροί και μεγάλοι, επίσημοι και άσημοι, αξιωματούχοι και απλοϊκοί, άνδρες και γυναίκες. Η αμαρτία είνε η κοινή ασθένεια του ανθρωπίνου γένους. Γι’ αυτό και όλοι έχουν ανάγκη του φαρμάκου και της ιάσεως της μετανοίας.

Και όλες οι αμαρτίες γιατρεύονται με τη μετάνοια. Όχι μόνο οι μικρές, αλλ’ ακόμη και οι μεγαλύτερες και οι βαρύτερες. Δεν υπάρχει αμαρτία αθεράπευτη για τη μετάνοια. Κι αυτός ο Ιούδας που επρόδωσε τον Κύριο, αν μετανοούσε αληθινά και συντετριμμένος ζητούσε συγχώρησι από τον Εσταυρωμένο, θα είχε συγχωρηθή και αποκατασταθή στο αποστολικό αξίωμα.

Αρχιμανδρίτου Λ.Μ.Γ.