Η επιφάνεια του Θεού στην οικογένεια

Αρχιμ. Σαράντη Σαράντου
εφημερίου Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Αμαρουσίου

Σεβασμιώτατε,

Σεβαστοί Πατέρες και συλλειτουργοί

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί

Είναι αληθινά εξαιρετική ευκαιρία η σημερινή εν Χριστώ σύναξη, πού πραγματοποιείται με τη σεπτή ευλογία τούΣεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας. Αυτός ο λόγος δεν αποτελεί μια δεοντολογική τυπική φράση, αλλά ουσιαστική υική ευγνωμοσύνη προς τον ποιμένα και πατέρα όλης αυτής της εν Χριστώ αδελφότητος γιατί ευλογεί και ενισχύει τέτοιες ευκαιρίες πνευματικής οικοδομής και συμπνευματισμού, στις όντως χαλεπές και εσχατολογικές μέρες μας.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να θεμελιώσω την εισήγησή μου σε θεολογική βάση και ειδικότερα Εκκλησιολογική.

Η όντως αληθινή οικογένεια είναι η Εκκλησία του Χριστού, η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, πού φανερώνεται ζωντανά στην Θεία Ευχαριστία. Κατά τη Θεία Λειτουργία σταδιακά η ψυχή και τελικά ολόκληρη η ύπαρξη τούπιστού ενώνεται πνευματικά διά της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος με τον Θεό Πατέρα και τον Υιό, τον τέλειο Θεό και τέλειοάνθρωπο, τον Θεάνθρωπο Κύριό μας Ιησού Χριστό. Η Κυρία Θεοτόκος, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο λύχνος του Φωτός, οιΆγιοι Απόστολοι, οι Άγιοι Μάρτυρες, οι Προφήτες και όλοι οι εν Χριστώ όσιοι, η οικογένεια του Ουρανού με τις διάπυρες ευχές τους δημιουργούν στη Λειτουργία μας την κατανυκτική εκείνη και ιερή ατμόσφαιρα, πού λύνονται τα πάθη, τα μίση, οιμικρότητες, οι ζηλοτυπίες, οι διαφορές και αισθανόμενοι αδελφοί ο ένας με τον άλλον εντασσόμαστε οργανικά στην αγία Οικογένεια της Εκκλησίας μας, στην Οικογένεια πού κυριαρχεί η θεοφάνεια. Κατά τον ι. Χρυσόστομο, τον Ωριγένη και άλλους Πατέρας ”οικία κοινή πάντων εστίν η Εκκλησία”.

Έχουμε ασφαλώς παρακολουθήσει πολλές φορές Αρχιερατική Λειτουργία και Ιερατικό συλλείτουργο. Θα έχετε παρατηρήσει πώς περιποιούμαστε τον Επίσκοπό μας, πού είναι ζωντανή εικόνα του Σωτήρος Χριστού, εις τύπον και τόπον Χριστού, όπως λέγει ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, και φορέας όλης της χριστιανικής παραδόσεως. Τον περιποιούμαστε, όπως περιποιούνται τα καλά παιδιά τον καλό πατέρα τους, πού απέραντα τον αγαπούν! Και στη συνέχεια, πώς λειτουργεί όλο το συλλείτουργο: Προσπαθούν όλοι οι πρεσβύτεροι εν φόβω Θεού να μην αυτοπροβάλλονται, αλλά να προσφέρουν απλά και ταπεινά τιμή οένας στον άλλον. Ούτε πάλι εξαφανίζονται κάτω από κάποια απολυταρχική εξουσία, όπως στους Ρωμαιοκαθολικούς. Ο κάθε λειτουργός έχει το πρόσωπό του και την αξία του. Με αυτό το πρόσωπο και μ’ αυτή την αξία πού του έχει χαρίσει ο Θεός, προσφέρει τιμή και αγάπη στον πνευματικό πατέρα και Επίσκοπο και αναμεταξύ τους. Οι κοσμικοί άνθρωποι, οι άνθρωποι πού δεν έχουν Εκκλησιαστικό φρόνημα, οι υπερήφανοι δηλαδή άνθρωποι παρεξηγούν αυτήν την συμπεριφορά και τη θεωρούν κολακεία ανεπίτρεπτη. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να αναμειγνύεται η αγάπη με την ανεπίτρεπτη κολακεία.Όμως στόχος όλων μας είναι να φτάσουμε στην τελειότητα εν τώ συνδέσμω της εν Χριστώ πλουσίας αγάπης.

Μέσα στη ζωντανή Ορθόδοξη λειτουργία μας οι ιεροψάλτες, το στόμα του λαού και μέσα στο λαό, στα δύο παραδοσιακάαναλόγιά τους και όχι κρυμμένοι κάπου, ας πούμε στο γυναικωνίτη, διεγείρουν το πλήρωμα των πιστών με τη βυζαντινή παραδοσιακή αγιοπνευματική μουσική και το προσανατολίζουν σωστά στη δοξολογία της Αγίας Τριάδος.

Μέσα σ’ αυτή την αληθινή εν Χριστώ οικογένεια της Θείας Ευχαριστίας ο άνθρωπος κατανύγεται, δηλαδή λειτουργεί ησυνείδησή του, αισθάνεται το κενό από την έλλειψη της αγάπης και της αφοσιώσεως στον Κύριο, τις ολέθριες προσωπικές πτώσεις του, τα εγκλήματά του, την ευχαριστία του προς τον Κύριο, τις παραβάσεις του και τις αδικίες πού έκανε στούςάλλους. Φυσικό πνευματικό επακολούθημα είναι η αυτοκατηγορία κατά τον άγιο Νικόδημο, η μεταμέλεια και η απόφαση για νέα ζωή, πού πραγματικά επιτελείται και σταθεροποιείται με αυτό το λειτουργικό φρόνημα και τη λειτουργική διαδικασία. Αν αυτή η λειτουργική νηπτική εργασία προεκταθεί στη σκληρή και απάνθρωπη καθημερινή πεζή πραγματικότητα, μεταβάλλεται σταδιακά, μυστικά η κόλαση της καθημερινής ζωής σε γλυκό πραγματικό (καί όχι φανταστικό) παράδεισο συνεργασίας, επικοινωνίας, αρμονικής συμβιώσεως, ομαλής διαπροσωπικής σχέσεως με κάθε καλό ήκαί κακό άνθρωπο.

Μέσα στην αγία οικογένεια της θείας Ευχαριστίας κλήρος και λαός αλληλοπεριχωρούνται, αγκαλιάζονται αναμεταξύ τους και από τη Χάρη του αγίου Πνεύματος και συντελείται και παρατείνεται στους αιώνες το θαύμα της Εκκλησίας. Έτσι καταξιώνεται κάθε ανθρώπινη σχέση, έτσι όλοι μας μιλάμε την ίδια γλώσσα της εν Χριστώ λειτουργημένης αγάπης και παρά τον αδυσώπητο δαιμονικό καταστροφικό πόλεμο τελικά συνεννοούμαστε και προχωρούμε στην ποθούμενη Βασιλεία τούΠατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος.

Μέσα στην αγία οικογένεια της θείας Ευχαριστίας αυθόρμητα και χαρισματικά μάς δίνεται η μνήμη των κεκοιμημένων μας πατέρων και αδελφών και οικείων. Η προσευχή μας γι’ αυτούς και οι ευχές εκείνων για μάς δημιουργούν υπέρβαση του χώρου και του χρόνου και διευρύνουν τις προοπτικές μας και τις κάνουν αιώνιες. Έτσι κι αν ακόμη η μνήμη των κεκοιμημένων μας, δημιουργεί οδυνηρή λύπη στην καρδιά, όμως είναι τόση η πλεονάζουσα Χάρη, ώστε όχι μόνο δεν παραλύουν οι ψυχικές δυνάμεις, αλλά χαλυβδώνεται ολόκληρος ο άνθρωπος, επιβιώνει στο πιο δύσκολο περιβάλλον, οραματίζεται ακατάπαυστα και προετοιμάζεται για τη μέλλουσα αιώνια ζωή.

Όσα αδέξια μέχρι στιγμής περιγράψαμε αναφέρονται στη λειτουργική Οικογένεια, στην πνευματική Οικογένεια τήςΕκκλησίας, πού ταυτόχρονα αποτελεί εικόνα του Ουρανού, εικόνα της πολιτείας μας στη Βασιλεία του Θεού, σύμφωνα με τήνεμπειρία του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου. Με απλούστερα λόγια: Έτσι πάνω κάτω θα ζούμε στη Μεγάλη Οικογένεια και στο Μεγάλο Γάμο της Βασιλείας των ουρανών.  Η Ευχαριστία μας είναι ένα πραγματικό γεγονός, ένα μυστήριο Θείας Κοινωνίας και ταυτόχρονα μια εικόνα και μια προετοιμασία για κάτι πιο πλήρες, πιο δυνατό, πιο μεγάλο πού θα ζήσουμε στάέσχατα, όπως λέγει ο Άγιος Μάξιμος. Απ’ αυτή όμως τη ζωή έχουμε ευκαιρίες για να φιλοσοφούμε, να προϊδεαζόμαστε και να προγευόμαστε το μελλοντικό τρόπο της εν Χριστώ ζωής μας και τις εν Χριστώ ποιότητές της.

Σ’ ολόκληρο το χρονικό εύρος της ζωής του ο Ορθόδοξος πιστός, ο χριστιανός έχει ένα δυνατό Τριαδικό βίωμα: Ο Θεός, ηΕκκλησία Του και εγώ. Ή η Παναγία Τριάδα, οι αδελφοί μου και εγώ. Αχώριστα και ενωμένα αυτά τα τρία μεγέθη, άνεπιτρέπεται να μιλούμε συμβατικά για την αγία Τριάδα, καταξιώνουν κατ’ εξοχή την Ορθόδοξη κοινωνία μας και κατ’επέκταση όλο τον κόσμο, τον εκκλησιοποιούν και τον προετοιμάζουν σε αιώνια δόξα και δοξολογία.

Δυστυχώς, αδελφοί, η μεταπτωτική και εξωεκκλησιαστική πραγματικότητα είναι διαφορετική. Είναι χαώδης. Οικονομικάόμως φερόμενος ο Θεός, για πιο απτή και συγκεκριμένη προετοιμασία γι’ αυτή την μέλλουσα επιτυχία στην Τριάδική ζωή,εδημιούργησε το Γάμο και την οικογένεια, πού είναι σαφώς εικόνα της Εκκλησίας του Χριστού, κατά τον Απόστολο Παύλο.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης και άλλοι Πατέρες υποστηρίζουν ότι ήταν διαφορετική ηπροαιώνια βουλή του Θεού σχετικά με τη δημιουργία και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Επειδή προέβλεψε ο Θεός την πτώση των πρωτοπλάστων και μαζί μ’ αυτούς όλου του ανθρωπίνου γένους μας φιλάνθρωπα κινούμενος ο Θεός, εκδηλώνοντας τα σπλάγχνα των απείρων οικτιρμών Του δημιουργεί το Γάμο και μέσω αυτού την οικογένεια.

Μπορούμε να φανταστούμε μετά την πτώση και την παρακοή και την απίστευτη αχαριστία και σκληρότητα των προπατόρων μας, τί θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς το Γάμο, και μάλιστα το χριστιανικό γάμο; Απέραντο νεκροταφείο ατομισμού και μίσους. Δε θα μπορούσε το γρανιτώδες περίβλημα του ατομισμού να σπάσει με τίποτα. Οι Πατέρες της Εκκλησίας λέγουν, ότι για να μή διαλυθεί παντελώς η ανθρώπινη προσωπικότητα μετά την πτώση, επέτρεψε ο καλός Θεός να ντυθούν, να περισφιχθούν με δερμάτινους χιτώνες, για να καλύπτουν τη γύμνωσή τους και να μή ντρέπονται για τα χάλια τους, για την καταστροφή πού προξένησαν στην ύπαρξή τους. Αυτοί οι δερμάτινοι χιτώνες, λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος και ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης είναι οατομισμός, πού επιτρέπει ο Θεός να έχει πάνω του καταρχήν ο άνθρωπος για να μή διαλυθεί σαν ζωή. Στη συνέχεια δημιουργεί το Γάμο, τα δυο διαφορετικά και αντινομούμενα φύλα, κατ’ οικονομίαν έχουν μια δυνατή έλξη αναμεταξύ τους, καταφέρνουν και επικοινωνούν για να κατορθώσουν να αγαπηθούν αναμεταξύ τους και στη συνέχεια να ξανααγαπήσουν τον Θεό Πατέρα και ενωθούν μαζί Του.

Σοφοτάτη, λοιπόν, οικονομία της βουλής του Θεού ο Γάμος για τη σωτηρία, για την ολοκλήρωση του ανθρωπίνου προσώπου. Οικονομία πού αγκαλιάζει όλη την επίγεια ζωή, την οποία θέλει να μεταμορφώσει σε τριαδική πάλι επικοινωνία κατά το σχήμα: ο πατέρας, η μητέρα, τα παιδιά. Ή ο Θεός, οι γονείς, τα παιδιά, ή ο Θεός, ο σύζυγος, η σύζυγος.

Κάναμε στο θέμα μας αυτές τις θεολογικές και εκκλησιολογικές αρχικά τοποθετήσεις, για να δούμε τη χριστιανική οικογένεια με κάποια κριτήρια και κάποια χριστιανική υποδομή, για να προχωρήσουμε στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Είναι γεγονός ότι σ’ όλο τον κόσμο μας, αλλά και στην Ορθόδοξη πατρίδα μας, αρνητικές και καταστρεπτικές τάσεις βάλλουν κατά του ιερού κοινοβίου της οικογενείας. Η οικογενειακή εστία με άμεση ή έμμεση ευθύνη των συζύγων έχει χάσει τήνιερότητά της. Οι συζυγικοί δεσμοί έχουν χαλαρώσει και μια βαθιά εσωτερική νόσος (παθογένεια) μαστίζει τις σύγχρονες οικογένειες. Ο αστικός τρόπος ζωής επηρεάζει ασφυκτικά όλους μας και μάς εξαναγκάζει σε απάνθρωπη συμπεριφορά και σε παράλογες πράξεις. Κάποιες σκοτεινές δυνάμεις εισάγουν επίμονα νέα μοντέλα ανθρώπων γεμάτα υπέρμετρο ατομισμό, πού δεν μπορεί να ικανοποιηθεί από την ανεπάρκεια του άλλου συζύγου, γιατί και ο άλλος υποφέρει από το ίδιο ακριβώς πάθος. Εγκλωβισμένοι οι σύζυγοι στην αυτονομία τους, δεν καταφέρνουν να συνεννοηθούν. Σινικά τείχη φρουρούν το εγώ καθενός ξεχωριστά, πού κωλύουν οριστικά και αμετάκλητα την επικοινωνία τους. Αυτά τα τείχη μάλιστα διαφημίζονται σάνασφαλιστικές δικλείδες της προσωπικότητας, ενώ έμπρακτα αποδεικνύονται δολοφόνοι της επιτυχημένης συζυγικής ζωής.

Τα σινικά αυτά τείχη ενισχύονται από έντονα υλιστικά πανσεξουαλικά κηρύγματα και θεάματα, πού πλαστογραφούν και νοθεύουν τον αληθινό γάμο, την αληθινή αγάπη και τη σωστή λειτουργία της σεξουαλικής ζωής. Μεθοδευμένα αλλάζει το νόημα των λέξεων και των όρων. Η μοιχεία για παράδειγμα δεν ονομάζεται μοιχεία, αλλά συντροφικότητα και όλος γενικά ολασπώδης και βορβορώδης τρόπος ζωής παρουσιάζεται σαν νέος μοντέρνος, σύγχρονος και ελκυστικός. Οι παράνομες σχέσεις πολλαπλασιάζουν τα προβλήματα τόσο ανάμεσα στη συζυγική σχέση, όσο και στα νέα βλαστάρια, πού ξεραίνονται από το λίβα της συζυγικής απιστίας πού συνδυάζεται με την πατρική ή μητρική αστοργία….