Το τελευταίο πέρασμα

Η έννοια της λέξης «Πάσχα» (Pasha) σημαίνει αυτό το «άλμα». Το Συναξάρι της νύχτας της Ανάστασης, δείχνοντας, πως συνδέεται η Ανάσταση με το όλο σχέδιο της σωτηρίας του κόσμου, δίνει τέσσερις έννοιες στο «πέρασμα» που εκφράζει η εβραϊκή λέξη «Pasha» και οι τέσσερις πραγματοποιούνται από το Θεό: α) Το πέρασμα του κόσμου από το μηδέν στην ύπαρξη με τη Δημιουργία, β) το «πέρασμα» των Ισραηλιτών από τη σκλαβιά της Αιγύπτου στην ελευθερία της γης Χαναάν, γ) την ενσάρκωση του Υιού του Θεού και δ) την ανάσταση. Αυτό το τελευταίο πέρασμα, που προεικονίστηκε και προετοιμάστηκε από τα άλλα, είναι το πιο ριζικό γιατί είναι το «πέρασμα» από το θάνατο στην αιώνια ζωή, από τη γη στον ουρανό. Είναι μια καινή δημιουργία, πιο τέλεια απ’ την πρώτη. Σ’ αυτό το τελευταίο «πέρασμα» (Pasha) που είναι η πιο ριζική πράξη υπέρβασης, εκπληρώνεται ο σκοπός της δημιουργίας του κόσμου. Να τι λέει το Συναξάρι: «Την παρούσαν εορτήν προσαγορεύομεν Πάσχα, όπερ τη Ε­βραίων διαλέκτω Διάβασις ερμηνεύεται· αύτη γαρ έστιν η ημέρα, καθ’ ην ο Θεός αρχήθεν τον κόσμον εκ του μη όντος παρήγαγε. Κατ’ αυτήν την ημέραν και τον Ισραηλίτην λαόν, της Ερυθράς διαβιβάσας, εκ των του Φαραώ αφαρπάζει χειρών εν ταύτη πάλιν εξ ουρανού καταβάς, τη μήτρα της Παρθένου ενώκησεν και νυν το ανθρώπινον σύ­μπαν των του Άδου αρπάσας πυθμένων, εις ουρανούς ανεβίβασε και προς το αρχαίον αξίωμα ήγαγε της αφθαρσίας».

Όπως με τη γέννηση του Υιού του Θεού ως ανθρώπου, το δημιούργημα, μέσα στην ήδη υπάρχουσα δημιουργία, υψώθηκε σ’ ένα άλλο επίπεδο, για το οποίο και το ίδιο συνέργησε, έτσι με την Ανάσταση, ολόκληρη η κτίση υψώθηκε από το επίπεδο της γήινης ζωής σ’ αυτό της εν Θεώ ζωής.

Έτσι και η Ανάσταση σημαίνει την μετάβαση της κτίσης από το επίπεδο της γήινης ζωής, σ’ αυτό της εν Θεώ ζωής, μετάβαση για την οποία και η ίδια προετοιμάζεται. Το πέρασμα της δημιουργίας από την υποταγή στο φυσικό, στο οποίο έπεσε λόγω της αμαρτίας, στην πληρότητα της πνευματικής ζωής με τη θέωση, πραγματοποιήθηκε στο πρόσωπο του Χριστού, που με τη γέννηση και την ανάσταση ένωσε το ανθρώπινο στοιχείο με τη θεία υπόσταση. Ο Χριστός είναι, για να κυριολεκτήσουμε, το «πέρασμα», το «Πάσχα». Αυτός είναι η υπέρβαση και σαν πραγματικότητα και σαν ενέργεια, γιατί είναι ταυτόχρονα ο Θεός ως πραγματικότητα υπέρτατα υπερβατική, η θεανθρώπινη υπόσταση της υπέρβασης ως ενέργεια και η ανθρώπινη πραγματικότητα, που εν Αυτώ ανυψώνεται, διά της υπερβατικής ενέργειας. Είναι εν Αύτω και δι’ Αυτού που πραγματοποιείται η υπέρβαση της δημιουργίας. Είναι εν Αυτώ και δι’ Αυτού που πραγματοποιείται το υπέρτατο «πέρασμα», το τέλειο Πάσχα. Σ’ αυτή την πράξη της υπέρβασης συνεργεί και το δημιούργημα. Δεν είναι απλώς το αντικείμενο αυτής της ενέργειας. Συνεργεί στο βαθμό που αποδέχεται να προσφερθεί θυσία ολοκληρωτική στο Θεό. Προσφέρεται στο Θεό με αγιότητα και πραότητα, ανάλογη μ’ αυτήν του πασχαλινού αμνού της Παλαιάς Διαθήκης. Αλλά ενώ ο αμνός της Π. Διαθήκης δεν πήρε πάνω του πραγματικά τις αμαρτίες του κόσμου, οπότε δεν πραγματοποιήθηκε παρά ένα «πέρασμα» του Ισραηλιτικού λαού από μια εξωτερική υποδούλωση σε μια εξωτερική ελευθερία, και μια ελπίδα για την υπέρβαση εν Θεώ, ο αμνός της Καινής Διαθήκης, ως τέλεια θυσία της ανθρωπότητας, προσφερμένη από τον Υιό του Θεού, μπόρεσε να πραγματοποιήσει αληθινά το πέρασμα του κόσμου στο Θεό, γιατί το πραγματοποίησε μέσα Του.

Να πώς ψάλλει η Εκκλησία αυτό το γεγονός: «Χριστός το καινόν Πάσχα, το ζωόθυτον θύμα, αμνός Θεού ο αίρων την αμαρτίαν κόσμου» (Στίχος θ’ ωδής του Πάσχα).

Στον Αναστημένο Χριστό παραμένει χαραγμένη η θυσία, γιατί μόνο δι’ Αυτού πραγματοποιήθηκε και πραγματοποιείται πάντα για μας και με μας η πράξη της υπέρβασης. Ο Χριστός παραμένει το Πάσχα, ή η κινητή γέφυρα για ένα πέρασμα όλων, όσων το επιθυμούν, που παρατείνεται αιώνια. Όλη μας η ύπαρξη κάθε ιστορική ύπαρξη, μπορεί να αποβεί με τη σειρά της ένα «πέρασμα», κάτι σαν ένα Πάσχα, αν ενώνεται με το Χριστό, μετέχοντας στη θυσία του, προσφερόμενη στο Θεό.

Γι’ αυτό δοξολογώντας τον Αναστάντα Χριστό, δοξολογούμε μαζί και το Σταυρό του, γιατί δι’ αυτού πραγματοποίησε το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή και με τη συμμετοχή μας στο Σταυρό του, που παραμένει πάντα ζωοδότης, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε και μείς αυτό το πέρασμα, αυτή την πράξη της υπέρβασης του εαυτού μας.

(+Πρωτ.Δημ.Στανιλοάε, «Στο φως του Σταυρού και της Αναστάσεως»)