Στον απόηχο της λύπης…

Μαρία Λασσιθιωτάκη

Ψυχολόγος

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μια μέρα μυστηριακή, γεμάτη συμβολισμούς, ήθη και έθιμα. Τα περισσσότερα προέρχονται από τον χριστιανισμό και όχι λίγα έχουν την καταγωγή τους στην πανάρχαιη λατρεία της φύσης, στην εποχή της Ανοιξης.

Το πένθος, η νηστεία , το τελετουργικό στις εκκλησιές αναπαριστούν την κορύφωση του θείου δράματος. Σχεδόν όλους μας αγγίζουν, οι κατανυκτικές ψαλμωδίες, οι φωνούλες των μικρών παδιών, στην περιφορά των επιταφίων, τα αναμμένα κεράκια, εκεί που σμίγει ο ανθρώπινος και θεϊκός πόνος. Το θείο δράμα, το προσωπικό δράμα κάθε ανθρώπου.

Ο επιτάφιος θρήνος για ένα τόσο σημαντικό θάνατο, αν και περιέχει έντονο το στοιχείο της απόγνωσης, είναι γεμάτος από τη διάχυτη παρουσία της πασχαλιάς και της βιολέτας στους καταπράσινους κήπους.

Τα εγκώμια «Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατό μου τέκνο», είναι το εγκώμιο στη μητρότητα, τη μάνα γη, που μας συντηρεί από την πρώτη μας ύπαρξη, κι εμείς απλώνουμε το βλέμμα μας παντού, μακριά από τις φθαρμένες εικόνες από το παρελθόν, όπως η Ανοιξη απομακρύνει από όλους του αγρούς την απατηλή μνήμη του χειμώνα.

Αυτές τις μέρες, η φύση δείχνει το πιο ζωντανό πρόσωπό της, με τα δένδρα στον ανθό τους, γεμάτα υποσχέσεις για πλούσια καρποφορία. Ζωή και θάνατος, δεμένα αρμονικά, συντελούνται κάτω από τις ελαφριές μυρωδιές των ανθισμένων ξυνόδενδρων. Ενας ακόμη κύκλος ζωής στο άνθισμά του . Το τέλος δεν υπάρχει, η ζωή συνεχίζεται.

Ολη η Μεγάλη Εβδομάδα είναι μια περίοδος τρωτότητας της ανθρώπινης ύπαρξης, με έντονη την ελπίδα της αναγέννησης, μέσα από το παράδειγμα της φύσης. Μπροστά σ΄αυτή την έκπτωση, τον θάνατο, ο άνθρωπος σιωπά. Σιωπή και αθωότητα, αμηχανία και προσδοκία φυτρώνουν δειλά στις ανθρώπινες ψυχές, με τη σεμνότητα που αρμόζει σε κάθε τι το φυσικό. Κι αυτό, δεν μπορεί παρά να αλλάζει τη διάθεση, αρκεί να το παρατηρήσουμε και να γίνουμε κοινωνοί των εθίμων αυτών των ημερών:

Η νηστεία

Νους ψυχή και σώμα, χρειάζονται αποτοξίνωση. Η νηστεία δεν είναι μόνο η αποφυγή συγκεκριμένων τροφών αλλά περισσότερο ολιγοφαγία, δηλαδή προσπάθεια να ελέγξουμε τις σωματικές υπερβολικές απαιτήσεις. Το ίδο συμβαίνει και με τη σκέψη. Χρειάζεται κάθαρση και έλεγχο για να καθησυχάσει. Η ψυχή έχει τις δικές της ανάγκες, για να απομακρυνθεί από τοξικά συναισθήματα, όπως είναι η ένταση, ο θυμός και το άγχος.

Η αθωότητα

Η αθωότητα αυτών των ημερών είναι η φυσική ανθρώπινη κατάσταση, μακριά από τις μάσκες και τις ψεύτικες ανάγκες του Εγώ. Ο εγωισμός, τα πικρόχολα σχόλια, οι απατηλές αναμνήσεις, παραμορφώνουν τις εικόνες της ζωής και δημιουργούν το ανθρώπινο δράμα του πόνου και της απελπισίας.

Η σιωπή

Ο επιτάφιος θρήνος συντελείται μέσα σ΄ενα χώρο σιωπής. Τα λόγια είναι απρόσφορα αυτές τις μέρες. Ισως είναι και ο καταλληλότερος χρόνος για περισυλλογή, για μια μορφή ενδοσκόπησης, πάνω στα ζητήματα της ζωής, της φθοράς, των άχρηστων ή χρήσιμων καταστάσεων της καθημερινότητας και των σχέσεών μας με τους άλλους. Ισως είναι μια ευκαιρία να απελευθερωθεί ο εαυτός από ανούσιους ρόλους, να αφήσουμε το άγιο φως να πλημμυρίσει τις ψυχές μας. Ισως διαπιστώσουμε ότι έχουμε ταυτιστεί υπερβολικά με τους ρόλους μας και ότι χρειαζόμαστε να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας στη ζωή. Πολλές φορές οι σκέψεις μας δεν είναι ακριβώς δικές μας, δεν ανήκουν στον εαυτό μας αλλά στους ρόλους, που έχουμε επιλέξει να προβάλλουμε.

Η αγάπη

Η Αναγέννηση και στις ανθρώπινες καρδιές δε μπορεί να ευδοκιμήσει χωρίς την αγάπη, την ελπίδα και τον πανηγυρισμό του κύκλου της ζωής.

Το Πάσχα

Πάσχα λοιπόν σημαίνει άνοιξη και η Ελλάδα είναι η κατεξοχήν χώρα , που το Πάσχα γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Οι μνήμες όλων μας είναι γεμάτες από μυρωδιές και εικόνες: Βαμμένα κάτασπρα ξωκλήσια, σπίτια στα νησιά να αντικρίζουν το ήρεμο πέλαγος, μάνες και γιαγιάδες στα σπίτια να ετοιμάζουν με φούρια τις λαμπροκουλούρες και τα άλλα καλούδια των ημερών, οι μυρωδιές τους να ξεχύνονται στις γειτονιές, να σε γυροφέρνει, μικρό παιδί τότε, ο πειρασμός να κλέψεις κάτι, με μαεστρία και την ενοχή στα μάτια. Ακόμα και τώρα φαίνεται τόσο κοντινή αυτή η ανάμνηση, ισα ένα άπλωμα του χεριού χρειάζεται για να φτάσεις τα κόκκινα αυγά και τα κουλούρια. Η υποχρεωτική ολιγοφαγία της Μεγάλης Εβδομάδας φαίνεται να εξάπτει τη γαστρονομική φαντασία. Αλλιώς, πως να εξηγήσει κανείς αυτή την υπέροχη γευστική πανδαισία, το μεράκι και την υπομονή για το τέλειο πασχαλιάτικο τραπέζι.

Ας δούμε το φετεινό Πάσχα τον κόσμο γύρω μας, τη φύση και τους ανθρώπους, σαν να τους βλέπουμε για πρώτη φορά, γεμάτοι φρεσκάδα και διάθεση να αλλάξουμε την μέχρι τώρα αντίληψή μας, να το ζήσουμε, με ακέραιες και τις πέντε μας αισθήσεις.