Οι κριτές μας.

«Δεν ξέρετε ότι αυτοί που αποτελούν το λαό του Θεού θα κρίνουν τελικά τον κόσμο;» (Α’ Κορ. 6,2)

Θεωρώ τον αποστολικό αυτό λόγο πολύ ωφέλιμο αλλά και πάντοτε επίκαιρο, καθώς η Αγία Εκκλησία μας, όπως ξέρουμε, κάθε μέρα γιορτάζει ένα ή και περισσότερους αγίους.

Ο Απόστολος μας αποκαλύπτει ότι οι Άγιοι του Θεού κρίνουν τον παρόντα και τον μέλλοντα κόσμο. Αλλά πώς τον κρίνουν, θα ρωτήσει ίσως κανείς, αφού είναι δεδομένο ότι οι άγιοι τηρούν την εντολή: «μη κρίνετε, για να μη κριθήτε»; (Ματθ. 7,1).

Οι άγιοι, δεν κρίνουν τους ανθρώπους με το τρόπο που εμείς κρίνουμε ή κατακρίνουμε τους άλλους. Αλλά με μόνο το γεγονός ότι είναι άγιοι. Ότι δεν γεννήθηκαν, αλλά έγιναν άγιοι.

Όταν πλησιάζει κανείς το Χριστό, κρίνεται, όχι διότι τον κρίνει Αυτός, αφού είπε: «δεν ήλθα για να κρίνω τον κόσμο», αλλά κρίνεται από μόνος του. Αφ’ εαυτού του ο καθένας συντρίβεται και εξουθενώνεται ενώπιον Του ανορθωτικά. Όταν οι υπηρέτες των Φαρισαίων και Αρχιερέων πήγαν να συλλάβουν τον Κύριο στη Γεθσημανή, πράος εκείνος και γλυκύς, τους ρώτησε: «Ποιόν ζητάτε;» Του είπαν: «Ιησούν τον Ναζωραίον». «Είπε σ’ αυτούς ο Ιησούς: Εγώ είμαι». Στο άκουσμα αυτό οι σκληροί και άγριοι εκείνοι άνδρες «πήγαν προς τα πίσω και έπεσαν κάτω» (Ιω. 18, 4-6). Δεν άντεξαν την παρουσία Του. Συγκλονίσθηκαν, ελέγχθηκαν και έλιωσαν «όπως το κερί στη φωτιά»!

Το ίδιο συμβαίνει και όταν συναντά κανείς τον κάθε άγιο. «Γίνεται ο κινούμενος στόχος του. Έτσι καθώς βηματίζει, τον σημαδεύει, χωρίς κακό σκοπό». Τί είναι ο Άγιος; Το αντίτυπο του Χριστού. Είναι η παρουσία Του Χριστού, που παρατείνεται μέσα στο κόσμο. Γνωρίζοντας τον γνωρίζεις τον ίδιο το Θεό. Κάθε λοιπόν άγιος είναι το μέτρο κρίσεως μας. Είναι ο δεύτερος όρος της συγκρίσεως. Είναι μέλος ζωντανό της Εκκλησίας και μέτρο κρίσεως για ολόκληρη την Εκκλησία στο δόγμα και στο ήθος. Είναι βέβαια αόρατος, αλλά δεν είναι ανύπαρκτος. Είναι αόρατος, όπως αόρατος είναι ο Θεός. Όπως αόρατη είναι και η ψυχή μας. Έζησε όμως κάποτε στο κόσμο μας, εν τόπο και χρόνω, σωματικά και ορατά. Τώρα ζει με το Θεό και διά του Θεού σε κάθε καιρό και τόπο. Γι’ αυτό είναι πάντοτε σύγχρονος. Του δόθηκε κατά χάρη «όλη η εξουσία» στον ουρανό και τη γη. Στην ύπαρξή του υπάρχει ολόκληρη η χάρις της Εκκλησίας. Γι’ αυτό είναι η ψυχή και η παρηγοριά του κόσμου». (Αββάς Ισαάκ ο Σύρος).

Στον Άγιο ακόμη και οι δαίμονες κρίνονται, όπως γράφει ό Αββάς Ισαάκ, «όταν τον πλησιάζουν γίνονται σκόνη».

Οι άγιοι φαινομενικά απόντες, ως παρόντες συναναστρέφονται μαζί μας. Μας είναι γνωστοί και οικείοι. Στα πρόσωπά τους ο καθένας ανακαλύπτει τον αντίστοιχό του, στον οποίον μπορεί να βρει στοιχεία που ταιριάζουν στον εαυτό του, στη θέση του, στην ηλικία του, στη μόρφωση και τη ψυχοσύνθεσή του, στους πόθους και τα βάσανά του. Ακόμη και στις πτώσεις του. Γιατί ήταν και αυτοί σαν κι’ εμάς άνθρωποι «σάρκα φορούντες και τον αμαρτωλό αυτό κόσμον οικούντες». Η διαφορά είναι ότι αυτοί κατόρθωσαν να γίνουν άγιοι, αξιοποιώντας τη Χάρη του Θεού και τη θέση τους μέσα στην Εκκλησία του Χριστού. Και γι’ αυτό νίκησαν κόσμο και κοσμοκράτορα, φθορά και αμαρτία. Και με τον τρόπο αυτό μας δείχνουν πού μπορεί να φθάσει ο άνθρωπος. Πόσο μπορεί «να διασταλεί η ύπαρξή του», φθάνοντας ως τα έσχατα όρια της φύσεως του, στην θέωση. Μας δείχνουν ακόμη ότι, εφ’ όσον και ένας, της ιδίας φύσεως με μας, έφθασε εκεί, άρα μπορούμε να φθάσουμε και μείς.

«Δεν γνωρίζετε, λοιπόν, φωνάζει ο Παύλος, ότι οι άγιοι κρίνουν τον κόσμο;».

Μας κρίνουν με το λόγο τους αλλά και με τη σιωπή τους. «Η σιωπή του Ιησού ντρόπιασε τον Πιλάτο», γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης. Προπαντός όμως μας κρίνουν με το βίο τους. Όποιοι κι’ αν είμαστε, ασήμαντοι ή σπουδαίοι. Στο βίο του Μ. Βασιλείου, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει ότι, όταν κάποτε ο αυτοκράτορας Ουάλης βρέθηκε την ημέρα των Θεοφανείων στη Καισαρεία, επισκέφθηκε την εκκλησία, όπου ιερουργούσε ο Βασίλειος. Όταν προχώρησε προς το Βήμα και αντίκρισε τη σεπτή και ουράνια μορφή του θείου ιεράρχη, κατελήφθη από θάμβος και έκπληξη, τόσον, ώστε ζαλίσθηκε και παραλίγο θα σωριαζόταν στο δάπεδο, αν δεν έτρεχαν κάποιοι να τον στηρίξουν!……

Μας κρίνουν όμως ευεργετικά, χωρίς να μας πληγώνουν. «Επειδή μας αγαπούν δεν πληγώνουν κανένα. Ο άγιος είναι ανίκανος να πληγώσει. Έτσι, μπορεί να σε γνωρίζει. Να σε κατανοεί. Και σε αφήνει ελεύθερο να κινηθείς να γνωρίσεις το είναι σου». Μας αποκαλύπτει, με αυτό που είναι αυτός, τα εσώτατα βάθη μας. Με την παράφορη μετάνοια και τα δάκρυά του, ελέγχει τη σκληροκαρδία μας. Με την αυταπάρνηση και την αγάπη του, κρίνει τη φιλαυτία και την υψηλοφροσύνη μας. Με την εγκράτεια και ασκητικότητά του, διαφωνεί με το να εκτιμάται κάποιος από το τί έχει και όχι από το τί είναι. Μας αναστατώνει, μας προβληματίζει, καλώντας μας σε μια ανώτερη ζωή, με άλλη λογική. Γιατί παρ’ όλον ότι, όλα τα στοιχεία της αγιότητας κάθε αγίου, τα βρίσκουμε ασυμβίβαστα και ελεγκτικά προς αυτά που ζούμε εμείς οι αμαρτωλοί, εν τού­τοις νοιώθουμε ότι αυτά τα στοιχεία ανταποκρίνονται στη βαθύτερη μας φύση και ότι έχουμε πλασθεί όλοι μας γι’ αυτά. Με την αληθινότητά του, ο Άγιος, «τινάζει στον αέρα την κούφια και ψεύτικη ευσεβοφάνειά μας. Κανείς ευσεβοφανής δεν μπορεί να σταθεί κοντά του σαν άγιος». Όποιος κι’ αν είμαι, είτε κληρικός, είτε μοναχός, είτε λαϊκός, με αναγκάζει να διερωτηθώ και να πω: «Εγώ τί κάνω μπροστά σ’ αυτά που έκανε εκείνος; Τί σκοπό έχω στη ζωή μου; Τί αξία έχει η όποια επιτυχία μου; Και τί θα κερδίσω, αν κατορθώσω όσα επιζητώ;». Οι ενδόμυχοι αυτοί αυτοέλεγχοι, ακόμη και έναν άγιο άνθρωπο μπορούν να τον δονήσουν.

Όταν ο Πατήρ Πατέρων και κορυφαίος των ασκητών Μ. Αντώνιος επεσκέφθη στη σπηλιά του τον μακάριο και όσιο Παύλο τον Θηβαίο, τόσο θαμπώθηκε από την προσωπικότητα του ώστε, επιστρέφοντας στη καλύβα του, είπε στους μαθητές του: «Αλλοίμονο σε μένα τον άθλιο, παιδιά μου, γιατί ψευδώς φορώ το ένδυμα του μοναχού, όντας ένα μηδέν μπροστά σ’ εκείνον τον οσιότατο άνδρα».

Οι άγιοι είναι σύγχρονα, αλλά και εσχατολογικά πρόσωπα. Όσο ζουν στον παρόντα κόσμο, βιώνουν το Παύλειο σύνθημα: «το πολίτευμα μας υπάρχει στους ουρανούς» (Φιλιπ. 3, 20). Και ο προσανατολισμός τους είναι τα έσχατα, η βασιλεία του Θεού. Όταν όμως φθάνουν εκεί, στον ουρανό, το ενδιαφέρον της αγάπης τους στρέφεται προς εμάς. Προτού να ξεψυχήσει ο Άγιος Διονύσιος, ο εν Ολύμπω υποσχέθηκε στα πνευματικά του παιδιά που περικύκλωναν το κρεβάτι  του: «Εάν βρω παρρησία στο Θεό, θα παρακαλώ πάντοτε για σας». Το ίδιο είπαν και πολλοί άλλοι άγιοι. Αύτη η υπόσχεσή τους ισχύει βεβαία και για όλους εμάς, τα σημερινά πνευματικά τους παιδιά. Τους έχουμε πρεσβευτές μας ακοίμητους στο Θεό. Και η παρουσία της αγάπης τους εκδηλώνεται συνεχώς -πολλές φορές θαυματουργικά- στη ζωή όλων εκείνων που τους επικαλούνται με πίστη.

Η ζωή   τους όμως πρέπει να είναι και να παραμείνει το σταθερό σημείο αναφοράς μας, συγκρίσεως και ανακρίσεως. Εκείνοι υπήρξαν αντίγραφα του Χριστού. Εμείς ας αντιγράψουμε εκείνους, μέσα στις δικές μας συνθήκες. Έτσι θα γίνουμε όμοιοι με το Χριστό, κατά την προτροπή του Παύλου: «μιμηταί μου γίνεσθε καθώς καγώ Χριστού».Αμήν.

(Αρχιμ. Αθηναγόρα Καραμαντζάνη, «Ο χριστιανός στον 21^ο αιώνα)