« Κουκουλοφόροι» του πνεύματος

Του Ηλία Φραγκόπουλου

Αντιπροέδρου του Δ.Σ. της ΠΕΘ

1. Δέν «κομίζω γλαῦκα ἐς Ἀθήνας» νομίζω, δηλαδή δέν θά πῶ τίποτε ἄγνωστο ἤ νεοφανές στήν πρωτεύουσά μας ἤ εὐρύτερα στήν ἑλληνική κοινωνία τῶν ἀρχῶν τοῦ 21ου αἰῶνα, ὅταν ὑποστηρίξω ὅτι πολλοί Ἕλληνες τῶν χρόνων μας προσπαθοῦν νά κρύψουν ἀπ᾽ ὅλους τούς γύρω τους τά πνευματικά χαρακτηριστικά τῆς προσωπικότητάς τους. Τήν εἰκόνα, τή μορφή τους, πάντοτε στόν πνευματικό τομέα. Γιατί στόν ὑλικό-σωματικό, μᾶλλον τό ἀντίθετο γίνεται.

Καί τό κακό εἶναι ὅτι πολλοί ἀπό τούς «τά πρῶτα φέροντας» στόν τόπο τοῦτο, ὠθοῦν τά πράγματα, ὁδηγοῦν τόν καθημερινό ἄνθρωπο, τόν ἁπλό Ἕλληνα πολίτη σ᾽αὐτή τήν πορεία, μέ πράξεις, ἐνέργειες καί ἀποφάσεις, πού, μέ σύγχρονες ἀναλογίες, θά τίς ὀνόμαζα «κουκοῦλες» τῆς πνευματικῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου. Σέ ἀποφάσεις καί ρυθμίσεις πού ἀποβλέπουν στό νά κρύψουν τό ποιός πράγματι εἶναι ἕνας πολίτης ἀπό ὅλους τούς ἄλλους πολίτες. Ἰδιαιτέρως, ὅταν αὐτός ὁ ἕνας ἐκδηλώνει ἀποκλίνουσα συμπεριφορά ἀπό τά κοινά, συνήθη ἤ καί νομοθετημένα ἀκόμη μέτρα τῆς κοινωνικῆς ζωῆς. Καί μάλιστα χωρίς νά σκέπτονται τήν ἀνάγκη ἄμυνας τῶν πολλῶν. Βλέπουμε τί γίνεται στά ΜΜΕ. Εἶναι αὐτό ἡ κορυφή τῶν ὅσων κρύβονται. Καί εἶναι τό πιό μικρό σημεῖο ἐκδήλωσης αὐτῆς τῆς «κουκούλας». Ἡ ἀπόληξη μιᾶς νοοτροπίας πού δημιουργεῖ πολύ μεγαλύτερα προβλήματα στήν κοινωνική μας ζωή.

Θυμόμαστε ὅλοι τή διαμάχη γιά τίς ταυτότητες. Γιά τήν ἀναγραφή ἤ ὄχι τοῦ θρησκεύματος. Ἡ καινούργια μου ταυτότητα, ἐκτός ἀπ᾽ αὐτό, δέν λέγει οὔτε ἄν εἶμαι ἤ ὄχι Ἕλληνας πολίτης-ὑπήκοος τοῦ κράτους μέσα στό ὁποῖο ζῶ. Ἔστω καί ἄν ἡ ἔκδοσή της ἀπό τήν Ἑλληνική Ἀστυνομία ὑποδηλώνει κάτι σχετικό. Τό 2008 προέκυψε τό θέμα τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν μαθητῶν ἀπ᾽ τή διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν. Καί ἡ ἀγωνιώδης (θά᾽λεγα) φροντίδα τῶν δύο πρώτων ἐγκυκλίων ἦταν νά μή δηλωθεῖ ἡ θρησκευτική πίστη τῶν ζητούντων τήν ἀπαλλαγή. Οὔτε καί ἀρνητικά, ὑποστηρίζουν κάποιοι ἄλλοι. Ἡ δεύτερη ἀπ᾽ αὐτές τίς ἐγκυκλίους μάλιστα προσθέτει παράγραφο στό τέλος της, στήν ὁποία σημειώνει ἐπί λέξει « γ) Ἡ ἀνωτέρω ἐγκύκλιος μᾶς ἐναρμονίζει μέ τίς ἀποφάσεις τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καί τῶν ἀνεξαρτήτων ἀρχῶντῆς χώρας μας».

2. Ὅμως, ἄν καί δέν θά θέλαμε νά ἐκταθοῦμε στό θέμα αὐτό, εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά σημειώσουμε ὅτι ἡ Ἀνεξάρτητη Ἀρχή τοῦ Συνηγόρου τοῦ Πολίτη, μέ πολλές παρεμβάσεις της κατά καιρούς, προσπαθεῖ, πάντοτε συνεπικουρούμενη καί ἀπό τήν Ἀρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικοῦ Χαρακτῆρα, νά ἐπιτύχει τήν ἀπάλειψη τῆς δήλωσης τῆς θρησκείας τοῦ κάθε μαθητῆ ἀπό τό ἀπολυτήριό του, καθώς καί τήν ἀποφυγή τῆς δήλωσης τῆς θρησκείας του, ὡς προϋπόθεση τῆς ἀπαλλαγῆς του ἀπό τή διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν. Καί ἡ προσπάθεια αὐτή δέν εἶναι καινούργια, οὔτε προέκυψε ἀπό τίς ἐγκυκλίους περί ἀπαλλαγῆς τοῦ 2008. Εἶναι ἀρκετά παλαιότερη, καί μποροῦσε καί μπορεῖ εὔκολα νά βρεῖ ἀφορμή ἐκδήλωσης ἀπό μιά ἁπλή αἴτηση ἑνός ἐπιστρατευμένου συνήθως γονέως ἐνώπιον μιᾶς διοικητικῆς (ὅπως ἔγινε στήν Ἑλλάδα) ἤ μιᾶς δικαστικῆς (ὅπως ἔγινε στή Νορβηγία) ἀρχῆς, ἤ μιᾶς θεσμικῆς ἀρχῆς (ὅπως ἔγινε στήν Ἰταλία. Βλέπετε ὁ ἀγώνας τῆς στρατευμένης ἄρνησης εἶναι διεθνής). Πιό συγκεκριμένα, γιά τή δική μας πραγματικότητα, σέ σχετική ἀναφορά γονέων πρός τό τότε ΥΠ. ΕΠΘ(ἀριθ. πρωτ. 3607/ 20-2-2002), ἀπάντησε μέ πόρισμα (7-6-2002) ὁ Συνήγορος τοῦ Πολίτη θεωρώντας «ἐπαχθή προϋπόθεση» τή δήλωση τῆς θρησκευτικῆς πίστεως τοῦ μαθητῆ προκειμένου νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τή διδασκαλία τοῦ ΜτΘ, ἀλλά καί τήν ἁπλή ἀρνητική δήλωση τῶν θρησκευτικῶν του πεποιθήσεων. Γράφει “ἐπί λέξει”: « Ἐπαχθή προϋπόθεση τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπό τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν ἀποτελεῖ, ἐπίσης, ἡ ἀναγραφή τῆς δηλωθείσης ἰδιότητας (“ἄθρησκος” ἤ ” ἑτερόδοξος” ἤ “ἑτερόθρησκος”) στό οἰκεῖο πεδίο τοῦ ἀπολυτηρίου” (στό ἴδιο πόρισμα πού προαναφέρθηκε, σελ. 2). Γι᾽ αὐτό ἄλλωστε εἶχε φροντίσει ὁ Συνήγορος τοῦ Πολίτη, μέ λίγο προγενέστερη” Ἐτήσια Ἔκθεσή “του, νά ζητήσει-προτείνει τά ἑξῆς: «Προτείνεται ἡ ἀπάλειψη τῆς ἀναγραφῆς θρησκεύματος στό ἀπολυτήριο λυκείου πρός κατοχύρωση τῆς ἀρνητικῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας τῶν ἀποφοίτων καί ἀποσόβηση ἀθέμιτων δυσμενῶν διακρίσεων σέ βάρος θρησκευτικῶν μειονοτήτων» (βλ. τήν ἴδια σελίδα τοῦ ἴδιου πορίσματος). Καί φυσικά ἡ ἴδια προσπάθεια συνεχίστηκε καί συνεχίζεται. Μέ τρόπο μάλιστα ἰδιαιτέρως ἔντονο καί αἰχμηρό κάποτε. Τρόπο πού ἀνάγκασε τόν τότε ὑπουργό Ἐθν. Παιδείας καί Θρησκευμάτων (ἔτσι λεγόταν τότε) κ. Εὐρ. Στυλιανίδη νά ἀπευθύνει τήν ἀπό 20-11-2008, καί μέ ἀριθμ. πρωτ. 450, ἔντονη ἐπιτιμητική ἐπιστολή του” πρός τον κ. Γεώργιο Καμίνη, Συνήγορο τοῦ Πολίτη”.

3. Παρ᾽ ὅλο πού τό θέμα θά θέλαμε νά τό ἐξετάσουμε μέσα στήν ἑλληνική πραγματικότητα, καί ἐκεῖ θά ἐπανέλθουμε γιά ἕνα σχετικό, καί ἐλπίζουμε γόνιμο, προβληματισμό, πρέπει στό σημεῖο αὐτό νά ρίξουμε μιά πολύ σύντομη ματιά στά ὅσα ἔχει προσδιορίσει μέ ἀποφάσεις του τό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ἐπειδή ὅμως μιά τέτοια ματιά (ἔστω σύντομη) θά ἐξέτρεπε τήν διαπραγμάτευση τοῦ θέματός μας, ἀλλά καί θά ἦταν τόσο ἐλλιπής ὅσο καί παρακεκινδυνευμένη γιά μή νομικό, καί βέβαια κουραστική καί ἐκτεταμένη, θά περιοριστοῦμε νά παραπέμψουμε σέ ἐργασία ὑπό τόν τίτλο « Νομολογία Δικαστηρίων Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως»τοῦ Καθηγητῆ κ. Γεωργίου Κριππά ( μέ ἐπιμέλεια τῆς καθ. κ. Εὐγενίας Πρεβεδούρου) πού δημοσιεύτηκε στό περιοδικό ” ’Επιθεώρησις Δημοσίου Δικαίου καί Διοικητικοῦ Δικαίου”, στό τεῦχος Ἰανουαρίου-Μαρτίου 2009, στίς σελίδες 257-279, ἀπ’ τήν ὁποία καί θά παραθέσουμε δύο μικρά ἀποσπάσματα.

α) Στό πρῶτο πρόκειται γιά τήν ἀπόφαση τῆς 20ῆς Ἰουνίου 2007 τῆς Ὁλομέλειας τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων, ἐπί τῆς ὁποίας σημειώνει ὁ κ. καθηγητής:

«Δεν δέχεται δηλ. η σχολιαζομένη απόφαση σε κανένα σημείο της, ότι απαλλαγή δικαιούται να ζητήσει οποιοσδήποτε μαθητής (ακόμη και ο ομόθρησκος). Δικαιούται μόνο ο αλλόθρησκος και κανένας άλλος. Εάν η έννοια της σχολιαζομένης αποφάσεως δεν ήταν αυτή, τότε θα αποφαινόταν, ότι η προπαρατεθείσα διάταξη του άρθρου 2 του νορβηγικού συντάγματος, η οποία περιέχεται επί λέξει εις την απόφαση αυτήν (καί η οποία καθιστά το μάθημα των θρησκευτικών υποχρεωτικό δια τους ομοδόξους) θα ήταν ασυμβίβαστη προς την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Διακαιωμάτων».

β) Καί ἕνα δεύτερο πού δείχνει, ἐπαρκῶς νομίζουμε, τήν προσπάθεια ἡ ὁποία γίνεται στή χώρα μας γιά νά διαγραφεῖ ἀπό τή ζωή τῶν Ἑλλήνων ὁ χριστιανικός τους χαρακτήρας, ἡ Ὀρθοδοξία τους:

«Πρέπει, εν τέλει, να επισημάνουμε, ότι ένα χρόνο μετά την έκδοση της σχολιαζομένης αποφάσεως ο ΄Ελλην Συνήγορος του Πολλίτου απέστειλε εις το Υπουργείον Εθν. Παιδείας και Θρησκευμάτων το υπ’ αριθμ. 15595. 02/2008 , 17598.01/2008, 17454.01/2008, 17674.01 /2008 από 14-11-2008 έγγραφό του, διά τοῦ οποίου ζητεί τό μάθημα των θρησκευτικών, να καταστεί προαιρετικό δι’ όλους τους μαθητάς (όχι μόνον δια τους αλλοθρήσκους, μαθητάς, αλλά και διά τούς Ορθοδόξους Χριστιανούς). Ἐστήριξε δε την άποψή του αυτήν εις μίαν απόφαση του ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (αποφ. της 21-2-2008 Αλεξανδρίδης κατά Ελλάδος, ΝοΒ 56 σελ. 1662 επ.) η οποία καταδικάζει την Ελλάδα, διότι ένας νεοδιορισθείς δικηγόρος υπεχρεώθη να ορκισθεί , ενώ δεν το επιθυμούσε, δια να μη αποκαλυφθεί ότι δέν ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος. Το εν λόγω έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτου δεν κάνει καμμίαν μνείαν της σχολιαζομένης αποφάσεως, η οποία είναι ad hoc δια την περίπτωση, 1 η δε ως άνω απόφαση, πού επικαλείται, δεν έχει καμμίαν απολύτως σχέση προς το μάθημα των θρησκευτικών. Η άποψή του αυτή εξ άλλου αγνοεί παντελώς τις βασικές αρχές του δεδικασμένου ως ισχύουν διεθνώς βάσει των οποίων η (εντελώς άσχετη) απόφαση που επικαλείται δεν δεσμεύει κατ᾽ ουδέν την Ελλάδα ως προς το μάθημα των θρησκευτικών».

Ὅπως λοιπόν εὔκολα μποροῦμε νά συμπεράνουμε ἡ προσπάθεια ἀπόκρυψης τῆς θρησκευτικῆς μας πίστης συναντᾶ καί νομικά κωλύματα, ἀλλά κυρίως ἀγωνίζεται νά κρύψει βασικό χαρακτηριστικό τῆς πνευματικῆς προσωπικότητας τοῦ κάθενός μας, ὅπως περίπου ἡ τόσο συζητημένη “κουκούλα” ἀγωνίζεται νά κρύψει τά κύρια χαρακτηριστικά τοῦ προσώπου ἐκείνου πού τήν χρησιμοποιεῖ. Και, φυσικά, ὅπως κάθε “κουκούλωμα”, κάθε παρόμοια προσπάθεια ἔχει κάποιο σκοπό. Ἀποβλέπει σέ κάποιο στόχο. Κάτι ἐπιδιώκει. Καί εἶναι, στήν περίπτωσή μας, ὁλοφάνερη ἡ ἐπιδίωξη τῆς ἀποχριστιανοποίησης τῆς Ἑλλάδας μας, τῶν παιδιῶν μας.

4. Τό μεγάλο πρόβλημα πού δημιουργεῖται μ᾽ αὐτήν τήν συμπεριφορά, τῆς πνευματικῆς κουκούλας, εἶναι ὅτι προκαλεῖ μιά αἴσθηση ἐλευθερίας κινήσεων, δράσεως. Λέγαμε στό στρατό-καί ἰσχύει πάντοτε, διαχρονικά- ὅτι ὅταν ὁ νέος ἄνθρωπος «μπεῖ μέσα στή στολή», ἐνεργεῖ πιά ὡς “φαντάρος” καί ὄχι ὡς ὁ Γ.Ν., ἤ ὁ Η.Φ. μέ ἀποτέλεσμα νά κάνει καί πράξεις πού δεν θά τις ἔκανε ὡς ἄτομο. Καί εἶναι ἀλήθεια. Ἡ μάζα ἐξαφανίζει τήν προσωπικότητα καί ὁδηγεῖ στήν «ἐλευθερία».Θυμᾶμαι σχετικά καί ἕνα παλιότερο τραγουδάκι πού σ᾽ ἕνα στίχο του ἔλεγε « θέλω νά ζήσω ἐλεύθερος, δίχως ταυτότητα πιά…». Καί ἀναρωτιόμουνα πάντα‧ ποῦ ὁδηγούσαμε τόν κόσμο μας μέ κάτι τέτοιες ἰδέες καθημερινῆς συμπεριφορᾶς; Εἴδαμε, καί βλέπουμε σήμερα, ποῦ.

Καί ἦλθε νά προστεθεῖ τό ζήτημα τοῦ θρησκεύματος στίς ταυτότητες, καί τῆς διαγραφῆς τῆς ὑπηκοότητας. Τό πρόβλημα δέν εἶναι τόσο αὐτή ἡ ἴδια ἡ διαγραφή τους, ὅσο τό ὅτι ἡ ἴδια ἡ Πολιτεία, μαζί μέ τίς Ἀνεξάρτητες Ἀρχές της ὠθοῦν τούς πολίτες τους, ὑποχρεώνουν ἐμᾶς, τούς Ἕλληνες, νά μή δηλώνουμε ποιοί εἴμαστε, νά διστάζουμε νά ποῦμε, νά δείξουμε πώς εἴμαστε Χριστιανοί, ἴσως καί Ἕλληνες πολλές φορές, ἴσως καί ἄλλα προσωπικά μας χαρακτηριστικά. Ναί, ἀλλά αὐτό εἶναι ἀδυναμία, δειλία, ἔλλειψη ἐκτίμησης σ᾽αὐτό πού εἴμαστε. Εἶναι κατάντια. Πού δέν ταιριάζει στούς Ἕλληνες. Καί πιό πολύ στούς Χριστιανούς. Ἡ λεβεντιά τῆς ὅποιας ὁμολογίας κάνει τόν ἄνθρωπο νά εἶναι καί νά νοιώθει προσωπικότητα. Ὁ Μέγας Βασίλειος στόν ἐγκωμιαστικό λόγο του «Εἰς τούς ἁγίους Τεσσαράκοντα μάρτυρας» 2, τονίζει ὅτι οἱ μάρτυρες «ἐλευθέρᾳ τῇ φωνῇ, εὐθαρσῶς καί ἀνδρείως, οὐδέν ὑποπτήξαντες τῶν ὁρωμένων, οὐδέ καταπλαγέντες τά ἀπειλούμενα, χριστιανούς ἑαυτούς ἀνεκήρυξαν» καί παρακάτω. «Εἶπον τοίνυν ἕκαστος εἰς τό μέσον παριών, χριστιανός εἰμι»3.

Καί γιά νά νά μήν ὑπάρξει καμμιά παρεξήγηση, γιά νά μήν θεωρηθοῦμε ὅτι ἐκφράζουμε φονταμενταλιστικές ἀντιλήψεις, πρέπει νά ἐξηγηθοῦμε. Τήν ἴδια ἀντίληψη τῆς γενναίας καί θαρρετῆς ὁμολογίας καί ἀνοιχτῆς διακήρυξης τῆς ὅποιας πίστης του, τή θεωρῶ δύναμη ψυχῆς καί ἀξιοσύνη προσωπικότητας γιά τόν κάθε πιστό κάθε πίστης, κάθε θρησκείας. Ἀκόμα καί γιά τόν ἀρνητή κάθε πίστης, γιά τόν σκεπτικιστή ἤ καί τόν ἄθεο, πού ἔχει τό θάρρος νά μή προσπαθεῖ νά κρύβει τήν ἄποψη ζωῆς, στήν ὁποία ὑποτίθεται ὅτι κατεληξε μετά ἀπό ἔλλογη ἐπιλογή καί δυνατό πνευματικό ἀγώνα. Πού δέν προσπαθεῖ νά κρύβεται πίσω ἀπό διατάξεις νόμων καί ἀποφάσεων σάν ἐκεῖνες πού ἔσβησαν τό θρήσκευμα ἀπό τίς ταυτότητες, ἤ πού ζητᾶ ἀπαλλαγή ἀπό τό ΜτΘ χωρίς νά δηλώνει τό λόγο. Πιστεύω πάντως ὅτι δέν εἶναι μόνο δική του δειλία. Οἱ ἀγωνιστές τῆς ἀθεΐας συνήθως τῶν ἄλλων τή δειλία προσπαθοῦν νά ἐκμεταλλευτοῦν.

5. Ἐπικαλοῦνται ὅμως καί ἕνα ἄλλο ἐπιχείρημα. Τήν ἀνησυχία τους γιά τίς πιθανές διώξεις τῶν μή χριστιανῶν ἀπό τούς πιστούς ὀρθοδόξους. Ὑποστηρίζουν ὅτι οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας θά καταδιώξουν, θά ἀρνηθοῦν νά βοηθήσουν, ἤ θά ἀδιαφορήσουν πλήρως γιά κάποιον ἐμπερίστατο συνάνθρωπο, ὅταν θά ἀντιληφθοῦν- ἀπό δική του δήλωση, ἤ ἀπό τά προσωπικά του ἔγγραφα- ὅτι ἀνήκει σέ ἄλλη ὁμολογία, ἄλλο θρήσκευμα, ἤ ἄλλο ἰδεολογικό προσανατολισμό πίστης ( γιατί πίστη εἶναι καί ἡ ἀθεΐα). Καί φέρνουν ἱστορικά δείγματα τό περιστατικό τῆς Ὑπατίας στήν Ἀλεξάνδρεια τῶν ἀρχῶν τοῦ 5ου αἰ., ἤ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο οἱ κονκισταδόροι πολλές φορές προσπάθησαν τό 15ο αἰ. νά κάνουν χριστιανούς τούς κατακτηθέντες. Καί βέβαια προβλήματα τοῦ εἴδους αὐτοῦ ὑπῆρξαν, καί εἶναι δυνατό νά παρατηρηθοῦν εἴτε σέ χρόνους ἔντονης ἀντιπαράθεσης, ὄχι μόνο ἰδεῶν, εἴτε σέ ἀναμετρήσεις προσωπικοτήτων ἤ ἀκόμη καί συμφερόντων. Ἡ πλήρης συμμόρφωση μέ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀντικείμενο-στόχος ἀγώνα, στόν ὁποῖο καί πτώσεις παρατηροῦνται. Ὅμως γιά νά τοποθετηθοῦν τά πράγματα στίς σωστές τους ἀναλογίες, θά σᾶς καλοῦσα νά ἀντιπαραβάλετε ἀφ᾽ ἑνός ὅλες τίς κατά τῶν χριστιανῶν κατηγορίες πού ἔχουν δημοσιεύσει οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες δημοσιογράφοι τῆς ἀπιστίας (καί κάποιοι ἐξακολουθοῦν ἀκόμη νά δημοσιεύουν), ὅλες ἀνεξαιρέτως, ὅπως καί τό πλῆθος καί τόν ἀριθμό τῶν διωχθέντων μή χριστιανῶν, καί ἀφ᾽ ἑτέρου τό πλῆθος τῶν διώξεων καί τόν ἀριθμό τῶν διωχθέντων μαρτύρων τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὄχι μόνο τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων (68-313 μ.Χ.) μέ τά ἑκατομμύρια τῶν μαρτύρων, ἀλλά καί τῶν χρόνων πού ἀκολούθησαν, σέ διάφορες χῶρες (π.χ. 6ος αἰ. στήν Περσία, 7ος αἰ. στήν Αἴγυπτο) καί μέ ἀποκορύφωμα τόν 20ό αἰ. κυρίως στίς χῶρες τῆς Ε.Σ.Σ.Δ. Μετρῆστε, ἄν θέλετε, τίς διώξεις καί τά θύματα, καί συγκρίνετε τά ἀποτελέσματα τῶν μετρήσεών σας αὐτῶν. Τότε θά κατανοήσετε ποιά ἐπίδραση ἔχει ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ στούς ἀνθρώπους πού θά τήν ἀσπασθοῦν. Παρ᾽ ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, χριστιανοί καί μή, ἔχουν τίς ἀδυναμίες τῆς ἀνθρώπινης φύσης, καί παλεύουν, ἤ ἀρνοῦνται νά παλέψουν, μ᾽ αὐτές.

6. Κλασσικό παράδειγμα τῆς κατά τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ συμπεριφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας, δηλ. καί τῶν πιστῶν καί τῆς ἡγεσίας της, ἔναντι τῶν ἑτεροδόξων καί ἑτεροθρήσκων, θά ὑπενθυμίσω, ἀπό τά τελευταῖα (σχετικά ) χρόνια, – θά ἔπαιρνε χρόνο νά μιλήσουμε καί γιά ἄλλα- τό περιστατικό τῆς Ζακύνθου, ὅπου κατά τή διάρκεια τῆς ναζιστικῆς κατοχῆς, ὅταν ὁ γερμανός στρατιωτικός διοικητής ζήτησε ἀπό τόν Μητροπολίτη καί τό Δήμαρχο νά τοῦ δώσουν κατάλογο τῶν ἑβραϊκῆς καταγωγῆς κατοίκων τοῦ Νησιοῦ, προκειμένου νά ἐφαρμόσει κατ᾽αὐτῶν τίς ἐντολές πού εἶχε ἀπό τό Βερολῖνο, πῆρε ἕνα κατάλογο πού εἶχε μόνο δύο ὀνόματα, τά δικά τους. Κι᾽ αὐτό σέ μιά πολεμική ἐποχή ἔσχατης τρομοκρατίας λόγῳ τῶν συνθηκῶν. Καί ἐδῶ ἀκριβῶς ἔχει ἐφαρμογή ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ γιά ἀγάπη πρός ὅλους.

7. Ἡ δειλία καί ἡ ὑποκρισία, ὅπως καί ἡ ἀπόκρυψη τῆς ἀλήθειας, δέν εἶναι βέβαια ἀρετές, οὔτε καί σύμφωνα μέ τόν ἀνθρώπινο νόμο. Κι᾽ ὅμως. Τί γίνεται σήμερα στίς ἀνθρώπινες κοινωνίες; Ἄν καταργήσουμε τήν πρόσκληση τοῦ Χριστοῦ μας γιά μιά ζωή τιμιότητας καί θάρρους καί ἀλήθειας, θά βαδίσουμε ἐκεῖ πού βλέπουμε νά βαδίζουν πολλοί σήμερα. Γιατί ὁ θρησκευτικός- πνευματικός χαμαιλεοντισμός καταστρέφει τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα. Μᾶς ὑποβιβάζει. Μᾶς ἐξασθενεῖ ἠθικά, ἀλλά καί γιά τή ζωή. Μᾶς κάνει αὐτό πού λέμε “ἀνθρωπάκια”. Ὅμως ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες καμαρώναμε πάντοτε γιά τή “λεβεντιά” μας. Καί πιστεύω πώς ἡ συντριπτική πλειοψηφία μας ἔτσι νοιώθει ἀκόμα. Ἄς θυμόμαστε λοιπόν πάντοτε ὅτι στό χῶρο τῶν ἰδεῶν, καί τοῦ πνεύματος γενικά, δέν μπορεῖ νά ὑπάρχει δειλία. Θεωρῶ ὑποκρισία ἀπόλυτη καί σκληρή τήν ὅποια ἀπόκρυψη τῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ὅπου γῆς. Κι᾽ αὐτό δέν ἰσχύει μόνο γιά τούς Ὀρθοδόξους, ἀλλά γιά ὅλους μας. Ἄν ἀλλοιῶς ἦταν τά πράγματα, δέν θά ὑπῆρχαν οὔτε Ἐκκλησίες, οὔτε Τζαμιά, οὔτε Συναγωγές, οὔτε ναοί ἰνδουϊστικοί ἤ εἰδωλολατρικοί. Καί κανένας δέν θά ᾽μπαινε θαρρετά μέσα σ᾽αὐτούς.

8. Ἄς ἔλθουμε ὅμως -τελειώνοντας- στήν ἀφορμή ἀπ᾽ τήν ὁποία ξεκίνησαν οἱ παραπάνω σκέψεις. Τό θέμα τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπ᾽τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν. Γιατί ὁ Συνήγορος τοῦ Πολίτη «κόπτεται» γιά νά μή δηλώνεται ὁ λόγος τῆς αἰτήσεως ἀπαλλαγῆς; Ἀφοῦ ἐφ᾽ ὅσον ἐγκριθεῖ-πραγματοποιηθεῖ ἡ ἀπαλλαγή αὐτή, καί συνεπῶς ἡ παρακολούθηση ἄλλου μαθήματος,τότε στήν καθημερινή σχολική ζωή δηλώνεται «ἐν τοῖς πράγμασι» καί κατά τεκμήριο ὅτι ὁ ἀπαλλασσόμενος μαθητής καί οἱ γονεῖς του δέν εἶναι χριστιανοί ὀρθόδοξοι. Πιστεύω ὅτι ἐπιδιώκουν (ὁ Συνήγορος καί οἱ ὁμόφρονές του) ἀκριβῶς τοῦτο νά γίνει ἀντιληπτό στήν καθημερινή πράξη τοῦ σχολείου. Τό ἑπόμενο βῆμα τους, γιά νά πετύχουν τήν ἀπόκρυψη τῆς ἰδιότητας αὐτῆς (τῆς ὅποιας θρησκευτικῆς πίστης), θά εἶναι ἡ αἴτηση καί ἀπαίτηση τῆς πλήρους διαγραφῆς ἀπό τό ὡρολόγιο πρόγραμμα ὅλων τῶν σχολείων τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Θά ρωτήσετε μήπως ἀκριβῶς αὐτό συνηγορεῖ γιά τήν θέσπιση ἑνός θρησκευτικά ἄχρωμου καί ἄγευστου μαθήματος Θρησκευτικῶν πού θά τό παρακολουθοῦν ὅλοι; Τό θέμα εἶναι μεγάλο καί ἤδη τό ἔχουμε θίξει σέ προηγούμενα τεύχη τοῦ περιοδικοῦ μας. Σύντομα θά ἐπανέλθουμε. Γιατί πιστεύουμε ὅτι καί οἱ δυό αὐτές λύσεις στό ἴδιο ἀποτέλεσμα ὁδηγοῦν‧ στήν στέρηση τῆς θρησκευτικῆς καλλιέργειας τῶν νέων Ἑλλήνων. Ἀναλυτικά ὅμως θά τό δοῦμε τοῦτο στίς ἀπόψεις μας σχετικά μέ τή διακήρυξη τοῦ «ΚΑΙΡΟΥ», τίς ὁποῖες δημοσιεύουμε παραπάνω σσ. 27-38.

9. Πάντως οἱ χριστιανοί δέν βλέπουμε τίς θρησκευτικές ἀντιλήψεις τῶν συνανθρώπων μας σάν αἰτία ἐχθρότητας καί βίας. Ἀποδεχόμενοι τό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ μας καί τήν « καινή ἐντολή» τῆς πλήρους ἀγάπης, βαδίζουμε τό δρόμο τῆς ζωῆς μέσα στή χάρη καί τό πνεῦμα Ἐκείνου. Καί πρέπει πάντοτε νά ἀγωνιζόμαστε γι᾽ αὐτό. Ἄς νομίζουν ὅ,τι θέλουν ὅσοι δέν μᾶς καταλαβαίνουν. Γιά μᾶς ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ θά μᾶς κάνει νά εἴμαστε ἀδελφοί μέ ὅλους. Καί νά τό πετυχαίνουμε. Γι᾽ αὐτό καί θά νικήσουμε.

Μέ τή βοήθειά Του.

Ὑποσημειώσεις

1. Σημ. Ἐννοεῖ τήν ἀπόφαση τῆς 20ῆς Ἰουνίου 2007 τοῦ Εὐρωπ. Δικαστηρίου ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων.

2. Σημ. Παράγρ. 3, ΕΠΕ. Μέγας Βασίλειος, τόμ. 7ος, σελ. 296.

3. Παράγρ. 4.