Οι άξιοι στην κορυφή. Μακάρι να ήταν πάντα έτσι…

 Μετριοφροσύνη και αλαζονεία.

Όταν κάποιος φτάνει στην κορυφή με την αξία του, τί ευλογία Θεού θεωρείται αυτή η περίπτωση! Και είναι, αλήθεια, αξιοθαύμαστο, να φτάσεις με την αξία σου, ανάμεσα από μύριες πλεκτάνες που επινοούν γύρω σου οι πονηροί. Μακάριοι λοιπόν εκείνοι, που, ήρεμοι, νηφάλιοι, χωρίς να αντιτάξουν μηχανεύματα στις πλεκτάνες και σωσίβια στις παγίδες, έφθασαν στην κορυφή, βαδίζοντας κατ’ ευθείαν, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος, και χωρίς να λοξοδρομήσουν. Ας ευχαριστούν αυτοί το Θεό, γιατί είναι σπάνιο να το επιτύχεις αυτό, χωρίς να φθείρεις την αρετή σου.

Και είναι χαρακτηριστικό, πόση νηφαλιότητα και μετριοφροσύνη διατηρούν συνήθως αυτοί οι άνθρωποι. Ο μεγάλος κίνδυνος, όταν φτάσεις στην κορυφή, είναι να ζαλιστείς και να πέσεις στον εγωισμό, στην αλαζονεία. Και συνήθως, δεν το αντιλαμβάνεσαι ο ίδιος, ότι πέφτεις στην αλαζονεία. Ενώ είσαι μετριοπαθής άνθρωπος, όμως μέρα με τη μέρα, η εξουσία, το μεγάλο αξίωμα, μπορεί να σε χαλάσει, από μέσα, αδιόρατα, χωρίς να αντιληφθείς και συ ο ίδιος αυτή την αργή μεταμόρφωση. Γίνεται τόσο αργά, τόσο αθόρυβα, σαν να θέλει να κρυφτεί από τα ίδια μας τα μάτια.

Ένας αρχαίος ναύαρχος, επειδή νίκησε σε μια ναυμαχία, φαντάστηκε ότι είναι Ποσειδώνας, και συνήθιζε να κρατά στο χέρι, για σύμβολο, μια Τρίαινα! Πώς δεν καταλάβαινε ότι αυτό ήταν γελοίο, σα μια μασκαράτα;

Ένας άλλος, επειδή νίκησε σε μια μάχη, έλεγε ότι το δόρυ του ακουμπούσε στον ουρανό. Το πόσο ήταν γελοία αυτή η ιδέα, δεν το αντιλήφθητε παρά μόνον, όταν οι φίλοι του, του είπαν ειρωνικά:

-Αλήθεια, ας κάνουμε πέρα, μήπως τρυπήσεις τον ουρανό, και πέσει απάνω μας!

Ο φρόνιμος λοιπόν και άξιος, φτάνει νηφάλιος και παραμένει νηφάλιος καθώς κρατά το αξίωμά του. Διατηρεί τη μετριοφροσύνη του, που είναι η υψηλότερη αρετή. Η μετριοφροσύνη είναι, κατά τον La Bruyere, καθώς οι σκιές στις φιγούρες ενός πίνακα. Αυτές οι σκιές κάνουν φανερές και έντονες τις μορφές και τις εικόνες.

«Κανένας αληθινά σπουδαίος άνθρωπος, λέγει ο Ρενάν, δεν πιστεύει κατά βάθος ότι είναι σπουδαίος. Από τη στιγμή που θα το πιστέψει, θα πάψει να είναι σπουδαίος». Και όχι μόνον αυτό, άλλα ο φρόνιμος ανησυχεί κάθε στιγμή, μήπως εγκαταλείψει τη μετριοφροσύνη του και πέσει στην αλαζονεία. Και αυτή η ανησυχία, είναι ακριβώς η ουσία της μετριοφροσύνης. Γιατί ο πραγματικά μετριόφρονας, ποτέ δεν θεωρεί ότι είναι μετριόφρονας. Πάντα ανησυχεί μήπως μεγαλοποιεί την αξία του. Γιατί, αλήθεια, λέγει πάλι ο Ρενάν, «αν κατά βάθος πιστέψει ότι είναι μετριόφρονας, από τη στιγμή αυτή παύει πια να είναι».

Σ’ ένα μύθο του Ιταλοί Trilussa, του μοντέρνου Αίσωπου, λέει ο μικρός μενεξές:

-Με βλέπετε; Είμαι ο ταπεινός μενεξές . Χωρίς φιγούρες, δίνω τόσο ωραίο άρωμα. Είμαι ο μενεξές, με την πασίγνωστη σεμνότητα και μετριοφροσύνη..!

-Χαρά στη μετριοφροσύνη! είπαν τα άλλα λουλούδια.

Φυσικά, υπάρχουν και οι μετριόφρονες από υπολογισμό. Ανάξιοι, αλλ’ επιτήδειοι και υπολογιστές, ξέρουν τι αξία έχει η μετριοφροσύνη στα μάτια του κόσμου. Ασκούν λοιπόν μια μετριοφροσύνη σχεδόν πραγματική, αποφεύγουν κάθε αλαζονική πράξη ή λόγο, μόνο και μόνο για να τους θεωρεί ο κόσμος μετριόφρονες. Αυτοί φυσικά, δεν είναι μετριόφρονες. Ένας που δεν τρώει πολύ ούτε πίνει, μόνο και μόνο για να τον βλέπουν κομψό, φυσικά δεν είναι το ίδιο με τον εκ φύσεως εγκρατή και λιτοδίαιτο.

Φυσικά, είναι λίγοι οι πραγματικοί μετριόφρονες, αυτοί που φθάνουν στην κορυφή και διατηρούνται άφθαρτοι.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμη ένα πλήθος άξιοι, που δε φθίνουν στην κορυφή, γιατί οπωσδήποτε, δε χωρούν όλοι στην κορυφή. Κατ’ ανάγκην, θα γίνει κάποια διαλογή. Και κατά τη διαλογή αυτή, θα διαγωνισθούν πολλοί, άξιοι και μη. Όταν προκριθεί για την κορυφή ένας από τους άξιους, είναι ενδιαφέρον, να δει κανείς τι γίνεται γύρω. Οι ανάξιοι που δεν πέτυχαν να τον παραγκωνίσουν (πήγαν χαμένα τα τρεχάματα, οι επισκέψεις, τα γεύματα, -αυτά τα γεύματα!- τα τηλεφωνήματα, ίσως και οι διαβολές!), υποκρίνονται τώρα πως ποτέ, μα ποτέ δε διαλογίσθηκαν να του πάρουν το δίκιο του. Συνήθως μάλιστα, είναι οι πρώτοι που θα τον συγχαρούν πρωί – πρωί, θα του στείλουν και λουλούδια! Και ας ξέρει όλος ο κόσμος τι είχαν κάνει στα παρασκήνια. Είναι εικόνα θλιβερή, αυτοί οι ηττημένοι, που δεν ηττήθηκαν καν σε έντιμη μάχη.

Οι άλλοι όμως, οι τίμιοι και άξιοι, είναι ευλογία Θεού να τους βλέπεις αυτή τη στιγμή. Έχασαν μια τίμια μάχη, ένα τίμιο παιγνίδι. Πρώτοι τώρα χαίρονται ειλικρινά για το αποτέλεσμα. Kαι είναι ύψιστο δείγμα πολιτισμού αυτή η στάση τους.

-«Καθώς δε θέλω να είμαι δούλος, έτσι δε θέλω και να είμαι αφέντης. Και αυτό είναι η δημοκρατία», είχε πει ο Αβραάμ Λίνκολν. Ας τον μεταφέρουμε εδώ το σοφό αυτό λόγο, μεταπλασμένο έτσι; «Καθώς δε θέλω να με αδικήσουν και να μου πάρουν τη θέση που ανήκει στην αξία μου, έτσι δε θέλω να πάρω μια θέση που ανήκει στην αξία ενός άλλου. Και αυτό, με μια λέξη, είναι ο πολιτισμός».

Μακάρι, να ήταν πάντα έτσι…

(Μ.Δ.Στασινόπουλου, Το πινάκιον φακής και ο νόμος των λύκων.)