…Αλλά η απληστία του ανθρώπου δεν έχει τελειωμό!

Ο νόμος των λύκων

Ωστόσο, πρέπει, να ξαναγυρίσουμε στον άνθρωπο τον μοναχικό, τον άνθρωπο έν ειρήνη. Πώς βλέπει τον συνάνθρωπό του; Σε μικρογραφία, γίνεται και εδώ ένας πόλεμος: ο ένας άνθρωπος ζητά να φάει τον άλλο άνθρωπο, να του πάρει την περιουσία του ή άλλα αγαθά του, που είναι και αυτά ισότιμα με την ίδια τη ζωή του.

Ω, τί πολύπλοκος μηχανισμός αυτός ο μηχανισμός της αρπαγής! Έχει κάτι «αρπάγες», κάτι πελώριες χαλύβδινες σιαγόνες μαμούθ, σαν τις σύγχρονες μπουλντόζες, που συλλαμβάνουν και συντρίβουν τα πάντα. «Πόλεμος πατήρ πάντων». Μόνο που εδώ ο πόλεμος γίνεται κάπως αθόρυβος, σιωπηλός, σα να γίνεται τη νύχτα, όπως πατούν τα σπίτια οι κλέφτες στο σκοτάδι. Όπως οι περιπολίες των ανιχνευτών στα μέτωπα, που όταν συναντιούνται με εχθρικούς στρατιώτες τους εξοντώνουν ένα – ένα χωρίς πυροβολισμό, με στραγγαλισμό ή με άλλο αθόρυβο είδος φόνου, χωρίς να ακουστεί τσιμουδιά, -έτσι και  εδώ οι άνθρωποι εξοντώνονται σιωπηλά, χωρίς να ακούγονται, χωρίς να πυροβολούν. Σκοτώνουν με αφανείς τρόπους, γιατί αν σκοτώσουν φανερά, τους πιάνει ο νόμος. Αν ληστέψουν, αν κλέψουν, έχουν βαρεία ποινή. Όμως αν καταστρέψουν με παράδοξα νομιμοφανή μέσα έναν άνθρωπο, και τον αφήσουν στην ψάθα, η ληστεία εδώ γίνεται χωρίς βία, η κλοπή χωρίς φανερή αφαίρεση, η αρπαγή χωρίς σκαιότητα. Και όλα, χωρίς τιμωρία.

Πολλές φορές η ληστεία γίνεται και σαν είδος ευεργεσίας. Σε βρίσκει ο δυνατός στη μεγάλη ανάγκη, σου δίνει ένα κομμάτι ψωμί για να μη πεθάνεις, και για αντάλλαγμα σου παίρνει τα πάντα. Σε ληστεύει, αλλά φαίνεται ότι σε ευεργετεί.

Έχετε φαντασθεί λύκο να διαπραγματεύεται με ένα άσπρο πρόβατο, πατώντας το πόδι του στον αθώο λαιμό του, όπου τρέμει μια λαχταρισμένη αναπνοή; Να, ο ισχυρός άνθρωπος διαπραγματευόμενος με τον ανίσχυρο και φτωχό συνάνθρωπο του!

Δεν υπάρχει απεχθέστερη βία από εκείνη που υποκρίνεται την έλλειψη βίας. Δε σκοτώνεις έναν άνθρωπο, αλλά τον κάνεις να πεθαίνει σιγά – σιγά, αλλά σίγουρα. Δεν υπάρχει πιο αποκρουστική μορφή από την τίγρη, που δε σπαράζει το λαχταρισμένο το ελάφι, αλλά το πατά μαλακά και υπομονετικά, ως που να ξεψυχήσει. Να ξεψυχήσει όχι από κατασπάραξη, αλλά, (φοβερό!) από το φόβο!

Αλλά και ακόμη πιο πέρα, υπάρχει και ο έμμεσος φόνος. «Δε σκότωσα άνθρωπο, λέγει πάλι ο Camus αλλά άφησα ανθρώπους να πεθάνουν. Είμαι αθώος;». Ας ρωτήσει καθένας στο σκοτάδι της συνείδησής του, και τότε θα μάθει το έγκλημά του.

Αλλά η απληστία του ανθρώπου δεν έχει πυθμένα, δεν έχει τελειωμό. Η πρώτη επιτυχία ανοίγει καινούργια όρεξη, οδηγεί σε νέες πράξεις αρπαγής.

– Ο στρατηγός, του πιο πολιτισμένου στρατού, την ώρα που νίκησε τον εχθρό, γίνεται ένας άγριος φύλαρχος Ερυθρόδερμων!

Αυτή τη σκέψη έχω διαβάσει, και την καταλαβαίνω πολύ. Η νίκη μεθά, ζαλίζει, εξαγριώνει. Η νίκη ξαναφέρνει τον άνθρωπο στην πρωτόγονη ορμή και αγριότητα. Ο πολιτισμένος στρατηγός με τα δύο ή τρία χρυσά αστέρια, κρύβει μέσα του φωλιασμένη μια ψυχή πρωτόγονου φυλάρχου. Και αυτή ξυπνά πάνω στη νίκη. Η περίσκεψη, η νηφάλια αυτοεξέταση, που συνοδεύει τις δύσκολες και αμφίβολες φάσεις της ζωής, εξαφανίζεται με την επιτυχία. Με τη νίκη, ο άνθρωπος νοιώθει δυνατός, και επάνω σε αυτή τη δύναμη κι’ αυτοπεποίθηση του εισορμούν ελεύθερα τα ένστικτα, που τα είχε δαμάσει προς στιγμήν η ψυχική προσπάθεια και η σκέψη.

Μετά την πρώτη νίκη λοιπόν, ορμά ο άνθρωπος και για τη δεύτερη νίκη, και για την τρίτη και για την τελειωτική νίκη. Και έχει, βλέπετε, και κάποια βιολογική βάση, αυτός ο κανόνας της στρατηγικής, που λέει: «Χτυπάτε τον εχθρό πριν τον νικήσετε, χτυπάτε τον ακόμα πιο πολύ, όταν τον νικήσατε. Μη τον αφήσετε να αναπνεύσει, αποτελεί ώστε τον, εξαφανίστε τον!».

Αυτή είναι η πρωτόγονη κλιμάκωση του «δικαίου του ισχυρότερου». Και αυτή τη κλιμάκωση θα την βρείτε και σ’ όλες τις προσωπικές διαμάχες μεταξύ των ανθρώπων. Όταν νικηθεί κάποιος στην πρώτη μάχη, θα πέσουν απάνω του, να τον αποτελειώσουν. Όχι μόνον αυτοί που τον νίκησαν, και που θέλουν να εκμεταλλευθούν τη νίκη τους, αλλά και άλλοι, τρίτοι, που ξεθαρρεύουν και ξεφυτρώνουν τώρα απ’ όλες τις μεριές, και έρχονται και αυτοί να σκυλεύσουν, να καρπωθούν τη νίκη των άλλων. Όταν ο Μουσολίνι χτύπησε την πεσμένη πια Γαλλία, δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να επαναλάβει αυτή την κλασική εικόνα του τσακαλιού, εικόνα θλιβερή αλλά και αιώνια, τόσο στα άγρια θηρία, όσο και στους ανθρώπους.

Κ.Ε.Τσιρόπουλος.