Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλος: Η θέση της γυναίκας

Η Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως καθοδηγείται από την Αγία Γραφή και από την Ιερά Παράδοση, έχει συνείδηση της ιερότητας και της πληρότητας του προσώπου της γυναίκας, αποδίδει δέ στην γυναίκα την ισότιμη θέση και αξία μαζί με τον άνδρα. Αυτή η συνείδηση της Εκκλησίας βρήκε την ύψιστη έκφρασή της στο μοναδικό πρόσωπο της Παρθένου Μαρίας, της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Παναγίας Μητέρας όπως την αποκαλούμε αλλιώς, καθώς και στα πρόσωπα μυριάδων αγίων γυναικών, τόσο των πρώτων αιώνων, όσο και των νεωτέρων χρόνων. Όταν αναφερόμαστε στη χριστιανή γυναίκα, οφείλουμε να σκεπτώμεθα ότι η χριστιανή γυναίκα είναι βαπτισμένη και χρισμένη και έχει έτσι λάβει τη σφραγίδα της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος, έχει αγιοπνευματικά χαρίσματα. Και ακόμη περισσότερο έχει την δυνατότητα της κοινωνίας του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Γίνεται και αυτή Χριστοφόρος και Θεοφόρος, φορέας του Παρακλήτου, κατοικητήριον του Θεού εν Πνεύματι. Απ’ αυτή την μυστηριακή θεμελίωση εκπηγάζει και η χαρισματική άποψη περί της χριστιανής γυναίκας. Στην αρχαία Εκκλησία λειτούργησε και ο γνωστός θεσμός της διακόνισσας, ο οποίος, βέβαια, πολύ αργότερα έπεσε σε αχρηστία, αλλά μελετάται πάντως σήμερα η αναβίωσή του. Ο Χριστιανισμός εξύψωσε πραγματικά ουσιαστικά και θαρραλέα την γυναίκα. Δέν θά πρέπει δέ νά λησμονήσουμε τίς μαθήτριες του Χριστού, όπως μάς τίς παρουσιάζουν οι ιεροί Ευαγγελιστές, είτε ως φιλοστόργους διακόνους του Χριστού, είτε ως αφοσιωμένες μαθήτριες, είτε ως τολμηρές μυροφόρες, είτε ως ευαγγελίστριες του μηνύματος της Αναστάσεως του Χριστού. Αλλά καί ως συνεργάτιδες στό ιεραποστολικό έργο των Αποστόλων εμφανίζονται οι ευσεβείς γυναίκες καί μνημονεύονται στά έργα τους. Υπογραμμίζουμε δύο ονόματα γυναικών ως παράδειγμα. Τό ένα όνομα είναι της Λυδίας της πορφυροπώλιδος, από τούς Φιλίππους της Θράκης, η οποία ασπάζεται τόν Χριστιανισμό μετά τό κήρυγμα του Απ. Παύλου καί γίνεται η πρώτη Ευρωπαία χριστιανή γυναίκα. Καί τό δεύτερο όνομα είναι της Πρίσκιλλας πού μνημονεύεται στίς Πράξεις των Αποστόλων, η οποία μαζί μέ τόν σύζυγό της ήσαν πολυτιμότατοι συνεργάτες του Απ. Παύλου, γεγονός πού έκανε τόν Απόστολο των Εθνών νά της απονείμει τόν τιμητικότατο τίτλο της “συνεργάτου”. Είναι ακόμη γνωστόν ότι όπισθεν μεγάλων ανδρών καί Πατέρων της Εκκλησίας κρύβονταν ευλαβείς μανάδες, γυναίκες βαθειάς πίστεως καί αρετής. Τέτοιες υπήρξαν η Εμμέλεια, η Νόνα, η Ανθούσα, η Μόνικα, η Ολυμπιάς. Μάλιστα γιά τήν τελευταία αξίζει νά μεταφέρουμε ένα μικρό απόσπασμα από τήν Λαυσαϊκή Ιστορία του Παλλαδίου: “Αμέτροις δακρύοις νύκτωρ καί μεθ’ ημέραν ανενδεώς συμβιώσασα, υποταττομένη πάση φύσει ανθρωπίνη διά τόν Κύριον, μετά πάσης ευλαβείας υποκλινομένη τοίς επισκόποις καί τοίς αγίοις, σέβουσα τό πρεσβυτέριον, τιμώσα τόν κλήρον, αιδουμένη τήν άσκησιν… τούς πάντας ελεούσα, τούς πενομένους αφειδώς οικτείρουσα, πολλάς τε των απίστων κατηχήσασα γυναίκας καί τά πρός τήν ζωήν επικουρήσασα, αείμνηστον χρηστότητος όνομα διά παντός του βίου κατηλέησεν”.

Στήν πορεία της ζωής της Εκκλησίας δέν έπαψαν οι γυναίκες νά εργάζονται στό χώρο Της, σέ έργα τόσο φιλανθρωπικά καί προνοίας γιά τόν κάθε άνθρωπο, όσο καί στά έργα της ιεραποστολής καί παρουσίας του χριστιανικού μηνύματος στόν κόσμο. Οι άγιες μορφές της Φοίβης, της Μακρίνας, της Αικατερίνης της σοφής, της Νίνας στή Γεωργία, της Όλγας στή Ρωσία, της Φιλοθέης της Αθηναίας, πολλά έχουν νά μάς πούν, νά μάς διδάξουν καί νά μάς εμπνεύσουν γιά τήν στέρεη οικοδόμηση ενός υγιούς ευρωπαϊκού πολιτισμού. Έχει λεχθεί άλλωστε καί είναι γεγονός, ότι οι γυναίκες είναι σέ θέση νά κάνουν καλύτερους τούς ανθρώπους. Είναι ικανές νά φέρουν στή γή περισσότερη κατανόηση, δικαιοσύνη καί αγάπη. Χρέος, επομένως, κάθε γυναίκας είναι νά συνειδητοποιήσει τόν πλούσιο ψυχικό της κόσμο καί νά θέσει τά φυσικά της αυτά προσόντα στήν υπηρεσία της αποστολής της στόν σύγχρονο κόσμο, είτε στήν Ευρώπη είτε αλλού.

Η Ορθοδοξία δεν μένει σε μία άψυχη ψευδοσυντήρηση, σε μία νεκρή τυπολογία, μακρυά και έξω από τά προβλήματα της κοινωνίας και την αγωνία του κόσμου. Η Ορθοδοξία δέν είναι ούτε κούφιος μοντερνισμός, ακολουθώντας δουλικά τα ποικίλα υλιστικά συνθήματα της εποχής, ούτε βέβαια καί ξηρά παρελθοντολογία. Η Ορθοδοξία, ζώσα καί δυναμική, παρούσα καί ανανεωτική βαδίζει τήν οδό της διακρίσεως, της ενότητος καί της αγάπης. Είναι φώς καί άλας στήν κοινωνία. Σκοπός της είναι νά ρίξει τό φώς της Μεταμορφώσεως του Χριστού στήν καθημερινή επικαιρότητα καί νά πραγματοποιήσει τήν ανάκληση από τήν έκπτωση καί τήν επάνοδο στήν οικείωση του Θεού.

Ειδικότερα, η Ορθόδοξη Εκκλησία μελετά μέ πολύ ενδιαφέρον όλα τά θέματα πού αφορούν τή σύγχρονη γυναίκα καί καταβάλλει γενναίες προσπάθειες, αφ’ ενός μέν γιά τήν προώθηση των θετικών στοιχείων, αφ’ ετέρου δέ γιά τήν καταπολέμηση καί εκρίζωση των αρνητικών. Πολύ σημαντικό είναι νά βοηθηθεί η σύγχρονη γυναίκα στήν εκπλήρωση του μητρικού της ρόλου, νά ενισχυθεί στήν καθόλου εκπαίδευσή της, νά προστατευθεί στούς χώρους εργασίας της, νά της δοθεί η δυνατότητα περαιτέρω αξιοποιήσεως του ελευθέρου χρόνου της, νά βοηθηθεί στήν τρίτη ηλικία της κ.ά. Από τήν άλλη μεριά πρέπει νά σταματήσει επιτέλους η υποβάθμιση του προσώπου της γυναίκας, η εμπορική εκμετάλλευση του γυναικείου σώματος καί νά προστατευθούν απολύτως οι άπορες, οι άνεργες, οι άστεγες, οι κοινωνικά αποκλεισμένες, οι βιασμένες καί κακοποιημένες γυναίκες, οι άγαμες μητέρες, οι εγκαταλελειμμένες. Η ζεστή αγκαλιά της Εκκλησίας πάντοτε θά αποτελεί τό ασφαλές καταφύγιο γιά κάθε μιά τέτοια περίπτωση.