Χριστιανισμός και οικονομική κρίση

του Σπύρου Μπαζίνα

Στο τεύχος του Δεκεμβρίου, το Αμερικανικό μηνιαίο περιοδικό “The Atlantic” δημοσιεύει άρθρο της Hanna Rosin (συγγραφέα του βιβλίου «God’s Harvard: A Christian College on a Mission to Save America») με τίτλο «Ο Χριστιανισμός προκάλεσε την οικονομική κρίση;» Στην συνοπτική περίληψη του άρθρου αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής: «Οι κύριες θρησκευτικές κοινότητες της Αμερικής συνήθιζαν να διδάσκουν τους πιστούς ότι θα αμειφτούν στην μετά θάνατο ζωή. Αλλά κατά την διάρκεια της τελευταίας γενιάς διαδόθηκε μια διαφορετική γραμμή της Χριστιανικής πίστης, μια γραμμή που υπόσχεται να κάνει τους πιστούς πλούσιους εδώ και τώρα. Γνωστό ως το ευαγγέλιο της ευημερίας και έχοντας κερδίσει εκατομμύρια οπαδούς, ενθαρρύνει την ανάληψη υπερβολικών κινδύνων και την υπερβολική υλιστική αισιοδοξία. Φούσκωσε με αέρα την φούσκα των στεγαστικών δανείων. Και ένα χρόνο μετά την χειρότερη οικονομική κρίση στην ιστορία μετά την ύφεση του ’29 εξακολουθεί να είναι ισχυρό.»
Οι αντιλήψεις αυτές πράγματι ευθύνονται για την κρίση. Είναι όμως Χριστιανικές; Είναι η απληστία και η απεριόριστη επιδίωξη του πλουτισμού μια από τις χριστιανικές αρετές;! Είναι σαφές ότι τέτοιες αντιλήψεις δεν έχουν καμία, μα καμία, σχέση με τον Χριστιανισμό. Όπως δεν έχει καμία σχέση με τον Χριστιανισμό και η αντίληψη πουριτανικών κύκλων της αποκαλουμένης στην Αμερική «Χριστιανικής Δεξιάς» ότι ο πλούτος είναι η αμοιβή του Θεού στους καλούς ανθρώπους ενώ η φτώχεια είναι η τιμωρία του Θεού για τους κακούς! Η σχέση του Χριστιανισμού με τον πλουτισμό ορίστηκε από τον ίδιο τον Κύριο με την ρήση του «πάλιν δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι εὐκοπώτερόν ἐστιν κάμηλον διὰ τρυπήματος ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν.» (Ματθ. 19:24). Η ρήση αυτή δεν καταδικάζει τον πλούτο αυτό καθ’ εαυτό αλλά τον άδικο τρόπο απόκτησης και χρήσης του (η Εκκλησία απέκτησε πλούτο αλλά εισήγαγε στην ιστορία μια έννοια άγνωστη στην αρχαιότητα, το κοινωνικό έργο και την φιλανθρωπία). Και βέβαια η χριστιανική πίστη δεν άλλαξε, όπως θέλουν να πιστεύουν πολλοί (ιδίως στους κύκλους της Αμερικανικής «Χριστιανικής Δεξιάς»), αφού «Ἰησοῦς Χριστὸς ἐχθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτός καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Εβρ. 13:8).
Η μεταμόρφωση της Καθολικής Εκκλησίας σε Κράτος με πολιτική και οικονομική εξουσία, που είναι βέβαια αντίθετη με την Χριστιανική πίστη, είναι γνωστή. Εξίσου γνωστή μετά το περίφημο βιβλίο του Μax Weber είναι και η σχέση των δίκαια διαμαρτυρομένων ενάντια σε αυτή την πρακτική (προτεσταντικών) κοινοτήτων (που όμως απομακρύνθηκαν από την Εκκλησία). Η σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον πλούτο είναι διαφορετική και ταυτίστηκε με μια κοινωνική, κοινοτική και κοινοβιακή αντιμετώπιση του. Την παράδοση αυτή εξέφρασαν οι Πατέρες της Ερήμου αλλά και νεότεροι άγιοι και μάρτυρες, όπως ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός που δίδαξε ότι «αν χρειάζεσαι μια φέτα ψωμί για να τραφείς και τρως δυο η μια είναι κλεμμένη από τον φτωχό και πάει στράφι». Την ίδια παράδοση εξέφρασαν και οι κοινότητες στην Τουρκοκρατία όπου ο καθένας συνεισφέρει στο κοινό ταμείο όσα δύναται και εσοδεύει όσα χρειάζεται για μια λιτή ζωή και όπου οι εργαζόμενοι είναι συνεταίροι.

Όσο απομακρυνόμαστε από αυτήν την παράδοση, τόσο πλησιάζουμε τις «Χριστιανικές»  αντιλήψεις στις οποίες αναφέρεται η Hanna Rosin, απαρνούμενοι την πραγματικά Χριστιανική πίστη και παράδοση μας. Και τότε το μυαλό μας αρχίζει να παίρνει ανάποδες στροφές και να θεωρεί την Χριστιανική πίστη και την Εκκλησία που βοηθά τον λαό της να περάσει την κρίση ως υπαίτια για την κρίση, αυτούς δε που μάζεψαν τον πλούτο για να εξαγοράσουν συνειδήσεις και να απομακρύνουν τον λαό από την Εκκλησία σωτήρες (όπως προέβλεψε ο Ντοστογέφσκυ στο κεφάλαιο με τον Μέγα Ιεροεξεταστή του βιβλίου του «Αδελφοί Καραμαζωφ»)!

Πηγή: Zoiforos