Πως να βελτιώσουμε ένα εγκέφαλο που γερνάει

Πολλοί από μας έχουμε βιβλιοθήκη στο σπίτι μας, όπου βρίσκονται τα βιβλία που έχουμε διαβάσει – ίσως να είναι και τα αγαπημένα μας. Είναι όμως γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν θυμόμαστε, μετά από κάποιο καιρό, τι ακριβώς έγραφε το βιβλίο που εξακολουθούμε ωστόσο να θυμόμαστε ότι μας άρεσε πολλές. Ίσως θυμόμαστε τα βασικά σημεία, και το ίδιο συμβαίνει και με τις ταινίες, ή για ορισμένους ακόμα και με το πρωινό που πήραν σήμερα ή τα ονόματα.

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου που βρίσκεται στη μέση ηλικία, η οποία (με την αύξηση του προσδόκιμου) πλέον διευρύνεται από τα 40 έως τα 60 χρόνια, επίσης αποσπάται πιο εύκολα από αυτόν των νεότερων ατόμων. Για την ακρίβεια, ο εγκέφαλος των μεσήλικων πέφτει σε αυτό που αποκαλείται «default mode», κατά την οποία κατάσταση ο νους ξεφεύγει από τις σκέψεις της άμεσης πραγματικότητας, και ξεκινά να φαντασιώνεται.

Δεδομένων όλων αυτών, προκύπτει το ερώτημα για το πώς μπορεί να μάθει ένας ηλικιωμένος εγκέφαλος και στη συνέχεια να θυμάται ό,τι μάθει; Με άλλα λόγια: ο ηλικιωμένος εγκέφαλος είναι, μήπως, ένας εγκέφαλος που θα έπρεπε να πάει σχολείο;

Απ’ ό,τι φαίνεται, ναι. Κατά τα περασμένα χρόνια, οι επιστήμονες εξέτασαν βαθύτερα το πώς γερνάει ο εγκέφαλος και επιβεβαίωσαν ότι συνεχίζει να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τη μέση ηλικία.

Πολλές απόψεις που ίσχυαν για μεγάλο διάστημα, όπως το ότι το 40% των εγκεφαλικών κυττάρων χάνεται, έχουν ανατραπεί. Αυτό που μπαίνει στο κεφάλι μας μπορεί να μην εξαφανίζεται αλλά να έχει απλά «παραπέσει» στις πτυχώσεις των νευρώνων.

Μια εξήγηση για το πως συμβαίνει αυτό έρχεται από την καθηγήτρια ψυχολογίας του Κολεγίου Pomona της Καλιφόρνια, Deborah M. Burke. Η δρ. Burke έκανε μια έρευνα για εκείνες τις στιγμές που έχουμε κάτι στην άκρη της γλώσσας μας, το γνωρίζουμε, αλλά αδυνατούμε να το αρθρώσουμε. Η έρευνα της Δρ. Burke δείχνει ότι αυτά τα περιστατικά αυξάνονται εν μέρει επειδή οι συνδέσεις των νευρώνων, οι οποίοι λαμβάνουν, επεξεργάζονται και μεταδίδουν τις πληροφορίες, αδυνατίζουν από την αχρηστία ή την ηλικία.

Ανακάλυψε επίσης ότι αν ακούσουμε κάτι που μοιάζει με αυτό που προσπαθούμε να θυμηθούμε (π.χ. cherry pitt, όταν προσπαθούμε να θυμηθούμε το όνομα του Brad Pitt), τότε το όνομα θα μας έρθει στο νου. Αυτή η σύνδεση συχνά γίνεται αυτόματα και περνάει απαρατήρητη.

Πρόσφατα, επιστήμονες ανακάλυψαν ακόμα πιο θετικά νέα. Ο εγκέφαλος, καθώς διανύει την μέση ηλικία, βελτιώνεται στο να αναγνωρίζει την κεντρική ιδέα, την ευρύτερη εικόνα. Αν διατηρείται σε καλή κατάσταση, ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίζει να χτίζει μονοπάτια που βοηθούν στην αναγνώριση δομών και, συνεπώς, να βρίσκει νόημα και λύσεις πολύ γρηγορότερα από ότι ένα νεότερο άτομο. Το κόλπο είναι να διατηρηθούν οι εγκεφαλικές συνδέσεις σε καλή κατάσταση και να αναπτυχθούν περισσότερες από αυτές.

Οι εκπαιδευτικοί λένε ότι, για τους ενήλικους, ένας τρόπος να παρακινηθούν οι νευρώνες προς τη σωστή κατεύθυνση είναι να αμφισβητήσουν τις ίδιες υποθέσεις που σαν νέοι εργάστηκαν σκληρά για να κατακτήσουν. Με έναν εγκέφαλο ήδη γεμάτο από καλά συνδεδεμένα μονοπάτια, οι ενήλικοι μαθητές θα έπρεπε να «ταρακουνήσουν» λιγάκι τις συνάψεις τους, ερχόμενοι αντιμέτωποι με σκέψεις αντίθετες με τις δικές τους, όπως αναφέρει η 66χρονη δρ. Kathleen Taylor, καθηγήτρια ενηλίκων στο Κολέγιο St. Mary’s της Καλιφόρνιας.

Η εκμάθηση νέων γεγονότων δεν είναι το ζητούμενο για την εκπαίδευση των ενήλικων, προσθέτει. Αντ’ αυτού, η συνεχής ανάπτυξη του εγκεφάλου και μια πλουσιότερη μορφή εκμάθησης μπορεί να απαιτεί τη «σύγκρουση με ανθρώπους και ιδέες» που είναι διαφορετικοί. Σε ένα μάθημα ιστορίας, αυτό σημαίνει να μπορεί κανείς να διαβάζει πολλές διαφορετικές απόψεις, και μετά να ερευνά τα ανοιχτά δίκτυα του εγκεφάλου, με το στοχασμό του πώς αυτό που έμαθε αλλάζει την άποψη του ατόμου για τον κόσμο. Αυτό λένε οι επιστήμονες ότι κρατάει σε φόρμα τον εγκέφαλο: η έξοδος από το βολική ζώνη των κεκτημένων, η αμφισβήτηση τρέφει τον εγκέφαλο! Και προτείνουν από την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας μέχρι την αλλαγή του δρομολογίου που κάνουμε για να πάμε στη δουλειά!

Πηγή: tvxs.gr