Η περιτομή του Κυρίου:Τύπος και Ουσία (2)

Σημείο Διαθήκης

3. Η περιτομή του Κυρίου είναι η εισαγωγή της Καινής Διαθήκης. Γιατί ο Θεός είπε στον Αβραάμ να περιτέμνονται όλα τα αρσενικά παιδιά του Ισραήλ; Σαν σημάδι της διαθήκης ανάμεσα στο Θεό και στο λαό του. Έδωσε υποσχέσεις ο Θεός στον Αβραάμ, ότι θα ευλογηθεί το σπέρμα του, ότι οι απόγονοί του θα γίνουν σαν τα άστρα του ουρανού και σαν την άμμο της θαλάσσης. Και η εγγύηση; Είναι η περιτομή. Αυτή είναι η σφραγίδα της υιοθεσίας. Θα είναι η συμφωνία μεταξύ Θεού και Ισραήλ. Γι’ αυτό είπε στον Αβραάμ: «Περιτμηθήσεται υμίν παν αρσενικόν… Και έσται εις σημείον διαθήκης αναμέσον εμού και υμών» (Γεν.17, 10-11).

Ο Ιησούς Χριστός ήρθε να υπογράψει τη νέα συμφωνία, την Καινή Διαθήκη, ανάμεσα στο Θεό και στο νέο Ισραήλ. Στην Παλαιά Διαθήκη έκοβαν ένα μικρό τμήμα από την άκρη του δέρματος του αρσενικού παιδιού. Ήταν μια θυσία. Μικρή βέβαια και ακούσια θυσία, αλλά τύπος της μεγάλης και εκούσιας θυσίας του Υιού του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός, το «ευλογημένον άρσεν», που προήλθε από τη μήτρα της Παρθένου, πρόσφερε κι αυτός τη θυσία της σαρκικής περιτομής, γιατί θα ερχόταν η ήμερα που θα προσέφερε όχι ένα μικρό τμήμα του δέρματός του, αλλ’ όλο το Σώμα του και ό λ ο το Αίμα του. Είναι το Αίμα της Διαθήκης. Οι Εβραίοι είχαν περί πολλού τη θυσία της περιτομής. Οι χριστιανοί πιστεύουν στη θυσία του Αίματος του Υιού του Θεού.

Ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους Επιστολή συγκρίνει την παράβαση του Νόμου της Παλαιάς Διαθήκης και την περιφρόνηση της θυσίας και του αίματος του Σταυρωμένου Λυτρωτή. Και λέγει: «Αθετήσας τις νόμον Μωυσέως, χωρίς οικτιρμών επί δυσίν ή τρισί μάρτυσιν αποθνήσκει. Πόσω δοκείτε χείρονος αξιωθήσεται τιμωρίας ο τον υιόν του Θεού καταπατήσας και το αίμα της διαθήκης κοινόν ηγησάμενος, εν ω ηγιάσθη, και το Πνεύμα της χάριτος ενυβρίσας»; (Εβρ. 10, 28-29).

 Ονομαστήρια

 4. Κατά την ήμερα της περιτομής οι Εβραίοι έδιναν στο αγόρι το όνομα του. Ήταν η επίσημη ονοματοδοσία. Άλλωστε και εκείνος που πρώτος πήρε εντολή από το Θεό για περιτομή, ο Αβραάμ, την ήμερα εκείνη άλλαξε όνομα. Λεγόταν  Άβραμ, και ονομάσθηκε Αβραάμ(βλ. Γεν. 17,4-5).

Τύπος της ονοματοδοσίας κατά την περιτομή του Χριστού, αυτό που συνέβηκε με τον Αβραάμ. Ο Υιός του Θεού γίνεται Υιός του ανθρώπου. Και λαμβάνει όνομα. Το όνομά του έχει σχέση με όλα τα έθνη, με όλο το λαό. Είναι το όνομα Ιησούς,  που σημαίνει: «Σωτήρας του λαού». Ο Χριστός είναι ο γενάρχης της νέας γενιάς, της Εκκλησίας. Στο γένος του, στο κράτος του, στη βασιλεία του, ανήκουν όλοι οι άνθρωποι, άλλο ότι πολλοί δεν πιστεύουν στην τιμή που τους έγινε.

Ιησούς! Το όνομα που δόθηκε επίσημα την ήμερα της περιτομής. Η Μητέρα και ο προστάτης Ιωσήφ δεν άκουγαν βέβαια για πρώτη φορά το όνομα «Ιησούς». Και στους δύο είχε αποκαλυφθεί το όνομα από άγγελο. Κατά τον Ευαγγελισμό ο άγγελος Γαβριήλ φανέρωσε στην Παρθένο τη βουλή του Θεού: «Και ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν, και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν» (Λουκ. 1, 31). Γι’ αυτό σημειώνει ο ίδιος Ευαγγελιστής, ότι κατά την περιτομή δόθηκε στο παιδί το όνομα «το κληθέν υπό του αγγέλου προ του συλληφθήναι αυτόν εν τη κοιλία» (Λουκ. 2, 21). Προηγήθηκαν τα ονομαστήρια στον ουρανό, ακολούθησαν τα ονομαστήρια στη γη. Άλλος άγγελος έσπευσε ν’ αποκαλύψει, πάλι προτού να γεννηθεί το παιδί, το όνομά του στον Ιωσήφ, τον προστάτη της Παρθένου: «Τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν ούτος γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών» (Ματθ. 1, 21).

Ιησούς! Όνομα που του ταίριαζε απόλυτα. Δόθηκε δε κατά την όγδοη ήμερα, όχι για λόγους μόνο τυπικούς, αλλά και για λόγους ουσιαστικούς. Τυπικά: έτσι όριζε ο Νόμος του Μωυσέως· κατά την όγδοη ήμερα να γίνεται η περιτομή και να δίνεται το όνομα. Ουσιαστικά: Η όγδοη ήμερα ήταν τύπος της μελλοντικής όγδοης ημέρας. Όγδοη ημέρα και όγδοος αιώνας, κατά τους Πατέρες, είναι ο «μέλλων αιών», η ζωή της αιωνιότητας, στη βασιλεία των ουρανών. Ο χρόνος της όγδοης ημέρας, του μέλλοντος αιώνος, θα είναι χωρίς περιτομή,  χωρίς τέλος. Και μόνο όσοι πιστεύουν στον Ιησού Χριστό και ζουν κατά το θέλημά του, ελπίζουν στην όγδοη ήμερα, στην αιώνια ζωή.

Την όγδοη ήμερα ορίζει και η Εκκλησία να σφραγίζεται το βρέφος και να λαμβάνει το όνομα. Κάτι, που δυστυχώς δεν γίνεται σήμερα. Το όνομα δίνεται κατά τη Βάπτιση, που και αυτήν προτυπώνει, όπως θα δούμε, η περιτομή. Αλλά το σωστό είναι να δίνεται την όγδοη ημέρα. Κι όπως τότε το παιδί των Εβραίων σφραγιζόταν με τη σφραγίδα της περιτομής, έτσι κατά την όγδοη ημέρα το παιδί των χριστιανών σφραγίζεται με το σημείο της νέας υιοθεσίας. Κι αυτό είναι το σημείο του Σταυρού. Ο Ιερέας σημειώνει πάνω στο βρέφος το σημείο του Σταυρού.

Λαμβάνει όνομα το παιδί την όγδοη ήμερα. Καλό θα ήταν να μη βάραιναν συγγενικοί λόγοι στην επιλογή του ονόματος, αλλά να έπαιρνε το παιδί όνομα με κριτήρια χριστιανικά. Αλλ’ έστω, και το όνομα που παίρνει για να τιμηθεί κάποιος συγγενής, εφ’ όσον είναι χριστιανικό, του θυμίζει τον πνευματικό του αγώνα, να μοιάσει με τον φερώνυμο άγιο. Δυστυχώς οι περισσότεροι είμαστε ανάξιοι αχθοφόροι μεγάλων ονομάτων. Δεν μας ταιριάζουν τα ονόματα. Μερικές φορές τα έχουμε «κατ’ ευφημισμόν».

Σε έναν ταίριαζε απόλυτα το όνομα που του δόθηκε: στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Το όνομα Ιησούς είναι το όνομα που πρώτο πρέπει ν’ αγαπήσει το παιδί. Όλοι σαν πιστοί φέρνουμε το μεγάλο γενικό όνομα του «χριστιανού». Πόσο άραγε μας αρμόζει;

Το όνομα Ιησούς! Είναι το μοναδικό που σώζει. Ο απόστολος Παύλος έκανε σκληρό αγώνα εναντίον των ανθρώπων της περιτομής· εκείνων, δηλαδή, που απέδιδαν σωτηριώδη σημασία στην περιτομή, και επέμεναν, ότι είναι υποχρεωμένοι και οι χριστιανοί να κάνουν περιτομή. Έδιναν ίση τουλάχιστον, για να μη πούμε και μεγαλύτερη, σημασία στο άχυρο, παρά στο διαμάντι. Άχυρο η περιτομή. Διαμάντι το Αίμα του Θεανθρώπου Σωτήρα. Γι’ αυτό αναγκάσθηκε ο Παύλος να γράψει δύο επιστολές, την προς Ρωμαίους και την προς Γα­λάτας, για να δείξει, πως δικαιώνεται ο άνθρωπος. Το συμπέρασμα του συνοψίζεται στη φράση: «Εν γαρ Χριστώ Ιησού ούτε περιτομή τι ισχύει ούτε ακροβυστία, αλλά καινή κτίσις» (Γαλ. 6,15).

Προσοχή! Και σήμερα η θρησκεία της περιτομής τείνει να καλύψει τη θρησκεία του Σταυρού! Οι τύποι καλύπτουν την ουσία!

 Τύπος της πνευματικής περιτομής

 5. Εξωτερική πράξη η περιτομή. Συμβόλιζε όμως μια εσωτερική πράξη, την πνευματική, την αχειροποίητη περιτομή, την περιτομή των παθών. Για το χριστιανό ισχυρή είναι «η περιτομή καρδίας εν πνεύματι, ου γράμματι» (Ρωμ. 2, 29).

Υπέστη Εκείνος την περιτομή της σάρκας, για να δείξει ότι ήλθε να κάνει την περιτομή των παθών. Η αλήθεια αυτή τονίζεται και στο απολυτίκιο και στο κοντάκιο της εορτής. Λέγει το κοντάκιο: «Ο των όλων Κύριος Περιτομήν υπομένει και βροτών τα πταίσματα, ως αγαθός περιτέμνει». Εύκολα κάνει κάποιος σαρκική περιτομή. Εύκολα υφίσταται κάποια εγχείρηση. Δύσκολα όμως κάνει την εγχείρηση των παθών του. Δύσκολα κόβει τα πάθη του, που σαν αποστήματα βρωμερά έχουν καλύψει την ύπαρξή του. Τα πάθη δεν θέλουν ημίμετρα, θέλουν ριζική λύση. Θέλουν μαχαίρι. Αν τ’ αφήσουμε, θα γίνουν γάγγραινα. Σαπισμένοι θα ριχτούμε στη φωτιά της κολάσεως.

Σε πατερική ομιλία βρήκαμε και την εξής παρατήρηση: Η περιτομή γινόταν στο άκρο του ανδρικού μορίου, του γεννητικού οργάνου, του αγοριού. Γιατί άραγε; Μήπως διότι τα φοβερότερα και βρωμερότερα αμαρτήματα γίνονται με το όργανο αυτό; Κάτι που δόθηκε από τον πάνσοφο Θεό για μια υψηλή και μεγάλη λειτουργία, χρησιμοποιείται για την υπηρεσία της αμαρτίας. Περικόπτεται λοιπόν στη σαρκική περιτομή τμήμα του γεννητικού οργάνου, για να περικοπεί τελείως η πορνεία, η μοιχεία, η ακαθαρσία και κάθε βρωμερή σαρκική πράξη.

 Τύπος του Βαπτίσματος

 6. Η περιτομή των Ιουδαίων είναι και τύπος του βαπτίσματος των χριστιανών. Με το μαχαίρι έκοβαν ελάχιστο μέρος του σώματος στην περιτομή. Με το αγιασμένο νερό της κολυμβήθρας κόβεται ολόκληρο το σώμα της αμαρτίας. Κόβεται πάνω από το σώμα με την περιτομή κάποιο περιττό κομμάτι. Κόβονται με τη βάπτιση τα δύο περιττά βάρη, που μας φόρτωσε ο Διάβολος: η προπατορική αμαρτία και οι προσωπικές μας αμαρτίες. Περιττό, όχι μόνο περιττό, αλλά και βλαβερό και καταστρεπτικό και ολέθριο και θανατηφόρο σώμα η αμαρτία. Με τη βάπτιση καθαριζόμαστε από τα λέπια της αμαρτίας. Καθαριζόμαστε στο λουτρό της παλιγγενεσίας.

Με το βάπτισμα δεχόμεθα το Χριστό Σωτήρα και Λυτρωτή. Μετέχουμε της ζωής του Χριστού. Γινόμαστε κοινωνοί του πάθους, της ταφής και της αναστάσεως. Με το βάπτισμα αποβάλλουμε τον παλαιό άνθρωπο και σφραγιζόμαστε με τη σφραγίδα της δωρεάς του Χριστού.

Περιττή, αδελφοί μου, πλέον η περιτομή. Προδρομικός ο ρόλος της. Χάθηκε. Όπως χάνεται ο αυγερινός, μόλις ανατέλλει ο ήλιος. Ο ρόλος της ήταν να μας οδηγήσει στην αληθινή περιτομή. Κι η αληθινή περιτομή γίνεται με το Βάπτισμα και τη Μ ε τ ά ν ο ι α.

Νέος χρόνος αρχίζει με την εορτή της περιτομής. Ας αφήσουμε το μαχαίρι της χάριτος να κάνει το θαύμα. Να μας κάνει «περιτετμημένους» ως προς την αμαρτία, «απερίτμητους» ως προς την πίστη, για ν’ απολαύσουμε την άφεση των αμαρτιών και το εφόδιο για την αιώνια ζωή, για την όγδοη, την ανέσπερη και ποθητή ήμερα.

 (Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, «Σημεία Θεοφανείας». Αθήνα 1985)