Θησαυροί κρύβονται στην άβυσσο

Νέα, άγνωστα είδη που ζουν στα σκοτεινά βάθη της θάλασσας έφεραν στο φως ερευνητές

Πολύ πέρα από εκεί που φτάνουν οι τελευταίες αχτίδες του ήλιου, βαθιά κάτω από τα κύματα, βρίσκεται το μεγαλύτερο και πιο παράξενο οικοσύστημα του πλανήτη. Μολονότι πιστεύαμε για καιρό ότι οι συνθήκες σ΄ αυτά τα βάθη είναι πολύ ακραίες για να υπάρχει οποιαδήποτε μορφή ζωής, εξερευνήσεις που πραγματοποιήθηκαν εδώ και μια δεκαετία αποκάλυψαν μια εντυπωσιακή σειρά από εξωτικά νέα είδη και παράξενους τρόπους επιβίωσης στο μόνιμο σκοτάδι.

Καλαμάρια που αστράφτουν, μέδουσες με κράνος και χταπόδια πλάτους δύο μέτρων που κολυμπούν με πτερύγια τα οποία μοιάζουν με αυτιά, είναι ανάμεσα στα περισσότερα από 17.000 νέα είδη που ανακαλύφθηκαν στη διάρκεια των 210 αποστολών στα βάθη των ωκεανών, που πραγματοποιήθηκαν από το 2000 στο πλαίσιο της διεθνούς Απογραφής της Θαλάσσιας Ζωής. Περισσότεροι από 300 επιστήμονες από 34 χώρες μπήκαν σε βαθυσκάφη ή πιλοτάρισαν υποβρύχια ρομπότ από ερευνητικά σκάφη στην επιφάνεια της θάλασσας, ενώ μη επανδρωμένα αυτοματοποιημένα σκάφη μπήκαν σε υποθαλάσσια ρήγματα στα οποία δεν είχε φτάσει ποτέ ώς τώρα ο άνθρωπος. Τα αποτελέσματα πρόκειται να ανακοινωθούν το 2010.

Στη μεσοωκεάνια ράχη

Μια αποστολή στη μεσοωκεάνια ράχη του Ατλαντικού (μια υποθαλάσσια οροσειρά στη μέση του ωκεανού που αποτελεί το όριο μεταξύ της αφρικανικής και της νοτιοαμερικανικής πλάκας), η οποία πραγματοποιήθηκε φέτος από τη Ρωσία, τη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική και την Ουρουγουάη, αποκάλυψε ένα νέο είδος συγγενές με το χταπόδι, το οποίο επονομάστηκε… Τζάμπο Ντάμπο επειδή μοιάζει με τον Ντάμπο, τον ιπτάμενο ελέφαντα των κινουμένων σχεδίων με τα μεγάλα αυτιά. «Αν το έβγαζε στην επιφάνεια ένα αλιευτικό, θα ήταν απλώς ένας σβόλος ζελέ, όμως αν το φωτογραφίσεις από ένα υποβρύχιο, είναι πολύ ωραίο και κινείται με μεγάλη χάρη», λέει ο Οντ Άκσελ Μπέργκσταντ του Πανεπιστημίου του Μπέργκεν, που ήταν επικεφαλής αυτής της αποστολής. «Ξέρουμε πολύ λίγα για το πώς ζουν. Είναι αρπακτικά, αλλά δεν ξέρουμε με τι τρέφονται ή πώς αναπαράγονται. Τουλάχιστον ένα από τα εννέα είδη που βρήκαμε είναι πιθανόν καινούργιο είδος. Βρήκαμε μεγάλη συγκέντρωση ζώων στη μεσοωκεάνια ράχη του Ατλαντικού».

Μεγάλο μέρος της ζωής στην άβυσσο βασίζεται στους θανάτους που συμβαίνουν πάνω απ΄ αυτήν. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της τροφής προέρχεται από τα λείψανα μικροσκοπικών θαλάσσιων οργανισμών, στον βυθό καταλήγουν τα μεγαλύτερα νεκρά ζώα του πλανήτη. Δεκαεπτά είδη σκουληκιών που τρώνε κόκαλα – γνωστά ως Οsedax- επιβιώνουν από νεκρές φάλαινες.

ΣΤΟΝ ΒΥΘΟ, τα άγνωστα είδη είναι το σύνηθες, όχι η εξαίρεση. Μια αποστολή έφερε στην επιφάνεια 680 είδη κωπηπόδων (αρθρόποδα οστρακόδερμα), από τα οποία μόνον επτά ήταν δυνατό να αναγνωριστούν. «Η πανίδα της αβύσσου είναι τόσο πλούσια σε ποικιλία ειδών και οι γνώσεις μας γι΄ αυτήν είναι τόσο λίγες, ώστε το ασυνήθιστο είναι όταν συλλέγουμε ένα γνωστό είδος», λέει ο δρ Ντέιβιντ Μπίλετ του βρετανικού Εθνικού Κέντρου Ωκεανογραφίας στο Σαουθάμπτον. «Το να περιγράψεις για πρώτη φορά όλα τα διαφορετικά είδη που υπάρχουν σ΄ ένα φλιτζάνι του καφέ με ίζημα από τον βυθό της βαθιάς θάλασσας συνιστά αποκαρδιωτικό εγχείρημα». «Τα νέα είδη δεν είναι είδηση για τους επιστήμονες που μελετούν τον βαθύ ωκεανό, είναι πρόβλημα», συμφωνεί ο δρ Ρόμπερτ Κάρνεϊ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Λουιζιάνας, ένας από τους επικεφαλής της απογραφής. «Ο αριθμός των 17.000 ειδών αφορά μόνον αυτά που έχουν καταγραφεί, αυτά με τα οποία μπορούμε να ασχοληθούμε. Αν θέλετε τον πραγματικό αριθμό, πολλαπλασιάστε αυτό τον αριθμό με το εκατό ή το χίλια».

Προειδοποιούν

Οι πληροφορίες από την απογραφή θα χρησιμοποιηθούν για να καταστούν αποτελεσματικότερες οι προσπάθειες για την προστασία της ποικιλότητας και της αφθονίας των ειδών που ζουν στη βαθιά θάλασσα. Το ψάρεμα στα βαθιά με δίχτυα που σαρώνουν τον βυθό καταστρέφει ευαίσθητα οικοσυστήματα πριν ακόμη συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξή τους.

Όμως ο δρ Κάρνεϊ ανησυχεί περισσότερο για την προοπτική η βαθιά θάλασσα να χρησιμεύσει ως χωματερή, παρά την υφιστάμενη απαγόρευση.

«Το ερώτημα τι θα κάνουμε με όλα τα ραδιενεργά κατάλοιπά μας δεν έχει απαντηθεί», λέει. «Η άγνοια είναι ο κύριος εχθρός μας. Πριν κάποιος αντιμετωπίσει τον βαθύ ωκεανό σαν μια έρημη και άγονη χώρα, πρέπει να ξέρουμε τι υπάρχει εκεί».

Πηγή: http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4547605&ct=2