Επικήδειος Λόγος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου Α’, κατά την εξόδιο ακολουθία του Πατριάρχου Σερβίας, Κυρού Παύλου

[Μακαριώτατοι,] Ιερώτατοι και Θεοφιλέστατοι άγιοι Αδελφοί,
[Εξοχώτατε κύριε Πρόεδρε της Σερβικής Δημοκρατίας] [Εξοχώτατε κύριε Πρωθυπουργέ],
[Υψηλότατοι] Εξοχώτατοι Αρχοντες,
Ευλογημένα τέκνα της Εκκλησίας!

«Εγήρασεν Ιωδαέ πλήρης ημερών και ετελεύτησεν»! Ο Αγιώτατος Αρχιεπίσκοπος Πεκίου, Μητροπολίτης Βελιγραδίου και Καρλοβιτσίου και Πατριάρχης Σερβίας, ο πολυφίλητος ημίν και σεπτός Αδελφός και Συλλειτουργός κυρός Παύλος, πλήρης ημερών αγίων, επλήρωσε το κοινόφλητον χρέος, και ενέπλησε την θριαμβεύουσαν εν ουρανοίς Εκκλησίαν πολλής χαράς επί τη υποδοχή της μακαρίας και ηγνισμένης ψυχής του, την επί γής όμως στρατευομένην Εκκλησίαν, την στερηθείσαν της γλυκείας σωματικής αυτού παρουσίας, κατεβύθισεν εις μέγα πένθος!

«Τείχη Σιών, [τής θεοσώστου Σερβίας λέγομεν], καταγάγετε ως χειμάρρους δάκρυα ημέρας και νυκτός»! Ο άγγελος του Βελιγραδίου, ο φωστήρ της πολυπάθου Χώρας των Νοτιοσλαύων, απέπτη εις τους ουρανούς!

Αδελφοί Ιεράρχαι, και ο ευαγής της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Σερβίας Κλήρος, και τα Μοναχικά Αυτής Τάγματα, «επί τα όρη λάβετε κοπετόν και επί τάς τρίβους της ερήμου θρήνον», διότι ο άξιος πρωτοστάτης υμών και ακάματος προστάτης και φύλαξ ανύστακτος των ιερών της Εκκλησίας και του Γένους σας υποθέσεων, ο ποιμήν ο καλός και του Αρχιποίμενος Χριστού άριστος μιμητής, ο μέγας Ηγούμενός σας, προσετέθη ήδη εις τους αοιδίμους προκατόχους του και κατέλιπε την Αγιωτάτην Εκκλησίαν σας εν χηρεία! Σύμπας ο απορφανισθείς χριστώνυμος Σερβικός λαός, ο απολέσας τον φιλοστοργότατον Πατέρα, τον θεόσοφον Διδάσκαλον, τον μέγαν παρηγορητήν και Κυρηναίον του σταυρού του, εις ημέρας κατ’ εξοχήν αυχμηράς και κυριολεκτικώς τραγικάς διά την Σερβίαν, «έναρξαι θρήνου… πίκρανον κλαυθμόν και θέρμανον κοπετόν και ποίησον το πένθος κατά την αξίαν αυτού»!

Αποτελεί, αδελφοί, κοινόν μυστικόν της ανά την Οικουμένην Εκκλησίας ότι ο από Ράτσκας και Πρεζρένης μακαριστός Πατριάρχης των Σέρβων Παύλος ο Στόϊτσεβιτς δεν ήτο είς συνήθων μέτρων Πρωθιεράρχης. Αλλωστε και η μορφή αυτού και η όλη παρουσία ηκτινοβόλει οσιότητα και δικαιοσύνην! Αδαμάντινος το ήθος, εθελουσίως πάμπτωχος, ασκητής υπενθυμίζων τους αρχαίους Πατέρας της ερήμου, νηστευτής, αδιαλείπτως προσευχόμενος, πράος, ειρηνικός και ταπεινός τη καρδία, αλλά και μαχητής ανυποχώρητος και θυσιαστικός οσάκις παρίστατο ανάγκη, πύρινος λειτουργός του ιερού θυσιαστηρίου, πνευματέμφορος, συνεκέντρωνεν εις εαυτόν, ως θα έλεγε περί Μελετίου Αντιοχείας Γρηγόριος ο Νύσσης, «Δαβίδ την πραότητα, Σολομώντος την σύνεσιν, Μωϋσέως την αγαθότητα, Σαμουήλ την ακρίβειαν, Ιωσήφ την σωφροσύνην, Δανιήλ την σοφίαν, Ηλιού τον ζήλον της πίστεως, Ιωάννου την παρθενικήν αφθορίαν». Ευρυμαθής άλλωστε Θεολόγος, προφητικός κήρυξ του Ευαγγελίου, φιλάδελφος, φιλότεκνος, ελεημονέστατος, πλήρης σπλάγχνων οικτιρμών, διαλλακτικός, ειρηνοποιός, ανήρ ανοικτών οριζόντων και με άμεσον επαφήν με την σύγχρονον πραγματικότητα, υπήρξε στοιχείον μέγα της Εκκλησίας των ημερών μας, φέρον έκτυπον την σφραγίδα της αγιότητος! Και αυτοί οι θύραθεν αντελαμβάνοντο ότι είχον να κάμουν με προσωπικότητα ασυνήθη, με άνδρα άλλων μέτρων, άλλης ποιότητος, και εσέβοντο αυτόν, ακόμη και όταν δεν συνέκλιναν αι απόψεις και θέσεις των. Ο Θεός τον εχάρισεν εις την Εκκλησίαν την κατάλληλον στιγΠΡΟΣΛΑΛΙΑμήν, τότε ακριβώς που ο λαός του και η πατρίς του τον εχρειάζοντο περισσότερον! Αυτός, ο μαθών και παθών τα θεία Άγιος Πρωθιεράρχης, έδωκε την λύσιν εις το οδυνηρόν σχίσμα της λεγομένης «Ελευθέρας Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας», οδηγήσας αυτήν οπίσω εις τους στοργικούς κόλπους του Σερβικού Πατριαρχείου. Δυστυχώς δεν ηυμοίρησε να ίδη ανάλογον ευτυχή κατάληξιν και του ετέρου σχίσματος της Εκκλησίας των Σκοπίων, παρά τάς επιμόνους προσπαθείας του. Είμεθα παρά ταύτα βέβαιοι ότι αυτό ακριβώς θα είναι το πρώτον αντικείμενον των θεοπειθών ικεσιών του προς τον Ύψιστον τώρα όπου ευρίσκεται ενώπιόν Του και την χαράν της λύσεως θα την απολαύση ο διάδοχός του. Αυτός, ο μικρός και αδύναμος το δέμας αλλά γίγας το φρόνημα και το πνεύμα, Πατριάρχης Παύλος εσήκωσε το βάρος του σταυρού και του πάθους του ιστορικού και ευλογημένου Σερβικού Έθνους κατά την δοκιμασίαν των τελευταίων ετών. Αυτός ήτο η ζώσα έκφρασις της ενότητός του, η ενσάρκωσις της αγίας παραδόσεως και τιμαλφούς κληρονομίας του Αγίου Σάββα! Δύνασθε, Σέρβοι αδελφοί, να λέγετε περί του κοιμηθέντος Πατριάρχου σας: «Τοιούτος ημίν έπρεπεν αρχιερεύς, όσιος, άκακος, αμίαντος», άξιος διάδοχος του Αγίου Σάββα, άξιος κατά πάντα του υψηλού και πολυευθύνου Πατριαρχικού αξιώματος, αλλά και των πολυπλόκων και οδυνηρών καιρικών περιστάσεων!

Είχομεν προσωπικώς την χαράν να τον γνωρίζωμεν από ετών και να συνεργασθώμεν αδελφικώτατα κατ’ επανάληψιν. Είδομεν την αγωνίαν του διά τον λαόν του, διά την πατρίδα του, διά την όλην Εκκλησίαν, διά τα πανανθρώπινα προβλήματα της αμφισβητήσεως των αξιών, της ηθικής καταπτώσεως, της πτωχείας, της αδικίας, της σκληροκαρδίας και αδιαφορίας των ισχυρών διά τους αδυνάτους, της καταστροφής του περιβάλλοντος. Δεν εχρειάσθη ποτέ να κουρασθή διά να μας πείση περί της αγνότητος των προθέσεων και των αισθημάτων του, ούτε περί της εν φόβω Θεού και ως κατενώπιον Αυτού αντιμετωπίσεως από μέρους του πάντων γενικώς των θεμάτων, μικρών ή μεγάλων. Εκόσμει όντως την σεπτήν χορείαν των Προκαθημένων των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών, και η συμβολή του εις την λυσιτελή αντιμετώπισιν των μειζόνων εκκλησιαστικών ζητημάτων και πανανθρωπίνων προβλημάτων των ημερών μας υπήρξε πλέον ή αξιοσημείωτος. Η αναστροφή μετά της Μακαριότητός του ήτο πηγή πολλής χαράς, αγαλλιάσεως, εμπνεύσεως και βαθείας πάντοτε συγκινήσεως. Πολύ περισσότερον η συμπροσευχή και η συλλειτουργία, κατά την οποίαν δεν ηδύνατο να αποκρύψη το υψηλόν επίπεδον της πνευματικής του εμπειρίας και καταστάσεως. Δεν αποτελεί σχήμα λόγου η φράσις ότι θα μας λείψη πολύ! Διά τούτο και θρηνούμεν και αποδυρόμεθα την αφ’ ημών πορείαν του, καίτοι γνωρίζομεν ότι δι’ αυτόν ισχύει το ψαλμικόν «Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων Αυτού», και είμεθα απολύτως βέβαιοι ότι η έξοδός του είναι έξοδος ζωής, απόθεσις των αχρήστων πλέον δερματίνων χιτώνων, είσοδος εν ειρήνη εις την επηγγελμένην Βασιλείαν, πανευφρόσυνος συντυχία μετά της Θεοτόκου, των Αγγέλων και πάντων των Αγίων, παραλαβή από των χειρών του αγωνοθέτου Θεού του αμαραντίνου της δικαίας δόξης στεφάνου, φωτεινή παράστασις εις την αιώνιον Λειτουργίαν του επουρανίου θυσιαστηρίου ομού μετά του Αγίου Σάββα και πάντων των θεοφιλώς και θεαρέστως αρχιερατευσάντων και ιερατευσάντων και αυτοπρόσωπος ομιλία μετά του Θεού, κατά την οποίαν ήδη εντυγχάνει υπέρ ημών και παντός του λαού! Τούτο μας παρηγορεί, τούτο μας ειρηνεύει, τούτο καταπνίγει την λύπην και περιστέλλει το πένθος διά την στέρησιν της σωματικής παρουσίας του!

Διερμηνεύοντες προς την σεπτήν Ιεραρχίαν, τους ευσεβείς Αρχοντας, τον ευαγή ιερόν Κλήρον, τον θεοφιλή μοναχισμόν και άπαντα τον πενθηφόρον Σερβικόν λαόν την πολλήν στοργήν και αγάπην και βαθυτάτην συμπάθειαν της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, τα θερμότατα συλλυπητήρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου και την προσωπικήν ημών οδύνην, ευχόμεθα και προσευχόμεθα εκτενώς όπως το Πανάγιον Πνεύμα, διά πρεσβειών του μακαριστού Πατριάρχου, αναδείξη αντάξιον αυτού διάδοχον, πηδαλιούχον δεξιόν της Σερβικής Εκκλησίας και πατέρα του ενδόξου Σερβικού Έθνους, ίνα συνεχίση την ολοφώτεινον εκείνου, θεοφιλή και λαοσωτήριον πρωθιεραρχικήν πορείαν! Σύ δέ, φιλόχριστε, αξιόθεε, άξιε πάντων των Μακαρισμών του Χριστού, πολυφίλητε και πολύκλαυστε Αδελφέ Παύλε, αναπαύου εν τώ φωτί του Θεού μέχρι της κοινής αναστάσεως! Αιωνία, αγήρως και αγία σου η μνήμη!