Ο φθόνος στα παιδιά

…Εδώ θα απαντήσουμε στο ερώτημα: «Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για να μην αφήσουν να αναπτυχθεί στις καρδιές των παιδιών η ζήλεια και ο φθόνος;» Σημειώστε λοιπόν τους πέντε επόμενους κανόνες:

Ο πρώτος κανόνας: Να καταστέλλετε εγκαίρως κάθε εμφάνιση ζήλειας στα παιδιά.

Το ελάττωμα αυτό εμφανίζεται με διάφορες μορφές στην παιδική ψυχή. Θα τις δούμε με ορισμένα παραδείγματα, γιατί οι γενικές παρατηρήσεις πολύ λίγο μπορούν να βοηθήσουν στην προκειμένη περίπτωση.

Αν τα παιδιά στο τραπέζι βιάζονται να προτείνουν τα πιάτα τους, γιατί φοβούνται ότι, μέχρι να έλθει η σειρά τους, το καλλίτερο φαγητό θα έχει μοιραστεί στους άλλους· αν τρώνε γρήγορα ρίχνοντας γύρω ανήσυχες ματιές για να προλάβουν να πάρουν κι’ άλλο φαγητό· αν ρίχνουν σκυθρωπές ματιές στα πιάτα των άλλων ή συγκρίνουν τις μερίδες τους έ ή τα παιχνίδια, τα ρούχα ή τα σχολικά αντικείμενα, που τους χαρίζουν, για να δουν ποιος πήρε τα καλλίτερα, όλα αυτά είναι σημάδια ζήλειας, την οποία σεις υποχρεούστε να ξεριζώσετε, όπου κι όποτε εμφανιστεί.

Αν μάλιστα το παιδί απωθεί κάτι που του προσφέρετε, επειδή και το άλλο παιδί πήρε το ίδιο πράγμα, αυτό αποδεικνύει ότι η ζήλεια ρίζωσε γερά μέσα του. Για μια τέτοια συμπεριφορά πρέπει να τιμωρείται πάντοτε πολύ αυστηρά.

Μια άλλη μορφή φθόνου, πολύ συχνή στα παιδιά, είναι η χαιρεκακία. Εμφανίζεται κι αυτή με ποικίλες μορφές.

Έτσι, αν τα παιδιά χαμογελούν με μίσος, όταν κάποιος τιμωρείται, ή τον ειρωνεύονται , πρέπει να υποστούν κι αυτά την ίδια τιμωρία. Αν τα παιδιά συκοφαντούν το ένα το άλλο, πρέπει πάντα να τιμωρούνται με μεγάλη αυστηρότητα. Αλλά κι’ όταν ακόμη μαρτυρούν τα πραγματικά παραπτώματα των φίλων ή των συμμαθητών τους, με μοναδικό σκοπό να τιμωρηθούν, και τότε ακόμη δεν θα τα αφήσουμε χωρίς παρατήρηση. Γενικώς, τις μαρτυρίες των παιδιών μπορούμε να τις δεχθούμε μόνο όταν ο πατέρας ή η μητέρα ή ο δάσκαλος αναθέτουν σ’ αυτά την τήρηση της τάξεως και απαιτούν σωστές απαντήσεις.

Και στην περίπτωση όμως αυτή, πρέπει να νουθετείτε τα παιδιά, ώστε να σας πληροφορούν για την διαγωγή των άλλων όχι από χαιρεκακία αλλά, σαν τον πάγκαλο Ιωσήφ, μόνο για να προληφθεί η αμαρτία.

Δεύτερος κανόνας: Μην προκαλείτε οι ίδιοι το φθόνο στις καρδιές των παιδιών.

Αυτό συμβαίνει συχνά όταν οι γονείς έχουν ιδιαίτερες συμπάθειες μεταξύ των παιδιών τους. Για τους χριστιανούς γονείς αυτό είναι απαράδεκτο. Αυτοί έχουν υποχρέωση να αγαπούν όλα τα παιδιά τους εξ ίσου και να τα αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο, γιατί διαφορετικά αυτοί οι ίδιοι θα προκαλέσουν τον φθόνο στις καρδιές των παιδιών που θεωρούν τον εαυτό τους αδικημένο.

Στην τροφή, στα ρούχα, στα δώρα, κανένα παιδί δεν πρέπει να προτιμάται ιδιαιτέρως, αλλά όλα τα παιδιά να απολαμβάνουν εξ ίσου τα αγαθά αυτά.

Κοινά μέτρα πρέπει να υπάρχουν επίσης στον έπαινο και στην επίπληξη, στην αμοιβή και στην τιμωρία: ας μην συγχωρούμε στο μικρό παιδί εκείνο για το οποίο τιμωρούμε τα μεγαλύτερα αδέλφια.

Πόσο θλιβερά επακόλουθα μπορούν να προκληθούν από την άνιση μεταχείριση των παιδιών, το βλέπουμε στην περίπτωση των αδελφών του Ιωσήφ. Η ιδιαίτερη αγάπη του πατέρα τους προς αυτόν, τόσο σκλήρυνε την καρδιά τους, ώστε στην αρχή αποφάσισαν να τον σκοτώσουν, μετά δε τον πούλησαν σαν δούλο.

Τρίτος κανόνας: Μην διδάσκετε το φθόνο στα παιδιά με το παράδειγμα σας.

Εάν τα παιδιά ακούνε διαρκώς τον πατέρα ή την μητέρα να μιλούν με φθόνο, κακεντρέχεια και χαιρεκακία για τους γνωστούς ή τοτς συναδέλφους τους, αν οι γονείς βρίζουν διαρκώς τους πλουσίους και δυσανασχετούν, επειδή αυτοί δεν είναι τόσο πλούσιοι ή τόσο τυχεροί στις γνωριμίες τους όσο ο ένας ή ο άλλος, και γενικώς, αν τα παιδιά δεν ακούνε τίποτα άλλο, παρά μόνο ζηλότυπες και φθονερές συζητήσεις, πώς είναι δυνατό η ζήλεια και ο φθόνος να μη ριζώσουν στις τρυφερές καρδιές τους, καθώς μάλιστα η ροπή προς το κακό είναι εκ φύσεως μεγαλύτερη;

Τέταρτος κανόνας: Να μαθαίνετε τα παιδιά σας να μισούν και να απεχθάνονται το φθόνο, γιατί είναι ένα ελάττωμα αποκρουστικό στον Θεό.

Ο φθόνος είναι ένα απαίσιο ελάττωμα, αλλά τα παιδιά σας δεν πρέπει να τον αποφεύγουν μόνο γι’ αυτό. Επί πλέον ο φθόνος είναι ένα κουτό ελάττωμα, γιατί όχι μανό δεν δίνει κέρδος στον φθονερό, αλλά αντίθετα μόνο τον ζημιώνει, γιατί του δηλητηριάζει τη ζωή. Αλλά ούτε αυτό μόνο πρέπει να σας παρακινεί να διαφυλάττετε τα παιδιά σας από τη ζήλεια.

Τα παιδιά πρέπει να αποφεύγουν και να απεχθάνονται τη ζήλεια, γιατί μπροστά στο Θεό είναι το μεγαλύτερο αμάρτημα, γιατί είναι κάτι που ο Θεός απαγόρευσε.

Πόσο βδελύσσεται ο Θεός το φθόνο! Σεις, γονείς, μπορείτε καλλίτερα απ’ όλους να εξηγήσετε στα παιδιά σας ότι ο φθόνος προέρχεται από το διάβολο. Εκείνος έφερε το φθόνο στον κόσμο: φθόνησε την ευτυχία που απολάμβαναν ο Αδάμ και η Εύα στον Παράδεισο. Κατόπιν δείξτε στα παιδιά σας πόσα κακά έφερε στον κόσμο ο φθόνος: από φθόνο ο σατανάς παρέσυρε τους προπάτορές μας στην αμαρτία· ο φθόνος έκανε τον Κάιν αδελφοκτόνο· από φθόνο τα αδέλφια πούλησαν τον Ιωσήφ· ο φθόνος τέλος έκανε τους Φαρισαίους να κατηγορήσουν ψευδώς τον Κύριο και να απαιτήσουν την θανάτωσή Του!

Εξηγήστε ακόμη στα παιδιά ότι ο φθονερός μιμείται το διάβολο, του μοιάζει και γι’ αυτό θα υποστεί την ίδια τιμωρία μ’ αυτόν.

Ο βαρύτερος χαρακτηρισμός για το φθόνο είναι οι λόγοι του Σοφού: «φθόνω δε διαβόλου εισήλθεν εις τον κόσμον ο θάνατος».

Ο τελευταίος κανόνας; Καλλιεργήστε στις ψυχές των παιδιών σας, από τη βρεφική ακόμη ηλικία, την αντίθετη προς το φθόνο αρετή, την ευγένεια και την καλή διάθεση σε όλους και, γενικότερα, εκείνη την αγάπη προς τον πλησίον, η όποια φέρεται πάντοτε σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου: «πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς» (Ματθ. Ζ’, 12).

Οι γονείς πρέπει με λόγια και έργα να εμπνέουν στα παιδιά τους την ειλικρινή και έμπρακτη αγάπη προς τον πλησίον. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να βοηθούν τους φτωχούς και, γενικά, όσους έχουν ανάγκη. Να συγχωρούν τις αδυναμίες των άλλων, να είναι εξυπηρετικά και καλοκάγαθα προς όλους. Πρέπει ακόμη να μάθουν κατά τούς λόγους του Αποστόλου, το «χαίρειν μετά χαιρόντων και κλαίειν μετά κλαιόντων». (Ρωμ. ιβ’, 15). Ας μάθουν επίσης τα παιδιά να ανέχονται τα ελαττώματα των άλλων και να μη μαρτυρούν τις αταξίες των φίλων τους ή των συμμαθητών τους.

Προ πάντων όμως τα παιδιά πρέπει να μάθουν από τη βρεφική ηλικία να εφαρμόζουν την εντολή της αγάπης προς τον πλησίον, στην όποια ο Κύριος δίνει την ίδια αξία με την αγάπη προς το Θεό και την οποία θέτει ως γνώρισμα των γνησίων μαθητών Του λέγοντας: «Εν τούτω γνώσονται πάντες ότι έμοί μαθηταί έστε, εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις». (Ιωάν. Ιγ’, 35).

Σας υπέδειξα, γονείς, τους βασικούς τρόπους, για να νικήσετε και να ξεριζώσετε από τις καρδιές των παιδιών σας το φθόνο και την κακότητα. Είδατε πόσο κουτό ελάττωμα είναι ο φθόνος, αφού δεν φέρνει καμιά ωφέλεια στον φθονερό, αλλά μόνο του δηλητηριάζει τη ζωή. Είδατε πόσο φοβερό αμάρτημα είναι, αφού στρέφεται κατά της πρώτης αρχής του Χριστιανισμού «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν». (Ματθ. κβ’, 39). Είπαμε ακόμη ότι ο φθόνος είναι πραγματικά διαβολικό ελάττωμα, γιατί προέρχεται από το διάβολο και εξομοιώνει τον άνθρωπο με αυτόν.

Γι’ αυτό, γονείς, φραχθείτε από το φθόνο, και φυλάξτε και τα παιδιά σας απ’ αυτόν. Πολεμήστε με όλη σας την αποφασιστικότητα κάθε εμφάνιση φθόνου στις ψυχές τους και μη προκαλείτε με την εμπαθή συμπεριφορά σας τη ζήλεια μεταξύ τους. Δείξτε τους με τα λόγια και το παράδειγμά σας πόσο ο Θεός βδελύσσεται το φθόνο.

Καλλιεργήστε, τέλος, στις απαλές και δεκτικές ψυχές τους την αντίθετη προς το φθόνο αρετή, την καλωσύνη προς όλους, για να γίνουν τα παιδιά σας πραγματικά παιδιά του Ουράνιου Πατέρα, ο Οποίος «Τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και άδικους» (Ματθ. ε’. 45).

(Επισκόπου Ειρηναίου Αικατερινμπούργκ και Ιρμπίτσκ, Μητέρα πρόσεχε!, Εκδ. Ι.Μ. Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής-1976.σ.104-109)