Αίσθησις Ζωής Αθανάτου (10) – Ομιλίες για τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή

Συνέχεια από (9)
Αρχιμ. Εφραίμ, Καθηγουμένου Ι. Μ. Μονής Βατοπαιδίου

Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΝΟΕΡΑΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ

Ο μακάριος Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής είναι μία από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου Αθωνικού μοναχισμού. Η οσιακή του ζωή θυμίζει την ζωή των παλαιών οσίων της Εκκλησίας. Κατατάσσεται ανάμεσα στους σύγχρονους αγίους, ενώ οι υποτακτικοί του σήμερα έχουν επανδρώσει σχεδόν το μισό Άγιον Όρος και κατευθύνουν επίσης πολλά άλλα γυναικεία μοναστήρια εντός και εκτός του Ελλαδικού χώρου.

Λέγεται σήμερα από ευλαβή στόματα που ομιλούν την γλώσσα του Αγίου Πνεύματος, ότι στην σημερινή ευλογημένη επάνδρωση του Αγίου Όρους συνέτειναν κυρίως ο Γέροντας Σωφρόνιος της Μονής του Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ με το περίφημο βιβλίο του περί του αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου, ο Γέροντας Παΐσιος, ο ασκητής με την χαριτωμένη παρουσία του στον ιερώνυμο τόπο, και οι υποτακτικοί του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού. Το δένδρο γνωρίζεται από τον καρπό.

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η επιστροφή της εσωστρεφείας στον Αθωνα, της ευχής και γενικά της ησυχαστικής Παραδόσεως οφείλονται κατά μείζονα λόγο στην παρουσία του οσίου Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού.

Όπως θα ξέρετε από όσα μέχρι τώρα κυκλοφόρησαν περί του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ, ήταν άνθρωπος που δεν ευτύχησε να είναι κάτοχος της κατά κόσμον μορφώσεως, ούτε αυτής της στοιχειώδους. Φοίτησε μέχρι την Β΄ Δημοτικού. Και τούτο εύκολα το καταλαβαίνει κανείς, αν δει ένα αντίγραφο από τις χειρόγραφες επιστολές του.

Ως κάτοχος του πληρώματος της θείας Χάριτος, όμως, κατόρθωσε διά του θείου φωτισμού του κεχαριτωμένου νου του να ανέλθει στην υψηλοτάτη κλίμακα της θεολογίας και να αναδειχθεί τέλειος θεολόγος, εφ’ όσον γνωρίζουμε ότι θεολόγος δεν είναι εκείνος που φοιτά στις σύγχρονες Θεολογικές Σχολές, αλλά αυτός που εντός του λαλεί ο Θεός Λόγος. Η θεολογία είναι χάρισμα του Αγίου Πνεύματος. Γράφει σχετικώς περί τούτου ο μακάριος Γέροντας: «Και όταν εν υπακοή και ησυχία καθαγνίση τας αισθήσεις και γαληνιάση ο νους και καθαρισθή η καρδία του, τότε λαμβάνει χάριν και γνώσεως φωτισμόν. Γίνεται όλος φως, όλος νους, όλος διαύγεια και βρύει θεολογίαν, όπου αν γράφουν τρεις δεν προλαμβάνουν το ρεύμα που βρύει κυματωδώς και σκορπίζει ειρήνην και άκραν ακινησίαν παθών εις όλον το σώμα».

Η θεολογία λοιπόν κατά τον όσιο Γέροντα, και γενικώς σύμφωνα με όλους τους αγίους Πατέρες, είναι καρπός της εντός ημών θείας Χάριτος. Γι’ αυτό και τα μοναστήρια θεωρούνται από τους αγίους Πατέρες τα Πανεπιστήμια της ερήμου. Οι δε επιστολές του ευλογημένου Γέροντος είναι θεολογικές πραγματείες, και ας είναι γραμμένες χωρίς τους κανόνες του συντακτικού και της ορθογραφίας.

Ερευνώντας κανείς τις επιστολές του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ μπορεί κάλλιστα να κατανοήσει, έστω και “εν εσόπτρω”, την μεγάλη Χάρη με την οποία ήταν στολισμένος αυτός ο επιτυχημένος Αθωνίτης Μοναχός. Ιδιαίτερα για μας, που είμαστε πνευματικά του εγγόνια, και που ευτυχώς ακόμη έχουμε ανάμεσά μας τον Γέροντά μας, ο οποίος ανήκει στα πνευματικά τέκνα του αειμνήστου Γέροντος και πολύ συχνά μας αναφέρει πνευματικά γεγονότα πού σχετίζονταν με τον Γέροντά του, τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή.

Και εμείς βρισκόμαστε στον κατ’ εξοχήν τόπο της ορθόδοξης Παραδόσεως, τον Ιερό Αθωνα, όπου διά των ευχών του αγίου αυτού Πατρός μας συνήγαγε η άπειρη και ανερμήνευτη αγάπη της Θεομήτορος στην Θεοτοκοσκέπαστη Μονή του Βατοπαιδίου, κατά άκραν ανοχή του Μεγάλου Θεού, προσπαθούμε να βιώσουμε, στα μικρά μας μέτρα, το αληθινό νόημα της ορθόδοξης Παραδόσεως.

Σήμερα πολλά λέγονται και τονίζονται υπέρ της ορθοδόξου Παραδόσεως και πολύ σωστά. Δύσκολα όμως βρίσκει κανείς στις μέρες μας παραδοσιακούς ανθρώπους με το πλήρες ορθόδοξο νόημα. Λέγεται ότι παραδοσιακοί άνθρωποι είναι αυτοί που μελετούν παραδοσιακά πατερικά βιβλία και δεν είναι λάθος. Οι τη αληθεία παραδοσιακοί όμως άνθρωποι είναι όσοι παραλαμβάνουν την ορθόδοξη πνευματική ζωή από ανθρώπους που την κατέχουν βιωματικά και μπορούν να την παραδώσουν απλανώς και αλάνθαστα.

Έτσι, παρ’ όλη την ευτέλειά μας, γνωρίζουμε προσωπικά τι μεγάλη ευλογία είναι να παραλαμβάνει κανείς απ’ ευθείας το βίωμα και την εμπειρία της ορθόδοξης ζωής. Όταν μας διηγείται ο Γέροντάς μας για τον οσιώτατο Ησυχαστή, πνευματικό του πατέρα, τον παππού μας –όπως τον αποκαλούμε– για την αγία ζωή του, αυτό είναι για μας μεγάλη ευλογία· είναι πνευματική χαρμονή, είναι ανεκλάλητη χαρά και αγαλλίαση.

Όταν κανείς παραλαμβάνει από πρώτο χέρι την εμπειρία του Αγίου Πνεύματος, αισθάνεται κατά τρόπο έντονο ότι το Ευαγγέλιο δεν είναι γεγονός του “καιρού εκείνου”, αλλά συνεχιζόμενη ζωή, με την οποία αποδεικνύεται ότι: «Ιησούς Χριστός, χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας».

Μελετώντας κανείς τις επιστολές του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ, το πρώτο που επισημαίνει είναι ο πόθος του, η νοσταλγία του, η πολλή μεγάλη επιθυμία του να πείσει τον συνάνθρωπό του να ασχοληθεί με την ευχή του Ιησού. Γιατί, όταν ήλθε στον Αθωνα, έθεσε ως στόχο του να ζήσει όπως οι παλαιοί ασκητές, που διάβαζε στο τότε υπάρχον βιβλίο με τους βίους των αγίων, το ονομαζόμενο “Καλοκαιρινή”.

Η όλη ζωή του οσιωτάτου Γέροντος ήταν συνεχής αδολεσχία στην ευχή του Ιησού. Προσπάθησε σε τέλειο βαθμό να εφαρμόσει την Παύλειο εντολή «αδιαλείπτως προσεύχεσθε».

Κάθε βράδυ είχε ως τυπικό να επιδίδεται στην ευχή του Ιησού αμετεώριστα, επί έξι συνεχείς ώρες. Αυτό ακριβώς αφηγείται με συνεσκιασμένο τρόπο σε μία επιστολή του. «Είδα εγώ εκείνον τον αδελφόν, όπου έξι ώρας κατέβαζεν τον νουν του εις την καρδίαν και δεν τον εσυγχώρει να βγη έξω από τας εννέα το απόγευμα έως τας τρεις την νύκτα· είχε ωρολόγι όπου κτυπούσε τις ώρες. Και εγένετο μούσκεμα στον ιδρώτα. Και κατόπιν εγείρετο εργαζόμενος τα υπόλοιπα χρέη του». Αυτός ο τρόπος της πνευματικής του εργασίας σχολιαζόμενος από τους “γνωστικούς” Πατέρες, δείχνει μεγάλη ανάπτυξη της νοεράς ενέργειας του ανθρώπου και υψηλή πνευματική κατάσταση. Διότι είναι πράγμα σπάνιο, ιδιαίτερα στις ημέρες μας, ο νους του ευχομένου να εύχεται αμετεώριστα σε τόσο μακρύ χρονικό διάστημα. Έλεγε ο μακάριος Γέροντας ότι, για να επιτευχθεί τούτο το μεγάλο πνευματικό επίτευγμα, πρέπει ο άνθρωπος να βιάζεται στην ευχή. Και τονίζει: «Λέγε διαρκώς την ευχήν. Μην παύη καθόλου το στόμα σου. Έτσι θα συνηθίση μέσα σου και κατόπιν θα την παραλάβη ο νους».

Συνεχίζεται…