Оδοιπορικό στην Ορθόδοξη γη της Ρουμανίας, (μέρος 4ο τελευταίο)

Συνέχεια από (3)

Οι ελληνικής καταγωγής τιμώμενοι άγιοι στην Ρουμανία (με πλούσιο φωτογραφικό υλικό)

Ο άγιος Ιωάννης ο Τραπεζούντιος

Μετά την αγία Παρασκευή την Νέα, τα δευτερεία της τιμής των πιστών στην Μολδαβία τα έχει ο Έλληνας Νεομάρτυρας άγιος Ιωάννης ο Τραπεζούντιος. Αυτός ήταν έμπορος από την Τραπεζούντα. Κάποτε ταξίδευε με πλοίο γεμάτο εμπορεύματα του στον Εύξεινο Πόντο. Ο λατίνος όμως πλοίαρχος με τον οποίο κατά το ταξίδι είχαν οξεία αντιπαράθεση σε θέματα πίστεως τον φθόνησε και όταν έφθασαν στην Λευκόπολη, πόλη κτισμένη στις εκβολές του Δνείστερου ποταμού, τον κατήγγειλε στον Τατάρο διοικητή της πόλης, συκοφαντώντας τον ότι κατά την διάρκεια του ταξιδιού εξέφρασε την απόφαση του να ασπασθεί την θρησκεία των Τατάρων και να γίνει μουσουλμάνος. Ο Ιωάννης αντιστάθηκε τόσο στις αρχικές δελεαστικές προσφορές του διοικητού όσο, αργότερα, και στα φρικτά βασανιστήρια που τον υπέβαλε, προκειμένου να αρνηθεί την πίστη στον Χριστό. Στο τέλος ο τύραννος διέταξε να δέσουν τα χέρια του μάρτυρα στην ουρά ενός άλογου, που ο αναβάτης του καλπάζοντας το περιέφερε στους δρόμους της πόλης. Τότε ένας Εβραίος, από αυτούς που χλεύαζαν τον άγιο, τον αποκεφάλισε. Την νύκτα μετά το μαρτύριο συνέβησαν υπερφυσικά γεγονότα. Οι χριστιανοί της πόλης έθαψαν το άγιο λείψανο στο ιερό βήμα του ναού του Προδρόμου, όπου παρέμεινε επί εβδομήντα περίπου έτη. Τότε, περί το 1402, ο ηγεμόνας της Μολδαβίας Ιωάννης Αλέξανδρος ο Καλός (1400-1432), παρακινηθείς από τον αρχιεπίσκοπο Μολδοβλαχίας Ιωσήφ, μετακόμισε το άγιο λείψανο με πανηγυρικό τρόπο στην πρωτεύουσα του κράτους του Σουτσεάβα, και το εναπέθεσε στον μητροπολιτικό ναό της πόλης, που είναι σήμερα το καθολικό της Μονής του Αγίου Γεωργίου, εκεί το βρίσκουμε και σήμερα, εντός αργυράς λειψανοθήκης, να επιτελεί, όπως και στο διάβα τόσων αιώνων, θαύματα στους πιστούς που προστρέχουν στον άγιο. Εορτάζει δύο φορές, στις 2 και στις 24 Ιουνίου. Στο μουσείο της Μονής Πούτνα φυλάσσεται το ξύλινο-σκαλιστό φέρετρο με το οποίο ο Μητροπολίτης Μολδαβίας και Σουτσεάβας Δοσίθεος (1624-1693) μετέφερε για περισσότερη ασφάλεια τα λείψανα του αγίου στην Πολωνία, κατά την δύσκολη περίοδο 1686-1687, που λόγω της τουρκικής κατοχής, έγινε μεγάλη ταραχή και ακαταστασία στην χώρα. Βιογράφος του αγίου Ιωάννου του Νέου είναι ο Βούλγαρος ιερομόναχος Γρηγόριος Τσάμπλακ (δεύτερο μισό ιδ΄αι. πρώτες δεκαετίες ιε΄ αι.), ηγούμενος της σερβικής Μονής Παντοκράτορος (Ντέτσιανη). Τον πρωτότυπο βίο μετέφρασαν ή διασκεύασαν από την βουλγαρική στην νεοελληνική οι: Νικηφόρος Πατριάρχης Αλεξανδρείας, Μελέτιος Συρίγος, Καλλίνικος Γ΄Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και άγιος Νικόδημος Αγιορείτης.

Η αγία Φιλοθέα του Άρτζες

Εξίσου λαοφιλής ανάμεσα στους πιστούς Ρουμάνους, είναι και η ετέρα Ελληνίδα αγία Φιλοθέα του Άρτζες. Γεννήθηκε γύρω στον 4ο αι. στον Πολύβοτον της Φρυγίας της Μικράς Ασίας από ευγενείς και ευσεβείς γονείς. Από την παιδική της ηλικία φάνηκε η κλίση της για τα ιερά γράμματα και την εν Χριστώ βίωση των αρετών, ανάμεσα στις οποίες κεντρική θέση πήρε η φιλανθρωπία. Στα τρία της χρόνια έμεινε ορφανή από μητέρα, ενώ στα δεκατέσσερα της νυμφεύθηκε έναν ευσεβή νέο, που αργότερα χειροτονήθηκε ιερέας, και με τον οποίο συμφώνησαν να διατηρήσουν την αγνότητα τους μέσα στον γάμο.

Μετά από έξι χρόνια έγγαμου βίου και μετά τον πρόωρο θάνατο του συζύγου της, η Φιλοθέα -αφού μοίρασε την περιουσία της στους πτωχούς- απομακρύνθηκε από τον κόσμο και έζησε ασκητικό βίο σ΄ ένα νησί που βρισκόταν σε μια λίμνη κοντά στον τόπο που γεννήθηκε. Η πλούσια σε καρπούς μοναχική βιοτή της έγινε πόλος πνευματικής έλξης για τους πιστούς της περιοχής, τους οποίους στήριζε με τις νουθεσίες της. Δεν έλειπαν δε και οι θαυματουργικές θεραπείες των πιστών, που γίνονταν με την προσευχή της. Μετά την οσιακή της κοίμηση, η αγία ετάφη με πάνδημη συμμετοχή κλήρου και λαού στον ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου της περιοχής. Ο βιογράφος της αγίας, άγιος Ευθύμιος Πατριάρχης Τυρνόβου (1375-1393), περιγράφει λεπτομερώς και θαύματα μετά την κοίμησή της. Άγνωστο ποια εποχή, τα ιερά λείψανα της αγίας Φιλοθέας μεταφέρθηκαν στην Θράκη και από εκεί, (περίπου 1204-1207) την εποχή που οι Φράγκοι κατέλυσαν την Βυζαντινή αυτοκρατορία, ο τσάρος των Βουλγάρων Καλοϊωάννης (1197-1207) τα μετέφερε στην πρωτεύουσα του Β΄ Βουλγαρικού Βασιλείου, Τύρνοβο και τα τοποθέτησε με βασιλικές τιμές στην Μονή της Θεοτόκου Τέμνισκας.

Εκεί βρίσκονταν μέχρι το 1393, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το Τύρνοβο. Τότε με ενέργειες του Μητροπολίτου Βιδυνίου Ιωάσαφ, μεταφέρθηκαν στο Βιδύνιο. Εκεί έμειναν τουλάχιστον μέχρι το 1396, που ήλθε και η σειρά της πόλεως αυτής να πέσει στα χέρια των απίστων. Αργότερα (τουλάχιστον πριν το έτος 1441) μεταφέρθηκαν βορείως του Δούναβη και τουλάχιστον μέχρι το δεύτερο μισό του 16ου αι., είχαν φθάσει στην μικρή πόλη Άρτζες της Βλαχίας, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα κάνοντας αναρίθμητα θαύματα. Στα βάθη των αιώνων -καί κυρίως τα σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας- χάθηκαν τα βιογραφικά στοιχεία της αγίας, εξαιτίας και των συνεχών μετακομιδών των λειψάνων της, με αποτέλεσμα να διαφοροποιηθεί αρκετά το συναξάρι της αγίας (η αγία -κατά την ρουμανική εκδοχή του Βίου της- καταγόταν από το Τύρνοβο της Βουλγαρίας και μαρτύρησε από τον ίδιο τον πατέρα της, εξαιτίας των πολλών ελεημοσυνών που έκανε). Τα ιερά της λείψανα βρίσκονται εντός αργυρής λειψανοθήκης στο παρεκκλήσι της Γεννήσεως της Θεοτόκου, στην Μονή Κούρτεα ντε Άρτζες, επιτελούντα πλήθος θαυμάτων. Η μνήμη της εορτάζεται στις 7 Δεκεμβρίου(1).

Ο άγιος Γρηγόριος ο Δεκαπολίτης

Στο καθολικό, εντός και αριστερά του κυρίως ναού, της Μονής Μπίστριτσα της Ολτένιας, φυλάσσεται σε σκαλιστή αργυρή λειψανοθήκη, το ολόσωμο λείψανο του Έλληνα αγίου Γρηγορίου του Δεκαπολίτου. Αποτελεί το μεγαλύτερο θησαύρισμα για την Μονή και τους κατοίκους της περιοχής. Ο άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε μεταξύ του 780-790 στην Ειρηνούπολη της Ισαυρικής Δεκαπόλεως και έδρασε στην Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη, την Ρώμη, την Σικελία και κυρίως στην Θεσσαλονίκη, στην Μονή του αγίου Μηνά.

Εκοιμήθη οσιακώς το 842. Τον βίο του έγραψε τον Ѳ΄αι. ο Ιγνά¬τιος, διάκονος και σκευοφύλακας της Μεγάλης Εκκλησίας, αργότερα Μητροπολίτης Νικαίας. Η μνήμη του στην ρουμανική αυτή Μονή τελείται πανηγυρικώς στις 22 Νοεμβρίου με την συμμετοχή χιλιάδων λαού. Μα και καθημερινά πολλοί πιστοί προσέρχονται για Λειτουργίες και Παρακλήσεις στον άγιο. Ας έχουμε και Έλληνες και Ρουμάνοι τις πρεσβείες των αγίων αυτών. Αμήν!

 

Σημειώσεις:

(1) Βλ. σχετικά, το έργο των Δημητρίου Β. Γόνη και Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου, Η αγία Φιλοθέα του Άρτζες. Μια Βυζαντινή αγία από την Μικρά Ασία στην Ρουμανία, εκδ. Ν. Παναγόπουλος, Αθήνα 2003.

Πηγή: Παταπίου μοναχού Καυσοκαλυβίτου, Оδοιπορικό στην Ορθόδοξη γη της Ρουμανίας, μέρος β΄

Περιοδικό Πεμπτουσία, Τεύχος 14ο, σελ.: 132-137

Απρίλιος – Ιούλιος 2004

Έκδοσις Κέντρου Ελληνικού και Ορθοδόξου Πολιτισμού