Оδοιπορικό στην Ορθόδοξη γη της Ρουμανίας, (μέρος 2ο) (με πλούσιο φωτογραφικό υλικό)

Κούρτεα ντε Άρτζες. Η ηγεμονική εκκλησία τον Αγίον Νικολάου, βυζαντινού τύπον, με ελληνικές επιγραφές στις τοιχογραφίες της.

Συνέχεια από (1)

Μαρτυρίες για την επίδραση του Ελληνισμού στην διαμόρφωση του ρουμάνικου μοναχισμού

Αό τα παραπάνω, είναι φανερή και σημαίνουσα η προσφορά του Ελληνισμού, μέσω του Αγίου Όρους κυρίως, στην διαμόρφωση του ρουμανικού μοναχισμού και την ησυχαστική παράδοση που καλλιεργήθηκε στα ιερά αυτά μέρη. Για τον πιο απαιτητικό όμως αναγνώστη, που επιθυμεί να εχει μία πληρέστερη γνώση της μεγάλης αυτής προσφοράς, θα παραθέσουμε στην συνέχεια -ασύνδετες μεταξύ τους- πληροφορίες, που είχαμε την ευκαιρία να συλλέξουμε κατά το πρόσφατο οδοιπορικό μας στην Εκκλησία της Ρουμανίας.

Η πόλη Άρτζες ήταν η πρώτη πρωτεύουσα της Βλαχίας. Στον περίβολο του ερειπωμένου παλατιού του ηγεμόνα Ματθαίου Μπασαράμπ σώζεται, σε πολύ καλή κατάσταση, η ηγεμονική εκκλησία (biserica domneaska) του Αγίου Νικολάου. Ιδρύθηκε το 1192 ή το 1262 και είναι ο παλαιότερος σωζόμενος ναός στην Ρουμανία. Εντός του ναού, ανάμεσα σε άλλους, βρίσκεται ο τάφος του ηγεμόνα Βλάϊκου (Βλαδισλάβου) βόδα, δεύτερου κτίτορα της Μονής Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους. Στον βυζαντινού τύπου αυτό ναό, τα ειλητάρια και οι επιγραφές των αγίων που είναι ιστορημένοι στο ιερό βήμα -τοιχογραφίες που είναι και οι αρχαιότερες στον ναό- είναι στην ελληνική.

Στην ίδια πόλη, η εκκλησία της Μονής Κούρτεα ντε Άρτζες, τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου και κτίστηκε από τον ευσεβή ηγεμόνα Νεάγκοε Μπασαράμπ (1512-1521) μεταξύ των ετών 1512-1517. Θεωρείται ο καλλιτεχνικότερος ναός της Ρουμανίας και συνάμα ιστορικό μνημείο. Στα εγκαίνια του, στις 17 Αυγούστου 1518, ο ηγεμόνας Νεάγκοε προσκάλεσε εκπροσώπους από όλες τις ορθόδοξες χώρες. Από το Άγιον Όρος παραβρέθηκε ο Πρώτος Γαβριήλ με ικανή συνοδεία ηγουμένων και άλλων επιφανών μοναχών. Τα εγκαίνια τέλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Θεόληπτος Α΄ (1513-1521). Στο εσωτερικό του ναού, που το κάλλος του είναι απερίγραπτο, βρίσκεται -ανάμεσα σε άλλους- και ο τάφος του ηγεμόνα Νεάγκοε, που εκτός των άλλων, ανακαίνισε σε μεγάλο βαθμό και την Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους. Στον ναό αυτό φυλάσσονταν και τα άγια λείψανα του Αγιορείτου αγίου Νήφωνος Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (1486-1488, 1497-1498), του ασκήσαντος στην Μονή Διονυσίου καθώς και της αγίας Φιλοθέας, που κατα¬γόταν από την Μικρά Ασία, πριν αυτά μεταφερθούν στον Μητροπολιτικό Ναό του αγίου Δημητρίου της πόλεως Κραϊόβα το πρώτο, και στο παρεκκλήσι της Γεννήσεως της Θεοτόκου, δίπλα στο καθολικό της Μονής Κούρτεα το δεύτερο.

Στο παλάτι του ηγεμόνα Ράδου του Μεγάλου, που βρίσκεται στην πόλη Τιργκόβιστα, παλιά πρωτεύουσα της Βλαχίας, βρίσκουμε την ηγεμονική εκκλησία, από τα αρχαιότερα ρουμανικά αρχιτεκτονικά μνημεία, όπου εκκλησιαζόταν ο ηγεμόνας και η οικογένειά του. Οι τοιχογραφίες των αρχών του 16ου αι., βυζαντινής τεχνοτροπίας, φέρουν ελληνικές επιγραφές. Σ΄ αυτήν υπάρχει και ο τάφος του ηγεμόνος Ματθαίου Μπασσαράμπ, ανακαινιστού πολλών αγιορείτικων μονών. Εδώ λειτουργούσε συχνά ο Έλλην Αγιορείτης άγιος Νήφων Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, τον οποίο ο Ράδος ο Μέγας έφερε στην χώρα του, για να στερεώσει τον λαό του στην πίστη του.

Ο ηγεμόνας Πέτρος Ράρες, που ήταν και δεύτερος κτίτορας της αγιορείτικης Μονής Καρακάλλου, μόνασε τελικά σ΄ αυτήν υπό το όνομα Παχώμιος (β’ μισό 16ου αι.). Ο κτίτορας της Μονής Πινγκαράς και της Μονής Σλάτινα (1533), ηγεμόνας της Μολδαβίας Αλέξανδρος Παπουσνεάνου, υπήρξε και δεύτερος κτίτορας της αγιορειτικής Μονής Δοχειαρίου (β’ μισό 16ου αι.), καθώς υπήκουσε στην προτροπή του πρώτου ηγουμένου αυτής οσίου Ιακώβ να συμβάλει στην ανακαίνιση ιερών τόπων. Η Μονή Δοχειαρίου ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου από τον ηγεμόνα αυτό, που συνέβαλε στην ανακαίνιση κι άλλων αγιορείτικων μονών.

Οι τοιχογραφίες του κυρίως ναού της Μονής της Αγίας Παρασκευής της επαρχίας Ρομάν, είναι εργο του Έλληνα Κωνσταντίνου από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, το 1725. Φέρουν όλες ελληνικές επιγραφές.

Η Μονή Γκόλια, που βρίσκεται εντός της πόλεως του Ιασίου, ήταν από το 1660 και για αρκετό διάστημα μετόχι της Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους. Οι τοιχογραφίες του ναού, έργο του Έλληνα Ματθαίου Ιωάννου, φέρουν ελληνικές επιγραφές. Ανάμεσα στους τάφους που βρίσκονται εντός του ναού, ξεχωρίζουμε και αυτόν της Δόμνας Σκαρλάτου, με ελληνική επιγραφή. Ο γνωστός Αγιορείτης λόγιος μοναχός Καισάριος Δαπόντες, γράφει σχετικά στον Ιστορικό Κατάλογο ανδρών επισήμων (Κ. Σάθα, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τ. Γ΄, Βενετία 1872, σ. 81) : «…όστις (ο ηγεμών Βασίλειος) είκοσι χρόνους αυθεντεύσας, έκτισε προς τοις άλλοις και τα δύο περίφημα μοναστήρια, της Παναγίας του Γκόλια το Βατοπαιδινόν, εις το οποίον είναι η θαυματουργή εικών της Παναγίας, και το των Αγίων Τριών Ιεραρχών, το αφιερωμένον εις το κοινόν του Αγίου Όρους, εις το οποίον είναι το λείψανον της αγίας Παρασκευής της Νέας, όπου αυτός έστειλεν εις την Πόλιν και το έφερεν».

Τα κελλιά της Μονής Γαλατά, πλησίον του Ιασίου, κτίστηκαν το 1584 από τον μητροπολίτη Θεοφάνη, που ήταν και κτίτωρ της Μονής Δοχειαρίου Αγίου Όρους. Στην Μονή Τσετατσούϊα του Ιασίου, που ιδρύθηκε το 1672, έζησε ο Έλληνας λόγιος Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος, καθώς η Μονή ήταν Μετόχιο των Αγίων Τόπων. Στο τυπογραφείο της Μονής τυπώθηκαν στην ελληνική γλώσσα από τον Δοσίθεο πολλά εκκλησιαστικά βιβλία, που πολύ ωφέλησαν τον πιστό λαό, ανάμεσα τους και ο «Τόμος Αγάπης».

Η Μονή Μπούτσιουμ, κοντά στο Ιάσιο, είναι μετόχι της Ρουμανικής Σκήτης Τιμίου Προδρόμου του Αγίου Όρους. Κτίστηκε το 1856. Ως πολιούχοι της Μονής τιμώνται οι Όσιοι Αγιορείτες Πατέρες. Στην Μονή αυτή ιστορήθηκε θαυματουργικώς η αχειροποίητος εικόνα της Παναγίας της Προδρομιτίσσης, κατά το 1856, που βρίσκεται σήμερα στο Κυριακό της παραπάνω αγιορείτικης Σκήτης.

Ο άγιος Ιωσήφ, που διετέλεσε Μητροπολίτης Τιμισιοάρας κατά τα έτη 1653-1656, έζησε επί 20 ετη στο Άγιον Όρος, όπου διακρίθηκε ως πνευματικός. Εχρημάτισε και ηγούμενος της Μονής Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους. Ο κεντρικός ναός της Μονής Ζαμφείρα, που κτίστηκε το 1855 από τον μητροπολίτη Βουκουρεστίου Νήφωνα, αφιερώθηκε στην μνήμη του Αγιορείτου αγίου Νήφωνος, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως.

Ό πνευματικός σύνδεσμος των δύο λαών

Ένας αξιοσημείωτος επίσης κρίκος του πνευματικού συνδέσμου των δύο λαών είναι και η ύπαρξη στην Ρουμανία θαυματουργών εικόνων, που προέρχονταν από την Κωνσταντινούπολη. Συγκεκριμένα, στην Μονή Μπίστριτσα, βρίσκεται η εικόνα της αγίας Άννης, που είναι δώρο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου στην σύζυγο του κτίτορα της Μονής, ηγεμόνα της Μολδαβίας Αλεξάνδρου του Καλού, το 1407. Και επειδή η κτιτορική εκκλησία της Μονής προοριζόταν να γίνει και τόπος ταφής τους, ο ηγεμόνας δώρησε με την σειρά του την εικόνα στην Μονή. Η εικόνα της Θεοτόκου στην Μονή Αγαπία δωρήθηκε κι αυτή το 1402 στον ηγεμόνα Αλέξανδρο τον Καλό, από τον Μανουήλ Παλαιολόγο. Του ιδίου Βυζαντινού βασιλιά δώρο είναι και η επίσης θαυματουργός εικόνα της Παναγίας βρεφοκρατούσης (Λυδιάνκα), που βρίσκεται στην Μονή Νεάμτς. Ονομάζεται έτσι όχι μόνο διότι είναι αντίγραφο εικόνας που βρίσκεται στην Λύδδα της Παλαιστίνης, αλλά και διότι στην πίσω πλευρά της υπάρχει εικόνα του αγίου Γεωργίου που, ως γνωστόν, πατρίδα του ήταν η Λύδδα. Η εικόνα δωρήθηκε από τον αυτοκράτορα στον πρώτο μητροπολίτη Μολδαβίας Ιωσήφ Μουσάτ, ο οποίος με την σειρά του την χάρισε στην Μονή Νεάμτς το 1415 επί ηγεμόνα Αλέξανδρου του Καλού (1400-1432).

Τέλος, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε σε δύο Μονές που συνδέονται άμεσα με τις απαρχές του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Η Μονή Σέκου ιδρύθηκε το 1602.

Στην νοτιοδυτική πλευρά της, βρίσκεται ο τόπος που υπήρχε το κωδωνοστάσιο που ανατίναξε ο ήρωας Γεωργάκης Ολύμπιος, συμπαρασύροντας στον θάνατο πολλούς «ελεύθερους πολιορκημένους» επαναστάτες. Προηγουμένως οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά, λεηλάτησαν τα πάντα και έσφαξαν 100 λαϊκούς και 40 μοναχούς της Μονής. Στον αύλειο χώρο της ιστορικής Μονής των Τριών Ιεραρχών, όπου κτίστηκε το 1638 εντός της πόλεως του Ιασίου από τον ηγεμόνα της Μολδαβίας Βασίλειον Λούπου, ο επίσκοπος Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκη ευλόγησε την ελληνική επανάσταση, που ξεκίνησε στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά του Τούρκικου ζυγού.

Συνεχίζεται…