Η νύκτα που η Πόλη βίωσε τη φρίκη

Τα όσα υπέστη εκείνη τη νύκτα η ρωμιοσύνη αδυνατεί να τα συλλάβει η ανθρώπινη φαντασία. Ο απολογισμός φοβερός:

-16 νεκροί
-600-700 τραυματίες
-200 βιασμοί
-1000-1100 κατεστραμμένα σπίτια
-4300 λεηλατημένα καταστήματα
-71 κατεστραμμένες εκκλησίες
-5 κατεστραμμένες μονές
-8 κατεστραμμένα αγιάσματα
-26 κατεστραμμένα σχολεία
-2 συλημένα νεκροταφεία (οι τάφοι των οικουμενικών Πατριαρχών συλήθηκαν και καταστράφηκαν
-122 κατεστραμμένα εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, ξενοδοχεία
-11 κατεστραμμένες κλινικές
-9 κατεστραμμένα τυπογραφεία
-18 κατεστραμμένοι φούρνοι
-Ο 90χρονος ιερομόναχος της Μονής Βαλουκλή Χρύσανθος κάηκε ζωντανός, ο Μητροπολίτης Δέρκων Ιάκωβος σώθηκε στις φλόγες από δυο γενναίους ομογενείς, ο Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδιος υπέστη βασανιστήρια (του έκοψαν τα γένια και τον έσερναν στους δρόμους. Πέθανε μετά από δύο μήνες), ο Επίσκοπος Παμφίλου Γεννάδιος ρίχτηκε στα καμένα ερείπια της Μονής Βαλουκλή.
-Στο κοιμητήριο Σισλί πέταξαν στο δρόμο τα οστά του οστεοφυλακίου.

Σύμφωνα με Βρετανούς διπλωμάτες οι ζημιές ξεπερνούσαν τα 300 εκατομμύρια δολάρια, ποσό ασύλληπτα μεγάλο για την εποχή.Ο ανταποκριτής της DailyΜailπαρομοίασε τη Μεγάλη του Πέρα Οδό με το βομβαρδισμένο Λονδίνο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.

Συμπληρώθηκαν εχθές 54 χρόνια από την αποφράδα εκείνη νύκτα της Τρίτης της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου του 1955 όταν η φιλήσυχη και νομοταγής μειονότητα της Κωνσταντινούπολης, με πρόφαση το κυπριακό, δέχτηκε μια βάρβαρη επίθεση που θα μείνει αξέχαστη στη μνήμη όχι μόνο των Κωνσταντινουπολιτών, αλλά και ολόκληρου του ελληνισμού. Τα όσα υπέστη εκείνη τη νύκτα η ρωμιοσύνη ωχριούν μπροστά στη Νύκτα των Κρυστάλλων (Κrustallinacht) στη ναζιστική Γερμανία κατά των Εβραίων.

Από το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου μέχρι το πρωί της επομένης, τα αφηνιασμένα στίφη των διαρρηκτών, βιαστών, τρομοκρατών, καταστροφέων… δεν άφησαν τίποτα όρθιο στην Κων/πολη (και μερικώς στη Σμύρνη) αρκεί να ήταν ελληνικό και ορθόδοξο. Τα άξεστα αυτά ανθρωπόμορφα όντα δεν σεβάστηκαν ούτε τις εκκλησίες μας, ούτε τις μονές μας, ούτε τα κοιμητήρια και οστεοφυλάκιά μας. Το σύνθημα που επικρατούσε τη νύκτα εκείνη ήταν “ΚΙΒRΙSΤURΚ” (η Κύπρος είναι τουρκική ). Ο Γάλλος πρόεδρος Ντε Γκολ ερμήνευσε τότε τα γεγονότα πολύ σωστά: “ΟUΙ, QUΙ ΒRΙSΕΕSΤ ΤURΚ” (Πράγματι , όποιος σπάει είναι Τούρκος).

Τα «γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου» ή «Σεπτεμβριανά», όπως καθιερώθηκε να λέγονται , ήταν προσχεδιασμένα και οργανωμένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια από την επίσημη τουρκική κυβέρνηση μέσω του Γραφείου Ειδικού Πολέμου (ίδρυσε την ΤΜΤ) και τον Σύνδεσμο «Η Κύπρος είναι Τουρκική», άσχετα αν η ίδια προσπάθησε να τα φορτώσει στους κομμουνιστές, συλλαμβάνοντας πολλούς επώνυμους αριστερούς όπως τον Αζίζ Νεσίν και πολλούς άλλους.

Η εφημερίδα Τζουμχουριέτ έγραψε «ότι οι λεηλασίες προετοιμάστηκαν από ερυθρά οργάνωση με έδρα τη Βηρυτό, μάλιστα δε ο στρατιωτικός διοικητής (είχε κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος) Κων/πολης Νουρετίν Ακνόζ συγκέντρωσε τους ιδιοκτήτες , αρχισυντάκτες και αρθρογράφους των εφημερίδων και τους υποχρέωσε να γράψουν πειστικά ότι τα επεισόδια προκάλεσαν και προέτρεψαν οι κομμουνιστές.»

Τα γεγονότα

Πώς φθάσαμε στη νύκτα της αρπαγής, των λεηλασιών, των βιασμών, του τρόμου, του θανάτου; Στη νύκτα αυτή της επίγειας κόλασης; Όλα ξεκίνησαν από την Κύπρο. Την 1η Απριλίου 1955 άρχισε ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ κατά των Άγγλων . Η Αγγλία υποκίνησε τους Τ/κ, ενώ στην Τουρκία είχε ως στήριγμά της στο παιγνίδι που έστηνε στην Κύπρο, τον αρχηγό τής αξιωματικής αντιπολίτευσης Ισμέτ Ινονού. Ο πρωθυπουργός της χώρας Αντνάν Μεντερές αντιλαμβάνονταν το παιγνίδι που παίζονταν, αλλά δεν είχε άλλη επιλογή. Τελικά ενήργησε ως βασιλικότερος του βασιλέως.

Περί τα μέσα του Αυγούστου κυκλοφόρησε στην Πόλη η φήμη ότι οι Ε/κ ετοιμάζονται να σφάξουν τους Τ/κ. Εμπνευστής της φήμης αυτής ήταν ο πρέσβης της Τουρκίας στο Λονδίνο Σουάτ Χαϊρί Ουργκιουπλού. Το σχέδιο του πρέσβη υποστηρίζεται από τον προϊστάμενό του ΥΠΕΞ Φατίν Ρουστού Ζορλού, τον αρχισυντάκτη της εφημερίδας Χουριέτ Χικμέτ Μπιλ και τον Τ/κ Φαζίλ Καϋμάκ του «Συνδέσμου η Κύπρος είναι τουρκική» (ΚΙΒRΙSΤURΚΤUR). Με ανακοίνωση του Συνδέσμου ως ημερομηνίες σφαγής αναφέρονταν οι 28 ή 30 Αυγούστου 1955.

Οι τουρκικές πόλεις και κυρίως η Κων/πολη και η Σμύρνη είχαν γεμίσει με αφίσες που παρουσίαζαν τον χάρτη της Κύπρου και στη μέση το αστροφέγγαρο. Παράλληλα, άρχισε μια άλλη εκστρατεία που έφερε τους Ρωμιούς της Πόλης και το Πατριαρχείο να συγκεντρώνουν χρήματα για τις ανάγκες της ΕΟΚΑ . Φυσικά στις ημερομηνίες που προαναφέραμε δεν συνέβη οτιδήποτε στο νησί.

Στις 29 Αυγούστου άρχιζε στο Λονδίνο η διάσκεψη για το κυπριακό με τη συμμετοχή Ελλάδας, Αγγλίας και Τουρκίας. Έπρεπε η Τουρκία να παρακαθίσει στο τραπέζι έχοντας στο χαρτοφύλακά της κάποιο γεγονός που θα αποδείκνυε την αγανάκτηση του τουρκικού λαού για την Κύπρο. Ο ΥΠΕΞ Ζορλού είχε ανάγκη των κινητοποιήσεων των Τούρκων. Το σχέδιο μπήκε αμέσως σε εφαρμογή.

Κάποια γεγονότα που εξελίσσονταν στη Θεσσαλονίκη δεν προκάλεσαν υποψίες. Η πόλη ετοιμαζόταν για τη Διεθνή Έκθεση (3-9-55).

Η σύζυγος του Τούρκου προξένου ζήτησε από τον γνωστό φωτογράφο Κυριακίδη μια σειρά φωτογραφιών του σπιτιού όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο Ατατούρκ και το οποίο βρίσκεται στο προαύλιο του τουρκικού προξενείου. Λόγω υποχρεώσεων στην έκθεση ο Κυριακίδης της πρότεινε όπως η φωτογράφιση γίνει τη Δευτέρα. Εκείνη ανένδοτη. Στην επιμονή της ο Κυριακίδης τη ρώτησε για ποιο λόγο ήθελε τις φωτογραφίες και τα αρνητικά τους τόσο γρήγορα . Η απάντηση ήταν ότι ο σύζυγός της μετετίθετο από τη Θεσσαλονίκη και ήθελε τις φωτογραφίες για ενθύμιο. Η κυρία προξένου αναχώρησε για την Τουρκία στις 4-9- 55.

Στις 00.10 της 5ης Σεπτεμβρίου 1955 εξερράγη καψύλλιο δυναμίτη στον κήπο του τουρκικού προξενείου δίπλα στο σπίτι του Ατατούρκ. Οι κροτίδες μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα από τον υποπρόξενο Μεχμέτ Αλί Τεκίναλπ. Έσπασαν μόνο μερικά τζάμια. Τη στιγμή εκείνη στο προξενείο βρισκόταν μόνο ο μουσουλμάνος από την Κομοτηνή κλητήρας Χασάν Ουτσάρ, φανατικός μισέλλην και με σκοτεινό παρελθόν. Από τις δύο κροτίδες που είχε τοποθετήσει, εξερράγη μόνο η μία. Για την ενέργειά του βοηθήθηκε από το φανατικό μισέλληνα και πειθήνιο όργανο της ΜΙΤ Οκτάυ Εγκίν, τριτοετή φοιτητή της Νομικής Θεσσαλονίκης (δραπέτευσε στην Τουρκία η οποία τον αντάμειψε διορίζοντάς τον πρώτα στη Γενική Διεύθυνση Ασφαλείας και στη συνέχεια νομάρχη στην Καππαδοκία).

Οι τραμπούκοι επί το έργον

Από τα μεσάνυκτα του Σαββάτου 3/9 μεταφέρονταν στην Πόλη με κάθε μεταφορικό μέσο άξεστοι τραμπούκοι.Υπολογίζεται ότι έφθασαν στην Πόλη 50.000-65.000 άτομα. Σε αυτούς προστέθηκαν εργατοϋπάλληλοι κρατικών εργοστασίων, ενώ με ειδική άδεια εξήλθαν των φυλακών κρατούμενοι και υπόδικοι , επαγγελματίες διαρρήκτες, κλέφτες, βιαστές.

Το πλιάτσικο συνεχίστηκε μέχρι την επόμενη μέρα το πρωί (7-9) όταν κηρύχτηκε στρατιωτικός νόμος.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία , συνελήφθησαν 3500 άτομα. Πρόκειται , στην ουσία, για άτομα που ήδη εξέτιαν ποινή φυλάκισης, αλλά «πρόσφεραν την πείρα τους σε εγκληματικές ενέργειες» με ειδική άδεια που τους παραχωρήθηκε από τη διεύθυνση των φυλακών. Όλος ο όχλος είχε ορκιστεί την τιμή και υπόληψή του (όσοι και όση είχαν ) να μην αποκαλύψει το παραμικρό σε οποιονδήποτε και κυρίως σε Έλληνες. Στα τζαμιά οι ιμάμηδες εξόρκιζαν τους πιστούς να κρατούν κλειστό το στόμα γιατί «έτσι θα δοθεί ένα καλό μάθημα στους γκιαούρηδες». Οι οδηγίες εφαρμόστηκαν με θρησκευτική ευλάβεια. Εξάλλου, τα «λάφυρα» θα ήταν πολλά και σημαντικά.

Ο όχλος κατευθύνονταν σε συγκεκριμένα σπίτια και καταστήματα που είχαν από πριν σημαδευτεί με έναν σταυρό.

Έτσι άρχισε το πλιάτσικο

Η είδηση ότι τοποθετήθηκε βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ μεταδίδονταν από τον κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό με αναφορά στην ασέβεια των Ελλήνων να ανατινάξουν το σπίτι του «Πατέρα μας.» • Η έκτακτη έκδοση της εφημερίδας Ιστανμπούλ Εξπρές (ιδιοκτησίας του βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος Μιτχάτ Περίν) ήταν το σύνθημα για έναρξη του εγκλήματος. Οι φωτογραφίες που είχε μεταφέρει η κ. προξένου διανεμήθηκαν σε όλο τον Τύπο της εποχής.

Στις 16.30 δεκάδες εκατοντάδες εφημεριδοπώλες ξεχύθηκαν στους δρόμους κραδαίνοντας την Ισταμπούλ Εξπρές. Τυπώθηκαν 290.000 φύλλα, αριθμός πρωτόγνωρος για την εποχή και τα μέσα που διέθεταν τότε τα τυπογραφεία. Όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, η εκτύπωση των φύλλων είχε γίνει από την προηγουμένη. Σε ελάχιστα λεπτά στίφη καταστροφέων, καθοδηγούμενα από τους κομματικούς και θρησκευτικούς ηγέτες της περιφέρειας και τους πράκτορες της ΜΙΤ συγκεντρώθηκαν στις πλατείες. Ο μεγαλύτερος όγκος ήταν στην κεντρική πλατεία Ταξίμ της Πόλης όπου κατοικούσαν και οι περισσότεροι Έλληνες. Ο εξαγριωμένος όχλος, κρατώντας σημαίες, ρόπαλα και αιχμηρά αντικείμενα περίμενε το σύνθημα από κάποιον «κύριο» (ο μόνος με γραβάτα μεταξύ των ρακένδυτων) ονόματι Μουράτ Γιολκεσέν (πράκτορας της ΜΙΤ-σύμβουλος των τουρκικών αερογραμμών). Ο Μουράτ έδωσε το σύνθημα για το πλιάτσικο “Ηaydi arkadaslas, yuruyun” (Μπρος, φίλοι, προχωρήστε). Αξίζει να αναφερθεί ότι ο «κύριος» αυτός βρέθηκε κατακρεουργημένος στις 4-2-1989.

Ο όχλος περιέρχεται τους κεντρικούς δρόμους της Πόλης και με μανία καταστρέφει ό,τι ελληνικό και ορθόδοξο βρεθεί στο δρόμο του (σε μικρότερη κλίμακα ήταν οι καταστροφές και στη Σμύρνη).

Πλήγματα δέχτηκαν όλα τα καταστήματα των Ρωμιών στη Μεγάλη του Πέραν Οδό, τα καταστήματα και τα σπίτια στις ακραίες συνοικίες, τα εργοστάσια, σχολεία, νοσοκομεία, εκκλησίες. Τη Θεολογική Σχολή κατέστρεψαν οι σπουδαστές της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, τη Μεγάλη του Γένους Σχολή οι ίδιοι οι Τούρκοι φρουροί.

Ο ανταποκριτής της DailyΜailπαρομοίασε τη Μεγάλη του Πέρα Οδό με το βομβαρδισμένο Λονδίνο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ