Οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πυρκαγιάς στην Αττική

Αθήνα– Η Αττική Γη, με το πανάρχαιο, πανέμορφο τοπίο της που έχει εμπνεύσει επί αιώνες, ζωγράφους, γλύπτες και ποιητές, δεν υπάρχει πλέον! Κάηκε! Έγινε κάρβουνο και στάχτη! Περισσότερα από 150.000 στρέμματα πρασίνου, δάσους, καλλιεργειών, που έζωναν την Αθήνα, την ελληνική πρωτεύουσα, σαν πράσινο, αέρινο, περιδέραιο, χαρίζοντας το οξυγόνο τους, σε 4,5 εκατομμύρια ανθρώπους, που ζούμε στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, εξαφανίσθηκαν! Από το βράδυ της 21ης Αυγούστου, ώρα Ελλάδος, μέχρι και τρία ολόκληρα 24ωρα στη συνέχεια, αμέτρητες πυρκαγιές, με συνεχώς αναζοπυρούμενες εστίες, δεν άφησαν τίποτα όρθιο! Μαζί με το πράσινο, αναρίθμητα σπίτια, αυτοκίνητα, κτήρια αλλά και ζώα, βρήκαν πύρινο θάνατο! Κι όλα αυτά χωρίς κανένας να μπορεί να αποτρέψει στην αρχή, να βοηθήσει στη συνέχεια, να σώσει στο τέλος, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες πυροσβεστών, εθελοντών, δημοτών, αεροπλάνων και ελικοπτέρων, με συνεχή συμπαράσταση της κρατικής μηχανής.

Έτσι η πραγματικότητα η τραγική, είναι μία: Η Αττική εν Τάφω… Καθώς γράφονται αυτά, δυστυχώς οι πυρκαγιές, ελεγχόμενες εν μέρει, μεσημέρι της 24ης Αυγούστου, ώρα Ελλάδος, συνεχίζονται. Τα μέχρι τώρα ανεπίσημα στοιχεία δείχνουν την ακόλουθη εικόνα: Καμένη έκταση 150 χιλιάδων και πλέον στρέμματα, περίμετρος φωτιάς 45 χιλιόμετρα, κατεστραμμένα, καμένα σπίτια εκατοντάδες, δυνάμεις πυρόσβεσης 459 πυροσβέστες, με 132 οχήματα, με 12 αεροπλάνα, με 7 ελικόπτερα, με άλλα 5 εναέρια μέσα από Ιταλία, Γαλλία, Κύπρο, δεκάδες υδροφόρες και μηχανήματα. «Θύματα» τα προάστια της Αθήνας: Γραμματικό, Διόνυσος, Καλέντζι, Μαραθώνας, Ροδόπολη, Πεντέλη, Σταμάτα, Αμυγδαλέζα, Ντράφι, Βαρνάβας, Άνω και Κάτω Σούλι, Δροσιά, Πικέρμι, Νέα Μάκρη, Ανθούσα, Παλλήνη, Άγιος Στέφανος. Και στην επαρχία, παράλληλα, τα ίδια 24ωρα: Κιθαιρώνας, Πόρτο Γερμενό, Βίλια, Κάρυστος, Σκύρος, Ζάκυνθος… Κυριολεκτικά σε πύρινο κλοιό είχαμε συγχρόνως στην Ελλάδα 82 ολόκληρες περιοχές…

Άνοδος θερμοκρασίας έως 6 βαθμούς

Ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή προκαλούν οι πρόσφατες πυρκαγιές που μαίνονται από το βράδυ της Παρασκευής στη Βορειοανατολική Αττική. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μαζί με τα δεκάδες χιλιάδες στρέμματα βλάστησης που κάηκαν, χάθηκε και ο μηχανισμός δροσισμού του Λεκανοπεδίου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, η θερμοκρασία του αέρα στην Αττική στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά σενάρια δε κάνουν λόγο για άνοδο έως και 6 βαθμούς Κελσίου. Αυτό, εξηγούν οι ειδικοί, οφείλεται στο γεγονός ότι τα δάση που βρίσκονταν στη βόρεια- βορειοανατολική πλευρά του νομού έριχναν τη θερμοκρασία του αέρα που εισέρχεται στο Λεκανοπέδιο. Έτσι, όταν ο αέρας θα περνάει πλέον πάνω από τις καμένες περιοχές, αντί να δροσίζεται θα θερμαίνεται. «Πρόκειται για μία θερμική βόμβα μεγαλύτερη από εκείνη της Πάρνηθας», εικάζουν οι ειδικοί.

Η αναγέννηση των δασών

«Οι εκτάσεις της Βορειοανατολικής Αττικής που έχουν ξανακαεί τα τελευταία 20 χρόνια αναμένεται να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα προβλήματα στη φυσική αναγέννηση των δασών χαλεπίου πεύκης, τα οποία κυριαρχούσαν στην ευρύτερη περιοχή», επισημαίνει η κ. Μαργαρίτα Αριανούτσου- Φαραγγιτάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Κανονικά η χαλέπιος πεύκη έχει τη δυνατότητα να αναγεννάται με φυσικό τρόπο μέσω των κουκουναριών ακόμα και έπειτα από μία πυρκαγιά. Αν όμως τα δέντρα δεν έχουν προλάβει να βγάλουν σπόρους και καούν, τότε είναι απαραίτητη η τεχνητή αναγέννηση, η οποία θα πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή», συμπληρώνει η κ. Αριανούτσου.

Διπλοκαμμένες

«Οι περισσότερες από τις περιοχές που καίγονται αυτές τις ημέρες είναι διπλοκαμμένες και τριπλοκαμμένες», εξηγεί και ο κ. Νίκος Μπόκαρης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων.

Όπως επισημαίνει ο κ. Μπόκαρης, «το οικολογικό κόστος είναι τεράστιο, ίσως μεγαλύτερο και από αυτό της Πάρνηθας. Επιπλέον, αναμένεται ότι θα υπάρξουν τεράστιες πιέσεις για την εξαίρεση εκτάσεων από τις αναδασώσεις». Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Μιχάλη Πετράκη, η επιβάρυνση του αττικού αέρα με ρύπους- κυρίως μικροσωματίδια- είναι αναπόφευκτη: «Κατά τη διάρκεια της καταστροφής απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα πολύ μεγάλες ποσότητες αιωρούμενων σωματιδίων, που μπορεί να περιέχουν βαρέα μέταλλα και άλλες επικίνδυνες ουσίες, όπως διοξίνες, οι οποίες εκλύονται κατά την καύση σκουπιδιών που πιθανότατα να βρίσκονταν σε μικρές χωματερές μέσα στις καμένες δασικές εκτάσεις. Επιπλέον, μακρόχρονα αναμένεται να έχουμε αύξηση των συγκεντρώσεων των μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα καθώς καταστράφηκε φίλτρο του αέρα της Αττικής», λέει ο κ. Πετράκης.

Καρκινογόνες ουσίες

Όπως εκτιμά ο κ. Αλέξης Παπαγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που πραγματοποιεί μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Λεκανοπέδιο, οι συγκεντρώσεις των μικροσωματιδίων κατά την ώρα της πυρκαγιάς πρέπει να κυμάνθηκαν ανάμεσα στα 2.000 με 5.000 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, την ώρα που το όριο ανέρχεται στα 50. «Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι τα μικροσωματίδια από πυρκαγιές, πέραν των διοξινών από την καύση σκουπιδιών, περιέχουν και καρκινογόνες ουσίες από λάστιχα και αυτοκίνητα που καίγονται, καθώς και αμίαντο από στέγες ελενίτ», εξηγεί ο κ. Παπαγιάννης και επισημαίνει ότι μετά τις φωτιές της Πάρνηθας το 2007 παρατηρήθηκε αύξηση των συγκεντρώσεων όζοντος κατά 20%-30%. «Δυο χρόνια μετά το “μαύρο” καλοκαίρι του 2007, το τραγικό πάθημα εκείνης της εποχής, δεν δείχνει να μας έχει γίνει μάθημα…», αναφέρει σε γραπτή ανακοίνωση ο διευθυντής του WWF Ελλάς κ. Δημήτρης Καραβέλλας. Ο ίδιος επισημαίνει επίσης ότι «στο σύστημα δασικής προστασίας και διαχείρισης δεν έχει επιχειρηθεί καμία ουσιαστική βελτίωση, η δασική υπηρεσία εξακολουθεί να βρίσκεται σε μαρασμό, ενώ η επιχειρησιακή δυνατότητα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας παραμένει προβληματική».

Τι πρέπει να γίνει

Η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 24 Αυγούστου στο άρθρο της «Τραγωδία» γράφει:

ΔΥΟ μόλις χρόνια μετά τις πρωτοφανείς καταστροφές στην Ηλεία η Ελλάδα ζει ξανά την ίδια κόλαση, αυτή τη φορά στην Αττική. Η καταστροφή, σχεδόν ολοκληρωτική για μια περιοχή δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων, έρχεται να συμπληρώσει το έργο των προηγούμενων πυρκαγιών που έχουν καταστρέψει περίπου το ένα τρίτο του δασικού πλούτου γύρω από την Αθήνα. ΟΠΩΣ και σε άλλες πυρκαγιές έτσι και σήμερα υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις εμπρησμού και βέβαια διακυβεύονται πολλά συμφέροντα που έχουν πολλά να κερδίσουν από την ανατροπή του σημερινού καθεστώτος. ΠΡΩΤΟ μέλημα της Πολιτείας θα πρέπει ασφαλώς να είναι η περίθαλψη όσων είδαν τα σπίτια τους να καταστρέφονται και δεν έχουν πού να μείνουν.

ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ωστόσο θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να μην ευοδωθούν τα όσα κάποιοι σχεδιάζουν. Γιατί έχουμε δει- για παράδειγμα- στο παρελθόν με πόση ευκολία στα πρώην καμένα ξεφυτρώνουν τα αυθαίρετα.

Ας μην το ξαναδούμε

Η αναζήτηση των ευθυνών θα έρθει μετά. Θα πρέπει πάντως να επισημανθεί η ολιγωρία που υπήρξε το πρωί του Σαββάτου όταν φάνηκε ότι μπορεί να σβηστούν οι εστίες που είχαν απομείνει, υπήρξε όμως αδικαιολόγητη καθυστέρηση στη χρήση των πυροσβεστικών αεροπλάνων. ΘΑ πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί η συνεχιζόμενη αδυναμία συντονισμού αλλά και η ελλιπέστατη ώς και παραπλανητική ενημέρωση. Τα πράγματα ίσως ήταν καλύτερα από το 2007 και πάλι όμως όπως επισήμανε και ο νομάρχης Ανατολικής Αττικής αλλού επιχειρούσαν τα επίγεια μέσα και άλλες προτεραιότητες είχαν τα αεροπλάνα. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ απ΄ όλα ωστόσο είναι φανερό ότι χρειάζεται συνολική αναβάθμιση των σχεδίων και των μέσων αντιμετώπισης των πυρκαγιών. ΟΣΟ δυνατός και αν είναι ο… «στρατηγός άνεμος» οι πολίτες δεν μπορούν να δεχθούν ότι χρόνο παρά χρόνο θα έχουμε πυρκαγιές που θα σταματούν όταν αλλάζουν οι καιρικές συνθήκες ή όταν φτάνουν στη θάλασσα!

Πηγή: Greek Insight