Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΗΡΩΪΣΜΟΣ

25 Μαΐου- Εορτή του Τιμίου Προδρόμου.

Ο Πρόδρομος ήταν αυστηρός στον εαυτό του και επιεικής στους άλλους. Εμείς όμως είμαστε επιεικείς στον εαυτό μας και αυστηροί στους άλλους.

Ας δούμε και τα δύο:

Α. Ο Πρόδρομος

1. Ήταν αυστηρός στον εαυτό του.

Ήταν ασκητής. Ή τροφή του ήταν ακρίδες και μέλι άγριο. Ή ενδυμασία του ήταν από τρίχες καμήλας. Φορούσε δερματίνη ζώνη γύρω από τη μέση του. Ό τόπος, που έμενε, ήταν έρημος. Ό χρόνος παραμονής του στην έρημο ήταν μεγάλος, διότι εκεί βρισκόταν από την παιδική ηλικία μέχρι τα τριάντα του χρόνια.

Ό Πρόδρομος δεν είχε μόνο αυτή την εξωτερική αυστηρότητα, αλλά και εσωτερική, ανωτέρη της εξωτερικής. Ήταν ταπεινόφρονας. Η αυστηρή ταπεινοφροσύνη του φαίνεται προς μεγάλους και μικρούς. Και να πως: Έρχονται οι επίσημοι Φαρισαίοι και Σαδδουκαίοι προς αυτόν, για να βαπτισθούν χωρίς καρπούς μετανοίας. Ό Πρόδρομος τους ελέγχει δριμύτατα. Ό αυστηρός αυτός έλεγχος φαίνεται, ότι είναι αυστηρότητα προς τους άλλους. Και όμως είναι αυστηρός ό Πρόδρομος προς τον εαυτόν του, διότι ούτε η σπουδαία κοινωνική θέση τους, ούτε η προσέλευση τους προς αυτόν, ούτε ότι θα βαπτίζονταν από αυτόν, κολάκευσαν τον εγωϊσμό του Προδρόμου, ώστε να μή ελέγξει την τυπολατρεία τους. Όσον μάλιστα αυστηρός είναι ό έλεγχος του προς αυτούς, τόσον περισσότερο φανερώνει, ότι λιγότερο κολακεύθηκε ο εγωϊσμός του από αυτούς, επομένως άλλο τόσο ταπεινόφρωνας φανερώνεται ότι είναι.

Ή εσωτερική όμως αυστηρότητα φαίνεται ιδίαίτερα με την ταπείνωσή του προς τον λαό. Ο λαός έχει ενθουσιασθεί από το κήρυγμά του, και διερωτάται, μήπως αυτός είναι ο Χριστός. Ο Πρόδρομος, παρ’ όλη την ασκητική του ζωή και την εκτίμηση του λαού, φαίνεται και πάλιν αυστηρός στον εαυτόν του· διότι κηρύττει κατά τον πλέον έντονο τρόπο σε όλους, ότι δεν είναι αυτός ο Χριστός. Το δε βάθος της αύστηρότητας προς τον εαυτόν του, φαίνεται, όταν αυτός συγκρίνοντας τον εαυτόν του προς τον άγνωστο ακόμη προς τον λαό Ιησούν, τονίζει, ότι δεν είναι άξιος ούτε δούλος να είναι του Χριστού κρατώντας και λύνοντας τα υποδήματα του.

Ιδού η εξωτερική και εσωτερική αυστηρότητα του Προδρόμου προς τον εαυτόν του.

2. Ήταν όμως επιεικής προς τους άλλους.

Θα περίμενέ κανείς από ένα τέτοιο ασκητή να κήρυξει ασκητική ζωή σε όλον τον κόσμον. Και όμως!

Όταν ο λαός τον ρώτησεν, τι να κάμη, απαντά. «Ο έχων δυο χιτώνας μεταδότω τω μή έχοντι· και ο έχων βρώματα ομοίως ποιήτω». Συνιστά στο λαόν όχι ασκητική ζωή, αλλά ελεημοσύνη. Όταν οι κλέφτες Τελώνες τον ρώτησαν, τί πρέπει και αυτοί να κάνουν, δεν συνιστά σ’ αυτούς ερημική ζωή ουτέ ελεημοσύνη, αλλά «μηδέν πλέον παρά το διατεταγμένον υμίν πράσσετε»· δηλ. την δικαιοσύνη, την πρώτη δηλαδή μορφή της αρετής. Όταν τον ρωτούν κατόπιν οι χωροφύλακες, δεν συνιστά και σ’ αυτούς ασκητική ζωή η ελεημοσύνη, αλλά τη δικαιοσύνη προς τους άλλους και την εγκράτεια στον εαυτόν τους και συγκεκριμένα ν’ άποφεύγουν τη βία και τη συκοφαντία, τα πλιάτσικα.

Πόσο φωτισμένη είναι η επιείκεια του προς τους ανθρώπους, διότι συνιστά ανάλογα με τις ανάγκες αυτών που τον ρωτούν ελεημοσύνη και δικαιοσύνη στις ποικίλες μορφές τους!

Επομένως ο Πρόδρομος κηρύσσει την πρώτο σκαλοπάτι των αρετών δικαιοσύνη και ελεημοσύνη, ενώ ο ίδιος εφαρμόζει τόσην άσκηση και τόσην ταπεινοφροσύνη. Μεγάλη η επιείκεια του προς τους άλλους έναντι της αύστηρότητας προς τον εαυτόν του!

Β. Εμείς όμως;

1. Δυστυχώς! είμαστε επιεικείς στον εαυτό μας και αυστηροί στους άλλους. Μάλιστα! και να πως. Έχει η αδελφή σου παράνομες σχέσεις με κάποιον; Είσαι τόσο αυστηρός, ώστε φθάνεις μέχρι φόνου. Έχεις εσύ παράνομες σχέσεις με την αδελφή άλλου; Είσαι τόσον επιεικής στον εαυτό σου, ώστε προβάλλεις πολλές δικαιολογίας! Αποκαλύπτεται η παράνομος σχέση κάποιου; Δημιουργείται όλόκληρο κοινωνικό σκάνδαλο, διότι όλοι φαινόμαστε αυστηροί στον δράστη. Έχεις εσύ παράνομες κρυφές σχέσεις; Δικαιολογείσαι στη συνείδησή σου! Πόσον επιεικής φαίνεσαι στον εαυτόν σου!

Βλέπεις κάποιον να φανερώνει τον εγωϊσμό του; Κρίνοντας τον αυστηρά, πειράζεσαι, νευριάζεις. Εκδηλώνεις και σύ τον εγωϊσμό σου και φαίνεσαι πολύ επιεικής, διότι τον ονομάζεις αξιοπρέπεια!

Λένε σε σένα οι άλλοι ψέμματα. Είσαι τόσον αυστηρός στους άλλους, ώστε καθόλου δεν ανέχεσαι αυτούς που λένε σε σένα ψέματα. Όταν όμως εσύ λες ψέματα, φαίνεσαι τόσον επιεικής στον εαυτό σου, ώστε φθάνεις μέχρι του σημείου να θεωρείς το ψέμα, ότι δεν είναι καθόλου αμάρτημα.

Σε βρήκε ο άλλος σε ανάγκη και σου πούλησε ένα πράγμα σε τιμή ακριβή. Κρίνοντάς τον με αυστηρότητα τον ονομάζεις αισχροκερδή και ληστήν. Βρήκες εσύ τον άλλον στην ανάγκη και του πούλησες το πράγμα σου σε ακριβή τιμή. Επιεικώς κρίνοντας τον εαυτόν σου θεωρείς την πράξη σου, όχι ώς αισχροκέρδεια, αλλά σαν επιτυχία.

Είσαι πολίτης και φορολογείσαι από το κράτους. Αυστηρα κρίνοντας την φορολογία δεν δηλώνεις τις πραγματικές εισπράξεις, ενώ ταυτόχρονα ζητάς από το Κράτος να φροντίζει γιά την εκπαίδευση και την ασφάλεια της χώρας. Είσαι επιεικής στον εαυτόν σου και αυστηρός στο Κράτος.

Θυμώνεις εναντίον εκείνου, ο οποίος σου θύμωσε, βρίζεις εκείνον, ο οποίος σ’ έβρισε· βλασφημείς εκείνον, ό οποίος σε βλασφήμησε· κατακρίνεις εκείνον, ό οποίος σε κατέκρινε.

Όταν τα κάνεις αυτά, φαίνεσαι αυστηρός στους άλλους και επιεικής στον εαυτό σου. Φαίνεσαι αυστηρός στους άλλους, διότι όταν θυμώνεις, βρίζεις, κατακρίνεις τους άλλους, καταφέρεσαι εναντίον τους, και συγχρόνως κάνεις το ίδιο σφάλμα. Φαίνεσαι δε επιεικής στον εαυτό σου, διότι εφαρμόζεις χωρίς να ντρέπεσαι, εκείνο το οποίον κατακρίνεις. Είσαι φαύλος κύκλος!

2. Όχι. Πρέπει να είσαι επιεικής στους άλλους και αυστηρός στον εαυτό σου. Και συγκεκριμένα. Όταν ό άλλος αμαρτάνει, μπορείς να πεις, ότι εάν και εγώ βρισκόμουν στις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε κι αυτός, συνθήκες μορφώσεως, θέσεως, πειρασμού, δε ξέρω τί θα έκανα.

Όταν βλέπεις τον εγωϊσμό του άλλου, επιεικώς κρίνοντας τον πρέπει να τον λυπάσαι, μπορείς να πεις πόσο μεγάλο θηρίο είναι ό εγωισμός! Κρίνοντας δε αυστηρά τον εαυτόν σου, μπορείς να πεις: ώστε έτσι είμαι κι εγώ, όταν θυμώνω;

Όταν θυμώσεις, διότι ό άλλος θύμωσε, μπορείς αυστηρά κρίνοντας τον εαυτό σου, να πείς: Με ποίαν λογική θυμώνω, αφού δεν μου αρέσει ο θυμός του άλλου; Επιεικώς δε κρίνοντας τον άλλο, μπορείς να πεις, ότι εγώ πού βλέπω το αποτέλεσμα του θυμού στο πρόσωπο του θυμωμένου, πώς κάνω το ίδιο σφάλμα;

Ο Πρόδρομος φάνηκε αυστηρός στον εαυτό του, διότι ενώ τιμήθηκε από το λαό, δεν σφετερίσθηκε την αξία του Χριστού. Είπε, ότι ήταν. Φάνηκε αυστηρός στον εαυτό του. Έχεις και σύ τον ηρωϊσμό να λες ποίος είσαι;

Και συγκεκριμένα. Είσαι μαθητής ή μαθήτρια και πήρες το απολυτήριό σου με μικρό βαθμό. Έχεις τη δύναμη να πεις τον μικρό αυτό βαθμό, όταν σε ρωτήσουν;

Είσαι νέα γυναίκα και σε ρωτούν γιά την ηλικία σου. Έχεις τη δύναμη να πεις την πραγματική σου ηλικία;

Σε τιμούν περισσότερον από ότι πρέπει σε μερικά ζητήματα. Έχεις τη δύναμη να διαμαρτυρηθείς, όπως ο Πρόδρομος και να πεις την πραγματική σου αξία;

Είναι μεγάλος ηρωισμός, να είναι κανείς αυστηρός στον εαυτόν του και επιεικής στους άλλους.

(+ π. Ιωήλ Γιαννακόπουλου, Ζωή του Χριστού, τόμος Β΄, σελ. 21-24)

Απόδοση στη Νεοελληνική: Α. Χ.