ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΙΩΣΗΦ (13)-ΑΣΚΗΣΗ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΟΥ

Απομάκρυνση των αιτίων

Η προσεκτική χρήση των μέσων που επιβάλλει η περιεκτική μετάνοια είναι το επόμενο στάδιο για τους φιλόπονους αθλητές. Ο τρόπος, ο τόπος, τα πρόσωπα και τα πράγματα με τα οποία περι- στρεφόμαστε πρέπει να αντιμετωπίζονται «εν σοφία», γιατί ο απαίσιος, επίβουλος και ισόβιος εχθρός, ο νόμος της διαστροφής και ο παλαιός άνθρωπος, εκβιάζουν στη συνεχή παράβαση των σωτηριωδών μέσων της ανάπλασής μας. Εάν το «δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού» το να πέφτουμε στο ίδιο σφάλμα πολλές φορές πως θα το χαρακτηρίσουμε; Και η αιτία είναι το ότι δεν άπομακρύνουμε το αίτιο που πιέζει τη συνήθεια της κακής πράξης.

Σοφά οι Πατέρες μας τονίζουν ότι «παρόντων των αιτίων η μάχη είναι επισφαλής». Η αποφυγή των αισθητών αιτίων είναι ωφέλιμη εάν συνδέεται με τη λογική αντίσταση στα εμπαθή νοήματα. Η μόνη όμως λύτρωση και σωτηρία, από όλα όσα αντιστέκονται και εμποδίζουν την ίασή μας, είναι η Χάρη του Κυρίου μας, που χωρίς αυτήν δεν μπορεί κανείς να διασωθεί.

Να το συμπέρασμα από όλες τις Γραφές: Η πιο καλή αρχή είναι η απομάκρυνση από τα αίτια, η αντίσταση κατά των αντίθετων νοημάτων και η συνεχής επίκληση του θείου ονόματος του πανάγαθου σωτήρα μας. Ολόκληρος ο δαίδαλος του αίσθητού και αόρατου πολέμου γι’ αυτούς που θέλουν να αξιωθούν των θείων επαγγελιών, περικλείεται στα τρία αυτά είδη.

Όπως περιγράψαμε τους τρόπους και όρους που μας εμποδίζουν στην προκοπή, υπάρχουν και οι ευνοϊκοί όροι που μας βοηθουν στη σωτηρία μας, εάν είμαστε προσεκτικοί και πρόθυμοι.

Αναφέραμε προηγουμένως τη μνήμη της θεοειδούς καταγωγής μας, ως βάσης των σκέψεων και αποφάσεών μας. Περισσότερο όμως στην παρούσα ζωή επιδρά, δυστυχώς, η μεταπτωτικά διεστραμμένη φύση μας. Και το πλέον επείγον μέλημα και καθήκον μας είναι να μην εμπιστευόμαστε τα συναισθήματά μας και τις ευλογοφανείς προφάσεις. «Πάντα ημίν έξεστιν αλλ’ ου πάντα συμφέρει» (Α’ Κορ. στ’ 12). Και αυτή ακόμη η χρεία -που συνδέεται με τη βιολογική μας υπόσταση δεν πρέπει να γίνεται πιστευτή, χωρίς να ελεγχθεί αν πράγματι είναι μόνο χρεία. Μπορεί, κάτω από τα όποια σκιρτήματα, να υποκρύπτεται η πολύμορφη επιθυμία, που με κάθε τρόπο προσπαθεί να μας αιχμαλωτίσει.

Λόγω της «εγκειμένης επί τα πονηρά διανοίας και διαθέσεώς μας», πρέπει να βρισκόμαστε σε επιφυλακή, κατά το «πάση φυλακή τήρει σην καρδίαν ίνα μη εισπηδήση ο θάνατος δια των θυρίδων» (Παρ. δ’ 23). Και αυτά ακόμη τα φοβερά θηρία, από τον ερεθισμό της φυσικής χρείας, πέφτουν στις παγίδες του θανάτου. Ένα πανίσχυρο αντίδοτο σ’ αυτή την επιβουλή είναι για μας η πίστη στην πρόνοια και κηδεμονία του Κυρίου. Με αυτόν τον τρόπο, αφού «αυτώ μέλλει περί ημών» και «ουχί του ανθρώπου η οδός αυτού», κατευνάζουμε τη βία των προφάσεων στον τομέα της αναγκαιότητας, όπου και στήνεται η παγίδα.

Εάν «ουδείς δύναται ποιήσαι μίαν τρίχα λευκήν η μέλαινα ουδέ προσθήναι επί την ηλικίαν αυτού πήχυν ένα» (Ματθ. στ’ 27), αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα ρυθμίζει η πανσωστική δεξιά του προνοητή Κυρίου και όχι η ανθρώπινη προσπάθεια και μέριμνα; Το « επίρριψον επί Κύριον την μέριμνάν σου και αυτός σε διαθρέψει» (Ψαλμ. νδ’23), δεν φανερώνει τη θεία κηδεμονία, που είναι μεγαλύτερη από τη δική μας προσπάθεια;

Από την προσωπικότητά μας αφαιρέθηκε μετά την πτώση η κυριότητα και είμαστε πλέον θύματα της επιρροής. Επιδρούν ακώλυτα σε μας όσα μας περιβάλλουν και με αυτά ο εχθρός ερεθίζει τις αισθήσεις στο όνομα δήθεν της χρείας. Εδώ φαίνεται η εξυπνάδα των αγωνιζομένων που «πάση φυλακή» τηρούν την καρδιά τους. Τα αισθητά πράγματα προκαλούν. Μεγαλύτερος κίνδύνος όμως υπάρχει από τα εμπαθή νοήματα που πιέζουν τους αδύνατους χαρακτήρες να υποχωρήσουν γιατί δήθεν είναι ανάγκη και όχι επιθυμία. «Τις σοφός και φυλάξει ταύτα και συνήσει τα ελέη του Κυρίου;». Τους αστήρικτους και όσους παρασύρονται στις ακατονόμαστες προφάσεις της φιλαυτίας και φιλαρέσκειας αποκλαιόμενος ο προφήτης και βασιλιάς Δαυΐδ γράφει: « Είδον ασυνετούντας και εξετηκόμην» (Ψαλμ. ριη’ 158).

Μέγα στήριγμα στη ζωή μας είναι η μελέτη των Γραφών. Ειδικά των διηγήσεων που περιγράφουν τους αγώνες των αθλητών και όσων πέτυχαν το βραβείο των θείων επαγγελιών. Ακούραστα πρέπει να ασχολείται με αυτές όποιος επιθυμεί τη σωτηρία του αφού και αυτές οι αλλοιώσεις μας πιέζουν την πρόθεση με την ξηρασία και μερικές φορές με την αποθάρρυνση.

Αλλοιώσεις

Κακός γείτονας και επίβουλος ειδικά για τους αστήρικτους και αυτούς που αρχίζουν την νοητή πάλη του αόρατου πολέμου είναι οι αλλοιώσεις ή τροπές, όπως τις ονομάζουν οι Πατέρες, τις οποίες αντιλαμβάνεται η διάκριση και η σύνεση των εμπείρων.

Η προσωπικότητά μας, που διασπάστηκε με την πτώση, προκάλεσε την ακαταστασία και την τρεπτότητα, ώστε ο άνθρωπος να μη μένει ποτέ σταθερός σε μια θέση και αίσθηση και γνώμη. Επιδρούν στον ασταθή χαρακτήρα του οι λόγοι, οι σκέψεις, τα πράγματα, τα πρόσωπα, η δίαιτα, το κλίμα και όσα γενικά συμβαίνουν. Σ’ όλα αυτά συμπλέκεται ακούραστα η δαιμονική κακουργία και αλλοιώνει τη σταθερότητα των συναισθημάτων. Όλος αυτός ο δαίδαλος ονομάζεται «αλλοίωσις». Όλος αυτός ο φαύλος κυκλος -των «παρά φύσιν» αλλοιώσεων- αποσβένουν το ζήλο και αμβλύνουν την προθυμία.

Υπάρχούν όμως και οι φυσικές αλλοιώσεις που προκαλούνται από τα δικά μας λάθη, όσες φορές παραβαίνουμε τα καθήκοντά μας και τις εντολές. Εάν «πάσα παράβασις και παρακοή λαμβάνει ένδικον μισθαποδοσίαν» (πρβλ. `Εβρ. β’ 2) άρα «κρινόμενοι υπό του Κυρίου παιδευόμεθα» (Α’ Κορ. ια’ 32) και φυσικά στερούμαστε την παρουσία και ενέργεια της θείας Χάρης, που λυπήσαμε με την έμπρακτη ενοχή μας. Αυτή η αλλοίωση, που οφείλεται στη δική μας ενοχή χρειάζεται μετάνοια και ταπείνωση για να θεραπευτεί. Η πρώτη όμως αλλοίωση, που την περιγράψαμε ως παράλογη, χρειάζεται περιφρόνηση και θερμότερη πίστη στη θεία Πρόνοια, που μας διοικεί και κατευθύνει. Πάντως δεν είναι τόσο εύκολη η αποβολή της, χωρίς ένθεο θάρρος και συμβουλή εμπείρων, επειδή ο εχθρός διάβολος κερδίζει πολλά απ’ αυτήν. Η δική μας δραστηριότητα συνίσταται στο θείο ζήλο και την προθυμία, που είναι, κατά κάποιον τρόπο, η κινητήρια δύναμη. Γνωρίζοντας ο εχθρός αυτήν την κινητήρια δύναμη, στρέφεται εναντίον της για να μας αφοπλίσει και έτσι να μας αποθαρρύνει.
Συνεχίζεται…