Ιερομόναχος στον κόσμο; Μέρος 1ο

 Αρχιμανδρίτου Νεκταρίου ΜουλατσιώτηΓέροντος Ιεράς ΜονήςΑγίου Αυγουστίνου Ιππώνος & Αγίου Σεραφείμ του ΣάρωφΤρίκορφο Φωκίδος

Ο διάλογος που ακολουθεί είναι αληθινός και έγινε μέσα από το διαδίκτυομε ένα νέο που σπουδάζει σε εκκλησιαστική ακαδημία. Μέσα από αυτόντον διάλογο προέκυψε ένας γόνιμος προβληματισμός πού θέλησα να τον μοιραστώ μαζί σας ο κάθε ένας από εμάς μπορεί αβίαστα να καταλάβει, μία από τις αιτίες πού το καράβι της Εκκλησίας δεν αρμενίζει σωστά.

 

 

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΝΕΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟΥ Π. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

– Νέος: Πατέρα Νεκτάριε ευλογείτε, Από μικρό παιδί μεγάλωσα κοντά στην Εκκλησία και διαπίστωσα ότι έχω έφεση στα θεία και διάθεση προσφοράς στο έργο του Χριστού. Τώρα είμαι 22 ετών και αποφάσισα ότι θέλω να γίνω ιερομόναχος στον κόσμο, στην επαρχιακή Μητρόπολη όπου ζω. Το έχω σκεφθεί πολύ καλά και ξέρω ότι θα έχω πειρασμούς, τόσο από το οικογενειακό περιβάλλον όσο και από τον κόσμο, αλλά δεν με πτοεί τίποτα. Τι θα με συμβουλεύατε εσείς γι’ αυτή μου την απόφαση;

 – π. Νεκτάριος: Αγαπητό μου παιδί, Χαίρομαι που επιθυμείς να υπηρετήσεις την Εκκλησία του Χριστού, καθώς μάλιστα φαίνεσαι να διαθέτεις ενθουσιασμό και αγωνιστικό φρόνημα. Προτού προχωρήσεις όμως, πρώτο σου μέλημα θα πρέπει να είναι να ανιχνεύσεις το θέλημα του Χριστού, για να πάρεις την κατάλληλη απόφαση. Εάν επιθυμείς να γίνεις κληρικός στον κόσμο, υπάρχει ο δρόμος του εγγάμου κληρικού, όπου με την αρμόζουσα αφοσίωση στον Κύριό μας, μπορεί κανείς να γίνει τίμιος εργάτης στον αμπελώνα Του, ένα λαμπερό άστρο για το ποίμνιο του Χριστού μας. Από την άλλη, άγαμος κληρικός στον κόσμο δεν νοείται στην παράδοσητης εκκλησιαστικής ζωής της ορθοδόξου Εκκλησίας μας.  Ας μηνπαρασυρόμαστε από τα σύγχρονα εκκοσμικευμένα φαινόμενα. Ο ιερομόναχος στον κόσμο αποτελεί σχήμα οξύμωρο. Ο μοναχός είναι γιατην Μονή και αν θα χειροτονηθεί ιερέας, αυτό θα γίνει μόνο για τις ανάγκες της Μονής του και όχι για τον κόσμο. Αν ο οικείος Μητροπολίτης για τις ανάγκες της Μητροπόλεως, θέλει κάποιον ιερομόναχο, τότε ζητά από τον Ηγούμενο της Μονής και ο Ηγούμενος επιλέγει τον πλέον κατάλληλο και τον στέλνει να βοηθήσει στην έκτακτη ανάγκη της Μητροπόλεως. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο Μητροπολίτης διορίζει τον ιερομόναχο, ως έκτακτο κληρικό της Μητρόπολης και το έγγραφο του διορισμού του, αναφέρει ότι διορίζεται ο ιερομόναχος αυτός προσωρινώς ή εκτάκτως καιγια τις ανάγκες της Μητροπόλεως.  Αυτό σημαίνει ότι ο Μητροπολίτης σε εύλογο χρόνο θα τον στείλει πίσω στην Ιερά Μονή του, γιατί αυτή η υπηρεσία του στον κόσμο αποτελεί μια έκτακτη αποστολή. Για του λόγου το αληθές, σου επισυνάπτω την σχετική απόφαση τουΣυμβουλίου της Επικρατείας, όπως δημοσιεύθηκε και στον ημερήσιο τύπο, μετά από προσφυγή ιερομονάχου που απελύθη από την ενοριακή του θέση: Το Γ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (1753/2008) έκρινε ότι: «οι ιερομόναχοι δεν μπορούν να διοριστούν ως τακτικοί εφημέριοι, τούτο δε διότι σύμφωνα με τις διατάξεις των Ιερών Κανόνων (βλ .ιδίως Δ’ Κανόνατης εν Χαλκιδώνι Δ’ Οικουμενικής Συνόδου) οι μοναχοί εγκαταβιώνουν υποχρεωτικά στην Ιερά Μονή της μετανοίας τους την οποία δεν πρέπει να εγκαταλείπουν παρά μόνον «δια χρείαν αναγκαίαν», κατά την κρίσιν αποκλειστικός του οικείου Μητροπολίτου(ΣτΕ565/1938)». Ακόμη, η απόφαση του ΣτΕ αναφέρει ότι: «μόνο έγγαμοι κληρικοί διορίζονται σε θέσεις τακτικών εφημερίων και ότι η παύση ιερομονάχουαπό θέση προσωρινού εφημερίου και η επαναφορά του στη Μονή, όπου ανήκει, απόκειται στην απόλυτη διακριτική εξουσία του Μητροπολίτη, μη υποχρεουμένου να αιτιολογεί την σχετική πράξη». Και διερωτώμαι: Άραγε ο Θεός, σαν τότε που χρησιμοποίησε την γαϊδούρα του Βαλαάμ για να μιλήσει στον προφήτη, μήπως σήμερα χρησιμοποιεί τις δικαστικές αποφάσεις για να μας θυμίσει τους κανόνες αφού εμείς ούτε τους διαβάζουμε ούτε τους θυμόμαστε ούτε θέλουμε να τους εφαρμόσουμε; Μετά από όσα σου προανέφερα, σε παρακαλώ εξήγησέ μου το σκεπτικό σου, γιατί θέλεις να γίνεις ιερομόναχος στον κόσμο; Διότι αν δεναποφύγεις ένα λανθασμένο ξεκίνημα, είναι πολύ πιθανόν να έχουμετραγική κατάληξη…

– Νέος: Εγώ είχα ξεκινήσει για το Μοναστήρι και είδα ότι δεν μπορώ να ζήσω εκεί. Το σκεπτικό μου είναι, ότι και ο κόσμος χρειάζεται διακονία. Δεν κάθομαι έξω για μια καλύτερη ζωή. Άλλωστε οι Πατέρες λένε ότι δεν αγιάζει ο τόπος αλλά ο τρόπος. Έχουμε τρανό παράδειγμα τον Γέροντα Πορφύριο, που έκανε το κέντρο της Αθήνας παράδεισο.  Συμφωνώ ότι ηθέση του μοναχού είναι στα Μοναστήρια, όμως πολλές φορές ο Θεός αλλού μας οδηγεί, δεν νομίζετε;

– π. Νεκτάριος: Αγαπητό μου παιδί. Παρακολουθώντας το σκεπτικό σου, διακρίνω κάποιες λανθασμένες αφετηρίες και θα προσπαθήσω να σου εξηγήσω αναλυτικά. Σκοπός της ζωής του ανθρώπου είναι ο αγιασμός του, δηλαδή η σωτηρία του. Ο Θεός μας είναι Φως, άρα και εμείς καλούμεθα να γίνουμε φως, για να ενωθούμε μαζί Του. Όπως ξέρεις, μόνο τα όμοια ενοποιούνται, το φως ενώνεται με το φως, το σίδερο με το σίδερο…Αντιθέτως τα ανόμοια δεν μπορούν να ενωθούν. Λοιπόν, αν δενέχεις γίνει φως, πώς τότε θα γίνεις ένα με το Φως; Φυσικό αποτέλεσμα θα είναι να απομακρυνθείς από το Φως και να ζήσεις μετά στο αιώνιο σκοτάδι!  Πιστεύω να το καταλαβαίνεις αυτό. Είναι σωστό αυτό που γράφεις, ότι δεν αγιάζει ο τόπος αλλά ο τρόπος. Δηλαδή, ο τρόπος ζωής μέσω του οποίου εξυπηρετείται ο στόχος, που είναι η αγιότητα. Αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από το καμίνι της υπακοής και της ταπείνωσης, που παίρνει για τον πιστό την μορφή ή της συζυγίας στο Μυστήριο του Γάμου, ή της υποταγής σε Γέροντα, στο Μυστήριο τουΜοναχισμού (η Δυτική, παπική θεολογία περιορίζει τα μυστήρια μόνο σε επτά, αντίθετα από την Ορθόδοξη Παράδοση). Και τα δύο αυτά μυστήρια λοιπόν, οδηγούν στην ένωσή μας με τον Θεό, δια της ταπεινώσεως. Το υπογραμμίζω, δια της ταπεινώσεως. «Η ταπείνωσις και χωρίς άλλων έργων συγχωρεί πολλά αμαρτήματα· τα έργα όμως άνευ της ταπεινώσεως όχι μόνον υπάρχουσιν ανωφελή αλλά και πολλών κακών πρόξενα». (ΙσαάκΣύρρου Ασκητικά Λόγος ΜΘ’ Περί αληθούς γνώσεως κλπ.). Μέσα στον γάμο, αν το ζευγάρι δεν αποκτήσει ταπείνωση, τότε τα θέλω του ενός θα συγκρουστούν με τα θέλω του άλλου και έτσι προβάλλοντας δύο εγώ, το ζευγάρι χωρίζει… Σκέφτεσαι στην Αγία Τριάδα να ήθελε άλλα ο Πατήρ, άλλα ο Υιός και άλλα το Άγιο Πνεύμα; Δεν νοούνται ποτέ τρία διαφορετικά θελήματα στη θεία βούληση. Έτσι και στους ανθρώπους, όταν ο ένας θέλει το ένα και ο άλλος το άλλο, δεν υπάρχει ενότητα. Υπάρχει το θέλω και το εγώ. Γι’ αυτό το λόγο χωρίζουν τα ζευγάρια και για τον ίδιο λόγο τσακώνονται τα μέλη μιας οικογένειας, επειδή, δηλαδή όταν επιμείνουν σε διαφορετικά θελήματα, δημιουργείται διαφωνία και ένταση. Διαφωνία χωρίς υποχώρηση (ταπείνωση), σημαίνει διάλυση. Έτσι η ενότητα χάνεται, γιατί όσο λείπει η ταπείνωση, τόσο χωριζόμεθα από τον Θεό και γίνεται έτσι πιο επισφαλής η σωτηρία μας. Έπειτα, ερχόμαστε στο θέμα του Μοναχισμού, που, όπως καταλαβαίνω σε ενδιαφέρει περισσότερο. Ο Μοναχισμός είναι η δεύτερη οδός σωτηρίας που κάνει τον άνθρωπο φως, διότι τον ωθεί να ενωθεί με τον Θεό δια της εκκοπής τους θελήματός του. Ο μοναχός δεν μπορεί να έχει θέλω και εγώ. Ας μην ξεχνάμε ότι, με την απόκτηση του ιδίου θελήματος, ο Εωσφόρος από φωτεινός Αρχάγγελος μετατράπηκε σε σκοτεινό δαίμονα, ενώ ο Αδάμ και η Εύα όταν απέκτησαν ίδιον θέλημα, έχασαν τον Παράδεισο. Το ίδιον θέλημα αποστασιοποιεί τον άνθρωπο από το θέλημα του Θεού και τον απομακρύνει από κοντά Του. Γι’ αυτό ο Χριστός, στο Πάτερ Ημών μας είπε να λέμε το “Γεννηθήτω το θέλημά Σου”. Πρέπει να έχουμε ένα θέλημα, αυτό που θέλει ο Κύριός μας. Ο Μοναχισμός ξεκινά από εκεί, κόβει το θέλω και το εγώ. Έτσι ταπεινώνεται ο άνθρωπος καθημερινά. «Ένεκα σου θανατούμεθα όλη τηνημέρα…» Γι’ αυτό το λόγο οδηγείται κανείς να υποταχθεί σε έναν Γέροντα και μια αδελφότητα, για να αποκτήσει δια της ταπεινώσεως και της αποβολής του εγώ και του θέλω τη σωτηρία του. Εσύ πώς θα μπεις σε αυτήν την οδό της ταπεινώσεως, για να χαθεί εντελώς το θέλω σου και το εγώ σου; Έξω στον κόσμο, πολύ φοβάμαι ότι θα κάνεις ό,τι θέλεις. Γι’ αυτό οι Πατέρες δεν άφηναν εύκολα τους μοναχούς να πάνε μόνοι τους, ούτε για ασκητές. Έπρεπε να περάσουν πρώτα από το Κοινόβιο, το σχολείο της υπακοής. Και μετά, δύσκολα πάλι τους έστελναν μόνους «ουαί το ενί…» Ο μόνος κάνει το ίδιον θέλημα και υπάρχει φόβος να χαθεί ηταπείνωση και μαζί η σωτηρία του ανθρώπου, ακόμα και στον ασκητισμό, που προϋποθέτει πνευματικότητα τελείας ανιδιοτέλειας και απόλυτη προβολή του θελήματος του Θεού, αρετές που κατακτώνται μετά από χρόνια στην υπακοή. Επομένως σκοπός που γίνεται κάποιος μοναχός και ιερομόναχος, δεν είναι η διακονία της Εκκλησίας και του κόσμου! Αυτή είναι μια πλανεμένη θεώρηση της Δυτικής θεολογίας που τείνει να εισέλθει και εις την δική μας. Στην Πατερική παράδοση δεν υπάρχει πουθενά, ενώ αντίθετα προβάλλεται το ησυχαστικό και κοινοβιακό πνεύμα του μοναχισμού, η κατάλληλη πνευματική ατμόσφαιρα που αναπτύσσει τον έρωτα του μοναχού για τον Θεό και το θέλημά Του, μέσα από το οποίο καταλήγει να αγαπήσει με αληθινή αγάπη και όλο τον κόσμο. Αγαπητό μου παιδί. Το να πιστεύεις ότι από το ξεκίνημά σου έχεις την εμπειρία και ότ
ι κατέχεις την οδό της σωτηρίας και μπορείς να οδηγήσειςκαι άλλους ανθρώπους σε αυτήν την οδό, τι άλλο μπορεί να είναι εκτός από πλάνη; Εάν ο τυφλός οδηγεί τυφλό, καταλαβαίνεις πού θα καταλήξουν…Μπορείς λοιπόν εσύ να πάρεις, παιδί μου, επί τον τράχηλό σου τόσες ψυχές; Πώς θα τις οδηγήσεις, αφού ο ίδιος δεν βάδισες σ’ αυτήν την οδό, αφού δεν την γνώρισες εμπειρικά; Οι Απόστολοι έζησαν και διδάχθηκαν πρώτα από τον Χριστό… Ο Παύλος πάλι, οδηγήθηκε κατά θαυμαστό τρόπο από τον ίδιο τον Χριστό, όπως και ο Γέροντας Πορφύριος, που λαμβάνοντας ιδιαίτερη χάρη από τον Κύριο, είναι μια εξαιρετική, ιδιάζουσα περίπτωση. Εσύ; Εσύ πού γνώρισες την οδό της σωτηρίας; Αυτά γίνονται δυστυχώς μέσα στην Εκκλησία παιδί μου…Κάποιοι βιάζονται να χειροτονηθούν αλλά και κάποιοι βιάζονται να χειροτονήσουν ιερομονάχους αλλά και εγγάμους κληρικούς, χωρίς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις αλλά και οι εγγυήσεις που απαιτούνται για ένα τόσο υψηλό λειτούργημα. Έτσι οι με αυτόν τον τρόπο γενόμενοι κληρικοί τυφλοί όντες, αναλαμβάνουν να οδηγήσουν το ποίμνιο. Παίρνουν ενορίες και γίνονται ιεροκήρυκες… Αποτέλεσμα; Αυτό που βλέπουμε σήμερα μέσα στηνΕκκλησία. Κοιτάζουν τι Σταυρό θα βάλουν, τι στολή κτλ. κι αυτή είναι η βασική μέριμνα κάποιων κληρικών. Έτσι τελικά επειδή οι ίδιοι δεν απέβαλαν ποτέ το θέλω τους, αλλά ούτε και το εγώ τους για χάρη του Χριστού, αδυνατούν τώρα να βοηθήσουν τον σύγχρονο άνθρωπο στα προβλήματά του, αλλά είναι και οι ίδιοι δυστυχείς και κάποιες φορές τραγικοί άνθρωποι. Γι’ αυτό και λένε σε όλους γενικές και αόριστες συμβουλές του τύπου, «νήστεψε, προσευχήσου». Δεν μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά και κατάλληλα τον κάθε συγκεκριμένο άνθρωπο με τις ιδιαίτερες ανάγκες του, διότι δεν έχουν οι ίδιοι καθαρθεί και φωτισθεί. Όπως αν δεν πας στο σχολείο, δεν μαθαίνεις γράμματα, έτσι και αν δεν φοιτήσεις στο πνευματικό σχολείο, πώς θα μπορέσεις μετά να γίνεις δάσκαλος και να διακονήσεις τους μαθητές του Ιησού, χωρίς τα απαραίτητα εφόδια; Παιδί μου, η Εκκλησία παρουσιάζει σήμερα αυτήν την άσχημη εικόνα και αδυνατεί να σταθεί κοντά στον άνθρωπο, διότι επικρατεί η άποψη ότι οι«παπάδες» είναι για να καλύπτουν τα κενά των εφημεριακών θέσεων. Δεν τους ενδιαφέρει κάτι άλλο. Όπου υπάρχει επίσκοπος που πέρασε από Μοναστήρι και έμαθε την οδό της σωτηρίας, αυτός δεν χειροτονεί μοναχούς μέσα στον κόσμο. Πολύ περισσότερο, δεν τους αναθέτει ενορία. Αλλά αφού πρώτα μάθουν, αφού οι μοναχοί του γίνουν πρώτα φως, τότε ο επίσκοπος, τους ζητά από τον ηγούμενό τους. Εσύ που θέλεις να διακονήσεις στον κόσμο, ποια οδό ταπείνωσης ακολούθησες; Αυτή την οδό ταπείνωσης προς την σωτηρία εξυπηρετούν ο έγγαμος βίος αλλά και ο μοναχικός βίος. Ο πρώτος νοείται ως συζυγία και ο δεύτερος ως υπακοή. Οι Πατέρες δεν προβάλλουν ως ασφαλή, άλλη οδό για την σωτηρία και την αγιότητα. Είναι λάθος λοιπόν και αυθαιρεσία των πνευματικών, να δίνουν συμμαρτυρίες, για να χειροτονούνται ιερομόναχοι στον κόσμο, κύριοι του εαυτού τους και ανεξάρτητοι της υπακοής. Αυτό γίνεται, διότι ούτε οι ίδιοι οι πνευματικοί ακολούθησαν αυτή την οδό, με αποτέλεσμα να υπάρχει κι αυτή η ακαταστασία και πνευματική πενία στο χώρο της Εκκλησίας. Λένε, “καλός νέος είναι, ας δώσω συμμαρτυρία”…Μα δεν βλέπουν ότι ο νέος είναι μεν καλός αλλά είναι τυφλός; Πώς θα οδηγήσει μετά ένας τυφλός την ενορία; Και το κακό αυτό διαιωνίζεται. Αυξάνονται οι τυφλοί, που τελικά οδηγούν το ποίμνιο της ενορίας τους στην οδό της κολάσεως. Κάνουν τυπικούς χριστιανούς, ηθικιστές μόνο. Αυτό μας ήλθε από τη χριστιανική Δύση και μεταδόθηκε στην καθ’ ημάς Ανατολή με αποτέλεσμα σήμερα οι νέοι, να αναζητούν την πνευματικότητα στους διάφορους γκουρού της αλλόθρησκης Ανατολής. Όλα τα φαινόμενα, παιδί μου, έχουντην ερμηνεία τους…Ο άνθρωπος σήμερα ψάχνει το γνήσιο, την ουσία. Αναζητά το φως…Τι από όλα αυτά έχεις εσύ για να προσφέρεις; Ελπίζω να με καταλαβαίνεις…

Συνεχίζεται…