Υπέρ αδυνάτου

-Η δική μου ασχήμια δεν μ’ αφήνει να ασχοληθώ με την ασχήμια των άλλων.
– Για μένα έχει μεγαλύτερη σημασία το ότι υποφέρει κάποιος άνθρωπος και λιγότερη αν υποφέρει επειδή φταίει ο ίδιος.
– Δεν θέλω να γίνομαι δικαστής του ενός και του άλλου. Συμπονώ τους διωκομένους περισσότερο απ’ τους διώκτες τους.
– Πολλοί από αυτούς που μισούν τον Εφραίμ υπήρξαν οι ίδιοι η εικόνα που σχημάτισαν για τον Εφραίμ, αλλά δεν τόλμησαν ποτέ να την κοιτάξουν και να την εξομολογηθούν, από φόβο μήπως τους απορρίψουν οι άλλοι, όπως απορρίπτουν τώρα οι πάντες τον Εφραίμ.
– Ο καλύτερος τρόπος για να σκιαγραφήσουμε τον εαυτό μας, αν θέλουμε και αν έχουμε το θάρρος να το κάνουμε, είναι να δούμε ποιους και με ποιο τρόπο μισούμε…
– Ο μοναχός δεν έχει δική του ιδιοκτησία εκτός απ’ το ράσο του, που κι αυτό ακόμα είναι του μοναστηριού.
– Ο Εφραίμ σήμερα είναι ηγούμενος μιας μονής και αύριο μπορεί να μην είναι ούτε καν μοναχός της μονής αυτής. Ποια είναι λοιπόν η περιουσία του Εφραίμ που σκανδαλίζει ιδίως αυτούς που «δεν ξέρουν τι έχουν»;

Του Μόσχου Λαγκουβάρδου

Δεν ξέρω πόσο κουράστηκαν να βρουν αυτόν που φταίει για την κρίση που διέρχεται ο τόπος μας, το μοναχό Εφραίμ, αλλά τον βρήκαν. Τώρα μπορούμε να ειρηνέψουμε τόσο μεταξύ μας, όσο και με τον εαυτό μας, αφού βρέθηκε ο αίτιος του κακού.
Αυτή είναι η λογική των πραγμάτων. Απορώ όμως με τον εαυτό μου, που δεν θέλει να δει τη λογική, που είναι να βγάλεις όλο το μίσος που έχεις μέσα στην ψυχή σου και να το διοχετεύσεις στον καημένο τον Εφραίμ, τον αποδιοπομπαίο τράγο της εποχής μας.
Πείτε μου τι συμβαίνει και δεν αισθάνομαι την παραμικρή αντιπάθεια γι’ αυτόν τον φτωχό άνθρωπο; Μήπως γιατί είναι τόσο αδύνατος και μισούμενος υπό πάντων, ώστε κανείς δεν θα ήθελε να είναι στη θέση του; Δεν είμαι ποτέ με το μέρος εκείνων που βλέπουν την ασχήμια παντού. Η δική μου ασχήμια δεν μ’ αφήνει να ασχοληθώ με την ασχήμια των άλλων.
Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά συμπαθώ πιο πολύ εκείνους που υποφέρουν, είτε από δικό τους φταίξιμο, είτε αναίτια, παρά τους διώκτες τους κι αυτούς που τους μισούν και τους κακολογούν. Για μένα έχει μεγαλύτερη σημασία το ότι υποφέρει κάποιος άνθρωπος και λιγότερη αν υποφέρει επειδή φταίει ο ίδιος. Δεν θέλω να γίνομαι δικαστής του ενός και του άλλου. Συμπονώ τους διωκομένους περισσότερο απ’ τους διώκτες τους.
Τώρα είναι εύκολο στον καθένα να ξέρει σε ποιον θα προβάλλει την ενοχή του. Όλοι ξέρουν ότι ο Εφραίμ φταίει. Έτσι ξαλαφρώνει κανείς απ’ το βάρος του, ιδίως αν υπήρξε ο ίδιος για πολλά χρόνια αυτό που φαντάζεται ότι είναι ο Εφραίμ.
Αλλά πώς το ξέρουμε τι υπήρξαμε; Με τον εαυτό μας συμβαίνει ό,τι και με το σύζυγο, που το μαθαίνει τελευταίος. Πολλοί από αυτούς που μισούν τον Εφραίμ υπήρξαν οι ίδιοι η εικόνα που σχημάτισαν για τον Εφραίμ, αλλά δεν τόλμησαν ποτέ να την κοιτάξουν και να την εξομολογηθούν, από φόβο μήπως τους απορρίψουν οι άλλοι, όπως απορρίπτουν τώρα οι πάντες τον Εφραίμ.
Ο καλύτερος τρόπος για να σκιαγραφήσουμε τον εαυτό μας, αν θέλουμε και αν έχουμε το θάρρος να το κάνουμε, είναι να δούμε ποιους και με ποιο τρόπο μισούμε, για ποιους δεν έχουμε την παραμικρή συμπόνια και κατανόηση, ούτε θέλουμε να τους συγχωρήσουμε.
Η εξομολόγηση όμως είναι εκτός από μυστήριο και μια πράξη θεραπείας. Από τη στιγμή που θα πούμε, «αμάν, υπήρξα ο ίδιος ο Εφραίμ που μισώ», από εκείνη τη στιγμή θα αρχίσουμε να θεραπευόμαστε απ’ την ψυχική, τη διανοητική (ακόμα και τη σωματική) αρρώστια.
Ο Εφραίμ λοιπόν, όπως κανείς τον φαντάζεται, είναι ένα σύμβολο του κακού για πολλούς. Κανείς δεν έχει τη διάθεση να δει σ’ αυτόν τον άνθρωπο κάτι καλό ή να ψάξει πιο πολύ, μήπως δεν είναι ακριβώς αυτό που τον κατηγορούν, σαν ένα αποδιοπομπαίο τράγο.
Κατ’ αρχήν ο Εφραίμ είναι ένας μοναχός, που όπως όλοι οι μοναχοί δεν έχει τίποτα δικό του. Ο μοναχός είναι ο μόνος άνθρωπος που κληρονομείται πριν πεθάνει. Η κουρά του μοναχού είναι σαν το θάνατο. Ο μοναχός πεθαίνει για τον κόσμο και για τα αγαθά του κόσμου και ιδίως για την ιδιοκτησία. Ο μοναχός δεν έχει δική του ιδιοκτησία εκτός απ’ το ράσο του, που κι αυτό ακόμα είναι του μοναστηριού.
Άραγε είναι το ίδιο ακτήμονες και εκείνοι που μισούν τον Εφραίμ (ή και όλους τους μοναχούς) με μίσος αθεράπευτο για ό,τι έπραξε για την ιδιοκτησία του μοναστηριού; Ή μήπως φαντάζονται ότι η ιδιοκτησία του μοναστηριού ανήκει στους μοναχούς; Αν ένας μοναχός εκδιωχθεί απ’ τη μονή, δεν έχει τίποτε δικό του.
Άραγε συμβαίνει το ίδιο και με εκείνους που τον μισούν και τον μετέβαλαν σε αποδιοπομπαίο τράγο, για να βρουν την ησυχία τους, μια που βρέθηκε η αιτία της κρίσης την οποία διέρχεται η χώρα μας τον τελευταίο καιρό;
Ας γίνει μια σύγκριση αυτών που κατέχει ο Εφραίμ με αυτά που κατέχουν οι άλλοι, για να δούμε ποιος είναι ο φιλοχρήματος και ο φιλόδοξος και αρχομανής. Ο Εφραίμ σήμερα είναι ηγούμενος μιας μονής και αύριο μπορεί να μην είναι ούτε καν μοναχός της μονής αυτής. Ποια είναι λοιπόν η περιουσία του Εφραίμ που σκανδαλίζει ιδίως αυτούς που «δεν ξέρουν τι έχουν»;
Ο Εφραίμ υπήρξε ορφανός από μικρός. Τον πατέρα του τον σκότωσαν οι Τούρκοι αμυνόμενο στην εισβολή τους στην Κύπρο κι ο ίδιος ανέλαβε να ζήσει την οικογένεια, που έχασε τον προστάτη της, όταν έγινε σε ηλικία, που μπορούσε να εργαστεί. Έως τότε τον περιέθαλπε ο Μακάριος.
Μοναχός σημαίνει αποταγή του κόσμου, δηλαδή αποστέρηση κάθε ιδιοκτησίας και κάθε προσωπικού θελήματος. Είναι τόσο μεγάλη αυτή η θυσία για την αγάπη του Ιησού, που αν κανείς δεν λάβει την κλήση απ’ το Θεό δεν είναι δυνατόν να την υποστεί, γιατί υπερβαίνει τις ανθρώπινες δυνάμεις.
Αντί να νιώσουμε θαυμασμό γι’ αυτούς τους αγωνιστές της αλήθειας και της ζωής, έχουμε το θράσος και την υποκρισία να γινόμαστε κατήγοροι, από αμάθεια, γιατί δεν γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα είμαστε εμείς αυτό που προβάλλουμε στους άλλους. Η αλήθεια αυτή είναι το πρώτο μάθημα στην ψυχολογία του βάθους και στα πατερικά κείμενα, όταν τα μελετήσει κανείς.
Λίγη συμπόνια και περισσότερη αυτογνωσία θα μας έκανε πιο σοβαρούς και πιο υπεύθυνους. Η επιπολαιότητα και η ανευθυνότητα είναι η αιτία για την κρίση που περνάει ο σύγχρονος κόσμος.