Αγιορείτικα και Βατοπαιδινά
2 Νοεμβρίου 2008
Του Μ. Γ. Βαρβούνη*
Όπως έγραψα και σε προηγούμενο άρθρο που ασχολήθηκα με το ίδιο θέμα, αναγκαία είναι και η διαφάνεια και η διαλεύκανση όσων τυχών υπάρχουν σκοτεινών σημείων στην υπόθεση των κτηματικών ανταλλαγών της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, χρειάζεται όμως ψυχραιμία, αυτοσυγκράτηση και αποφυγή άσκοπων γενικεύσεων, που επιβαρύνουν το κλίμα, όταν, μάλιστα, δεν έχουν να προσθέτουν τίποτε το ουσιαστικό. Και τούτο επειδή οι επιπτώσεις του θορύβου σε διάφορους τομείς της κοινωνικής και πνευματικής ζωής του λαού μας μπορεί να αποβούν ιδιαιτέρως βλαβερές. Και γιατί όχι σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και καταστρεπτικές.
Καταρχήν θα ήθελα να σημειώσω ότι η δικαστική έρευνα δεν πρέπει κατ΄ ανάγκη να συνεπάγεται και πρακτικές «τιμωρίας» για ορισμένους, αμέτοχους σε οποιαδήποτε πράξη. Αναφέρομαι στην ανελαστική δέσμευση των λογαριασμών της Μονής Βατοπαιδίου,… η οποία έχει περί τους 110 μοναχούς, έργα σε εξέλιξη, επισκέπτες – μόνο την περασμένη εβδομάδα στην πανήγυρη του αγίου Ευδοκίμου φιλοξένησε περίπου 350 προσκυνητές – και διάφορες οικονομικές υποχρεώσεις. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, κληρικοί και λαϊκοί, δεν έχουν φταίξει σε τίποτε για να τιμωρούνται ή να οδηγούνται στην πείνα, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα καταβολής στοιχειωδών και αναγκαίων εξόδων.
Αν υπήρχε οποιαδήποτε υπόνοια, θα μπορούσε να οριστεί κάποιου είδους έλεγχος επί της διαχείρισης των λογαριασμών. Η ολοκληρωτική όμως ακινησία τους φέρνει ολόκληρη την αδελφότητα σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, όσον αφορά την ίδια την φυσική επιβίωσή της. Φέρνει ακόμη σε δυσχερή θέση πολλούς λαϊκούς συνεργάτες και προμηθευτές. Καλό λοιπόν είναι η Πολιτεία να βρει τρόπο να λυθεί το φλέγον αυτό ζήτημα, που ταλαιπωρεί και δοκιμάζει πολλούς αθώους και αμέτοχους ανθρώπους.
Δεν γνωρίζω ποια θα είναι η εξέλιξη και σε ποιο βαθμό υπάρχει σκάνδαλο στην περίπτωση των κτηματικών ανταλλαγών μεταξύ Μονής Βατοπαιδίου και Ελληνικού Δημοσίου, και τι είδους, καθώς σε αυτό θα απαντήσει η αμερόληπτη Ελληνική Δικαιοσύνη. Γνωρίζω, όμως, ότι ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται το ζήτημα τα ΜΜΕ δημιουργεί στον κόσμο αμφιβολίες και ερωτηματικά και για το σύνολο του Αγίου Όρους και του ορθόδοξου μοναχισμού. Αυτό είναι πραγματικά άδικο. Άδικο, και επειδή βρίσκουν ευκαιρία να χτυπήσουν ιδεολογικά ορκισμένοι εχθροί της Ορθοδοξίας και της Εκκλησίας, υπό τη λεοντή των δήθεν «αγανακτισμένων πολιτών». Για αυτό σημειώνω με έμφαση, ότι οι γενικεύσεις και οι γενικόλογοι αφορισμοί στην περίπτωσή μας μάλλον βλάπτουν, παρά οφελούν.
Δεν χρειάζεται, βεβαίως, να αναλάβουμε εδώ τον ρόλο του συνηγόρου του αγιορείτικου μοναχισμού. Διότι ούτε ανάγκη από αυτόκλητους υπερασπιστές έχει ο Άθως, ούτε και αμφισβητείται η γνωστή και μεγάλη διαχρονική προσφορά των Αγιορειτών στην Ορθοδοξία και στο Γένος. Χρειάζεται, όμως, να πούμε ότι θα ήταν άδικο ο απλός πιστός και ο τακτικός ευλαβής προσκυνητής τους Αγίου Όρους να χάσουν την απαντοχή και το πνευματικό στήριγμα που έβρισκαν εκεί.
Ζούμε σε εποχή ευτελισμού και διαπόμπευσης αξιών. Στο δυσμενές αυτό περιβάλλον, το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι ποιος κάνει την αρχή ή ποιος ευθύνεται, αλλά το πώς θα σταματήσει η λαίλαπα, χωρίς να συνεχίσουν να υπάρχουν οι προϋποθέσεις και οι δυνατότητες για την επανάληψη «τηλεοπτικών δικών» και «λιθοβολισμού» δικαίων και αδίκων. Αν θέλουμε πραγματικά κάτι να κερδίσουμε από όλο αυτόν τον ορυμαγδό, πρέπει να διαφυλάξουμε, ως κόρην οφθαλμού, τόσο την Μονή Βατοπαιδίου, ως Μονή, όσο και τον Αγιορείτικο Μοναχισμό, στο σύνολό του.
Αυτό μόνο με συνετές ενέργειες και αμεροληψία μπορεί να γίνει. Στόχος είναι η διερεύνηση. Και, αν προκύψει ανάγκη, η κάθαρση. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσουν, προσεχώς, νηφάλιες και ορθόφρονες σκέψεις, και ότι θα επισημανθούν οι όποιοι ένοχοι, χωρίς να σπιλώνονται και οι αθώοι, απερίσκεπτα και «ελαφρά τη καρδία».
*Ο Μ. Γ. Βαρβούνης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
